Ghost World

Herinnert u zich nog die reclamespot voor Shell, waarin een zoetgevooisde voice-over de vraag stelt of het krankzinnig is dat een oliemaatschappij zich zorgen maakt om het milieu? In Ghost World verschijnt die spot op een bepaald moment op de achtergrond in beeld, en hij illustreert perfect waar deze hilarisch tragische film naar uithaalt. Enid, het jonge hoofdpersonage van Ghost World, heeft haar laatste jaar middelbare school achter de rug (op een zomercursus artistieke expressie na) en staat dus op de rand van het echte leven. Zoals veel van haar leeftijdsgenoten heeft ze haar plaats in de wereld nog niet gevonden, maar het grote verschil is dat Enid totaal geen zin heeft om deel uit te maken van de wereld die ze om haar heen ziet. Samen met haar boezemvriendin Rebecca spuwt ze al jaren haar gal over de welig tierende en alles verterende schijnheiligheid. Ze gaat over haar nek van de goednieuwsshow die elke dag opgevoerd wordt en iedereen uitstoot die weigert zich naar de gangbare normen te schikken. Op het eerste gezicht streeft die door en door politiek correcte maatschappij naar verdraagzaamheid (de speech op graduation day wordt gegeven door een meisje in een rolstoel dat zelfbewust het wijsvingertje opsteekt over de gevaren van alcohol en drugs), maar in werkelijkheid is het de cultuur van de absolute middelmaat en de doorgedreven kunstmatigheid. Persoonlijkheid hebben is goed, zolang het maar dezelfde persoonlijkheid is als alle anderen. Het is iets wat Enid totaal niet kan verkroppen, maar de enige manier die ze totnogtoe vond om ertegen te reageren, is radicaal het tegenovergestelde doen en iedereen hekelen. Vroeg of laat zal ze echter moeten beslissen waar ze dan wel heen wil, en dat harde besef is waar deze film over gaat.In wezen kan je Ghost World het tweelingzusje van Donnie Darko noemen, maar in plaats van hun betoog te doen aan de hand van sci-fi-metafysica, planten regisseur Terry Zwigoff en comicsartiest Dan Clowes (op wiens briljante stripverhaal het script gebaseerd is) hun voeten stevig in de echte wereld. Hoe bizar en kleurrijk de karakters waarmee Enid en Rebecca in aanraking komen soms ook zijn, ze blijven door en door herkenbaar. De vriendinnen noemen al die creeps, weirdos and losers hun volk, omdat ze net als zij niet tot de grijze middelmaat horen. Wat niet wil zeggen dat die rare figuren aan het venijn ontsnappen. Integendeel, de favoriete bezigheid van Enid en Rebecca is die vreemde wezens volgen en becommentariëren. Een van hun grappen loopt echter heel anders af dan ze gedacht hadden. De vriendinnen besluiten om een vals antwoord te geven op een contactadvertentie waarin een man op zoek is naar een vrouw waarmee hij ooit een veelbetekenende blik (zo denkt hij toch) gewisseld heeft. Enid en Rebecca laten een boodschap op het antwoordapparaat van de arme sloeber en gaan vervolgens op de plaats van de afspraak observeren hoe de man reageert. Het klinkt wreed grappig, maar het duurt niet lang voor ze doorhebben dat het enkel wreed is. Maar Enid raakt gefascineerd door de man in kwestie, Seymour (geweldig vertolkt door Steve Buscemi op zijn sjofelst), een muis van een vent met een passie voor oude blues en ragtime. Ik kan me niet vinden in 99 procent van de mensheid, laat hij vallen en Enid weet precies wat hij bedoelt. Door hem zal ze uiteindelijk ook de knoop van haar leven doorhakken.Het is een verbazend stukje schrijfwerk dat Zwigoff en Clowes voor elkaar gekregen hebben. Clowes originele strip is namelijk in de eerste plaats een aaneenrijging van scènes en observaties, zonder echte rode draad, laat staan een