Meewerkende echtgenoten

Het lijkt erop dat het de regering menens is om het sociaal statuut van zelfstandigen te verbeteren. Vorige vrijdag werd er alweer een - zij het bescheiden - stap in die richting gedaan. Toen besliste de ministerraad om meewerkende echtgenoten een individueel sociaal statuut te bieden. Daarbij zouden ze recht krijgen op pensioen, ziekteverzekering en kinderbijslag. Als het parlement de maatregel goedkeurt, gaat hij al in vanaf begin volgend jaar.Zo verrassend een trotse minister van Middenstand Rik Daems vorige week deze nieuwe maatregel voorstelde, zo vanzelfsprekend klinkt hij al. Al jarenlang werken 120.000 personen, voor het grootste deel vrouwen, samen met hun zelfstandige partner zonder volwaardig statuut. Ze kregen enkel via de partner toegang tot de sociale zekerheid, wat vooral na een scheiding of bij overlijden van de zelfstandige partner tot dramas leidde. Enkel een ministatuut gaf meewerkende echtgenoten een zekerheid voor ziektekosten, maar slechts een minderheid koos hiervoor.Het nieuwe statuut is echter meer dan een poging om die dramas te vermijden: het is evenzeer een symbolische maatregel die het respect benadrukt voor wie in vele gevallen achter de schermen hard werk verricht, en bovendien vaak het informele sociaal vangnet is voor de zelfstandige. Want wat gebeurt er wanneer die ziek wordt? Nee, de eerste maand hoeft hij zijn heil niet te zoeken bij de ziekteverzekering. Hij kan enkel hopen dat het morgen weer beter gaat. Intussen springt de meewerkende echtgeno(o)t(e) in: die neemt de zaak tijdelijk over of handelt de belangrijkste zaken met klanten af.Het nieuwe statuut wordt ingevoerd in twee fases. Een eerste fase voorziet in de verplichte aansluiting van alle meewerkende echtgenoten bij het al bestaande ministatuut voor ziektekosten. In een tweede fase, vanaf 2006, zullen ze verplicht moeten aansluiten.Meteen zat bij de Unie van Zelfstandige Ondernemers (Unizo) het spel op de wagen: een onafhankelijk sociaal statuut vindt ze schitterend, maar van verplichte aansluiting kan geen sprake zijn. Met andere woorden: een verzekering is oké, maar het solidariteitsprincipe kan haar gestolen worden. De organisatie verantwoordt de tegenkanting door te wijzen op de moeilijkheid om alle meewerkende echtgenoten op te sporen. Een vreemde redenering, aangezien de nota die door de ministerraad werd goedgekeurd ervan uitgaat dat iedere echtgeno(o)t(e) van een zelfstandige zonder een eigen job een meewerkende echtgenoot is.Maar zelfs als er geen verplichting zou worden ingevoerd, moet je wel gek zijn om als meewerkende echtgeno(o)t(e) niet toe te treden tot het statuut. Voor helpers van zelfstandigen met een bescheiden inkomen zou dit vrijwel niets kosten. Bovendien is er een extra stimulans voor de meewerkende echtgenoten. Omdat een deel van het inkomen aan hen wordt toegekend kunnen ze de bijdragekosten van hun statuut aftrekken. Ook de vermelding van een onkostenforfait van 5 procent op hun belastingbrief behoort tot de mogelijkheden. Maar precies omdat hier enkel de zelfstandigen met een laag inkomen toe worden aangetrokken, verdient het aanbeveling ook de goed verdienende zelfstandige mannen en vrouwen tot het verzekeringssysteem te verplichten. Tom Michielsen