De burgermeesterStefaan HUYSENTRUYT

Het voorstel van de Vlaamse minister van Binnenlandse Aangelegenheden, Paul van Grembergen (Spirit), voor de rechtstreekse verkiezing van de burgemeester is een miskleun geworden en dat kon ook niet anders. Want Van Grembergen moest water en vuur zien te verzoenen.De minister geeft in zijn voorstel zelf aan dat de rechtstreekse verkiezing van de burgemeester haaks staat op de vanuit democratisch oogpunt noodzakelijke versterking van de rol van de gemeenteraad. De rechtstreekse verkiezing bezorgt de burgemeester bijkomende legitimiteit, waardoor de macht van de gemeenteraad hoe dan ook voort zal tanen. Het voorstel van de minister om de gemeenteraad niet langer door de burgemeester te laten voorzitten, kan dit geenszins voorkomen. De rechtstreekse verkiezing van de gemeentelijke burgervader is niet alleen onverzoenbaar met de versterking van de rol van de gemeenteraad. Ze stelt ook problemen van bestuurbaarheid, met name als de rechtstreeks verkozen burgemeester over geen meerderheid beschikt in de gemeenteraad. Cohabitation wilde Van Grembergen dan ook uitsluiten. Bovendien eisten de democratische partijen dat de rechtstreekse verkiezing er niet toe mag leiden dat iemand van het Blok een burgemeestersjerp omgordt. Beide beperkende voorwaarden hebben geleid tot een ingewikkeld voorstel dat van de rechtstreekse verkiezing een karikatuur maakt. Er zijn aparte lijsten nodig voor de verkiezing van burgemeester en gemeenteraad; naast de burgemeester komt er ook een vice-burgemeester én een voorzitter van de gemeenteraad; een verkiezing in twee rondes behoort tot de mogelijkheden; bij impasse komt er een afspiegelingscollege .... Toppunt is dat het voorstel ondanks zijn ingewikkelde constructies niet waterdicht is. Als, bijvoorbeeld, in Antwerpen Filip Dewinter als kandidaat-burgemeester het hoogste aantal stemmen haalt, dan wordt die formateur. Dat zal het Blok niet alleen maanden lang een enorme gratis publiciteit opleveren, maar bovendien een aantal zitjes in het schepencollege. Want het voorstel bepaalt dat als de situatie geblokkeerd blijft, er een afspiegelingscollege moet worden geïnstalleerd, waarin elke partij vertegenwoordigd is in verhouding tot het behaalde verkiezingsresultaatDe rechtstreekse verkiezing van de burgemeester is een liberaal stokpaardje, dat bereden wordt sinds ene Guy Verhofstadt zijn burgermanifesten schreef. In een burgerdemocratie moet de burgermeester rechtstreeks worden verkozen, luidt het liberale credo. Dat kan best. Maar als voor de rechtstreekse verkiezing geopteerd wordt, moet het systeem wel in zijn zuivere vorm doorgevoerd worden. Alle mengvormen, die de nadelen willen wegwerken, knagen immers aan de grotere legitimiteit van de burgervader en dus meteen aan de zin van zijn rechtstreekse verkiezing.