plot. De hele historie rond Seymour neemt in de comic trouwens nauwelijks twee paginas in beslag, maar de ingeving om de hele film daarrond te bouwen, werkte als een droom. Aan de andere kant valt het ook op hoe de schrijvers de meest aanstootgevende kantjes van de strip veiligheidshalve weggeknipt hebben. De pedofiele priester, de extreem rechtse vriend, de ontboezemingen over de eerste keer, de onverwachte ontmoeting met de klasgenoot die gezichtskanker heeft gekregen, het zit er allemaal niet meer in. Misschien omdat Zwigoff en Clowes heel goed wisten dat ze anders de hele film op hun buik mochten schrijven. Maar ook zonder die rauwste ideeën laat Ghost World zich kennen als een onweerstaanbaar, genadeloos en diep ontroerend verhaal.Van Terry ZwigoffNaar de comic van Daniel ClowesMet Thora Birch, Scarlett Johansson, Steve Buscemi, Brad Renfro, Illeana Douglas, Bob Balaban, Stacey Travis, Debra Azar, Charles C. Stevenson Jr.Hollywood EndingWe hadden het vermoeden al een tijdje, maar Hollywood Ending laat er geen twijfel meer over bestaan: Woody Allen zit creatief hopeloos vast. Zelfs een lange inside joke als deze blijkt zijn krachten tegenwoordig te boven te gaan. Nochtans is Hollywood Ending in principe iets wat hij met zijn ogen dicht zou moeten kunnen. Tenslotte gaat het over een filmmaker die al jaren niet meer deftig aan de bak komt, uitgespuwd is door de gevestigde filmindustrie en er een degout voor Hollywood aan overgehouden heeft. Veel autobiografischer kan je niet worden. Allen maakt al jaren enkel nog films door de gratie van buitenlandse (veelal Franse) investeerders en heeft in zijn leven en carrière al zoveel drek mogen slikken vanwege de Amerikaanse filmindustrie dat het concept zichzelf zou moeten schrijven. En je voelt ook dat Allen genoeg te vertellen heeft. De film steekt vol verdoken en minder verdoken verwijzingen naar de gangbare praktijken in Hollywood, van de producent die constant verwijten maakt zonder echt verwijten te maken (en uitspraken doet als De film lijkt nergens op, en dat bedoel ik niet als kritiek) over de studiobaas die verslaafd is aan zijn creature comforts tot het bijna onverstaanbare marketingtaaltje dat die mensen hanteren. Hij schudt ook weer een paar tijdloze oneliners uit zijn mouw (genre Have you ever seen Canada? Now you know why theres no crime up here of Sex is better than talk. Talk is what you suffer through to get sex) om de boel te kruiden. En toch stuikt Hollywood Ending al snel in elkaar, omdat de slapstick die Allen serveert bijzonder flauw smaakt, omdat de echt sterke scènes en momenten op een hand te tellen zijn en omdat het vol ideeën zit die niet half zo goed zijn uitgewerkt als je zou willen, maar vooral omdat je zijn eindeloos herhaalde typetje (hier is hij letterlijk een hypochonder) intussen toch wel een beetje beu bent geworden. Laat iemand de man er eens op wijzen dat we het allemaal best wel bewonderenswaardig vinden hoe hij elk jaar zijn film blijft afleveren, maar dat de spoeling onderhand wel heel dun geworden is.Van Woody AllenMet Woody Allen, George Hamilton, Téa Leoni, Debra Messing, Mark Rydell, Treat Williams, Tiffani-Amber Thiessen, Isaac MizrahiRollerballIn 1975 maakte regisseur Norman Jewison Rollerball, een sociale satire naar een kortverhaal van ene William Harrison over een toekomstige maatschappij waar het totalitaire regime geweld verbannen heeft en de massa zijn agressie ventileert via de extreem gewelddadige sport uit de titel. Niet meteen Jewisons meest subtiele of geslaagde poging tot maatschappijkritiek, maar vergeleken met wat John McTiernan er in zijn remake van bakt, was Rollerball een toonbeeld van zelfbeheersing, helderheid, finesse en intelligentie. Al mogen we naar verluidt McTiernan niet teveel met de vinger wijzen. Ooit was de man een internationale held (met Die Hard als zijn mooiste uur), tegenwoordig is hij vooral de speelbal van de studio of producent waarvoor hij werkt. Zijn weinig aangename ervaring met The Thirteenth Warrior, waar schrijver/producent Michael Crichton de boel in de montagekamer in eigen handen nam, zodat McTiernans brutale visie serieus verwaterde, was nog maar pas een vage herinnering aan het worden of het was weer van dat. Deze keer trok de producerende studio zijn staart in toen ze zag wat McTiernan voor ogen had en nam hem de final cut uit handen. Resultaat: een luide, hersenloze, stuurloze en grandioos oninteressante actiefilm. Tussen de krijsende rocksoundtrack, de lamme vertolkingen en de domme grappen door kan je nog een glimp opvangen van wat McTiernan wou proberen. Waarschijnlijk wou hij iets vertellen over hoe de natuur per definitie naar concurrentie streeft, te beginnen bij de race tussen spermatozoïden om als eerste de eicel te bereiken (je moet de rollerballarena maar eens goed bekijken). Maar daar blijft dus weinig van over. Een blik op de vertolking van Jean Reno als de flamboyante Rus achter de schermen (gruwelijk over the top en naast de kwestie) en je weet hoe laat het is. Maar het verschil tussen Jewisons origineel en deze remake wordt nog het best geïllustreerd als je de twee hoofdacteurs naast elkaar legt. 27 jaar geleden was tough guy James Caan de rollerballvedette die zich uiteindelijk tegen de organisatoren keert, deze keer is het aan Chris Klein om het voortouw te nemen. Chris wie? zult u zeggen, en u heeft overmaat van gelijk. Het is zeker geen toeval dat de jongen totnogtoe vooral romantische doetjes mocht spelen (American Pie, Say It Isnt So, We Were Soldiers). Klein straalt de kracht van een margarinevlootje uit, waardoor je je afvraagt hoe hij ooit een wedstrijd wist te overleven, laat staan een sportheld worden. Mocht Norman Jewison niet nog onder de levenden zijn, hij draaide zich om in zijn graf.Van John McTiernanMet Chris Klein, LL Cool J, Rebecca Romijn-Stamos, Jean Reno, Oleg Taktarov, Naveen Andrews, David HemblenSamenstelling: Ruben NOLLETHet Filmmuseum in Antwerpen sluit zijn rondvaart op de Middellandse Zee af in Tunesië (Un été à La Goulette, do 23/5), Zuid-Frankrijk (A la place du coeur, za 25/5) en Egypte (La sueur des palmiers, ma 27/5). Meer info: 03/233 85 71 of www.antwerpen.be/cvb. Jan Bucquoy, tegenwoordig in de zalen (of liever in de zaal, want zoveel kopijen doen er ook weer niet de ronde) met zijn amechtige La vie politique des Belges, part I, wordt deze maand in de bloemetjes gezet in Cinema Zed (Stuk, Leuven). Deze week staat daar bijvoorbeeld Camping Cosmos op het programma (wo 22/5, vr 24/5 en zo 26/5). Verder op het menu: Takeshi Kitanos bloederige Brother en het campy Princess van Herman Wuyts (uit 1969!). Meer info: 016/320 320 of www.cinemazed.be. Het Brusselse Filmmuseum gaat dan weer de cybertoer op met een reeks films die de kloof tussen mens en machine willen dichten. The Terminator bijvoorbeeld, of The Matrix allebei do 23/5) of ook nog Blade Runner (vr 24/5) of The Cell (za 25/5). Meer info: 02/507 83 70. Op vr 24/5 organiseert de Nova in Brussel een middernachtvoorstelling van Peter Bogdanich geweldige debuutfilm Targets, met onder meer Boris Karloff in de hoofdrol. De dag voordien, op do 23/5, is er bovendien een gratis Open Screen, waar iedereen zijn eigen werk kan vertonen. Meer info: 02/511 24 77 of www.nova-cinema.com.