Muzikale vingers

Gameboys, gsms en jongeren een intrigerende combinatie waar nog amper een speld tussen te krijgen valt. Opgroeiende tieners zijn gebiologeerd door hun handzame apparatuur. Letterlijk zelfs, want in een recent onderzoek, gesponsord door gsm-fabrikant Motorola, komt cyberfeministe Sadie Plant tot de vaststelling dat de duimen van jonge verstokte gsm-gebruikers zich in enkele jaren tijd ontwikkelden tot superieure ledematen. Wat een doorsnee sterveling doet met de wijsvinger niet enkel SMSjes intikken of de gameboy hanteren, maar ook de deurbel indrukken of voorwerpen aanwijzen doen deze jongeren met de duim. Jonge Japanners laten zich al trots de duimgeneratie noemen. Nu ook consumenten zich fysiek gaan vormen naar de ergonomische toestellen die er steeds meer hetzelfde uit gaan zien, lijkt er aan de globale uniformisering geen ontkomen meer. Of is er toch nog plaats voor de wijsvingergeneratie en door muis en klavier getrainde vingers? Wel als het aan het Britse platenlabel Touch ligt. Op Ringtones, een cd die het label recentelijk uitbracht, staan 99 alternatieve geluiden voor de draagbare telefoon. Persoonlijke geluiden die als tegengewicht dienen voor de wereldwijde harmonie van gedigitaliseerde deuntjes uit het klassieke repertoire die mensen dichter bij elkaar moet brengen. De geluiden op deze cd van een huilende baby of een Zweedse actrice die een orgasme veinst tot zeer abstracte blieps zijn afkomstig van voornamelijk 25-plussers. Oud Cabaret Voltaire-voorman Chris Watson is van de partij, net zoals Bruce Gilbert, in diezelfde jaren tachtig lid van de Britse punkgroep Wire. Maar er zijn ook vertegenwoordigers van een jongere generatie elektronische muzikanten zoals Ryoji Ikeda, Carsten Nikolai of Farmers Manual dat laatste Hamburgs-Weense trio is trouwens beter bekend door de (digitaal) opgeheven middenvinger.De gsm als muziekinstrument is niet helemaal een nieuw fenomeen. De Amerikaanse kunstenaar Golan Levin presenteerde tijdens het laatste Ars Electronica-festival Dialtones, een heuse telesymfonie waarbij gemusiceerd wordt met de telefoons van de toeschouwers in de zaal. Het Britse internetduo Thompson & Craighead exposeerde nog recenter Telephony bij V2 in Rotterdam, een installatie waarbij aan de muur gemonteerde gsms geactiveerd kunnen worden door de bezoekers in de galerie. Toch behoort de gsm nog niet tot het vaste instrumentarium in de alternatieve muziek, zoals dat met de gameboy wel al het geval is. Sinds de lancering van de zakspelcomputer in 1987 groeide een hele generatie op met dit specifieke geluid. Door de arme geluidskwaliteit waren de ontwerpers van de games immers verplicht zich te richten op sterke melodieën, veeleer dan een beroep te doen op ingewikkelde harmonieën of ritmes.Hoe inspirerend die esthetische beperkingen werkten, toonde het Brusselse duo Scratchpetland enkele jaren geleden, toen het de gameboy tot een van zijn favoriete instrumenten maakte. Zij maakten nog gebruik van de sequencer het toestel waarmee klanken in reeksen op een rijtje worden gezet die standaard meegeleverd werd op een van de cartridges (die van de camera) bij het elektronische speelgoed. Sindsdien legden enkele handige softwareontwikkelaars zich toe op het ontwerpen van eigen sequencers. Ze legden hun gameboys open tot ze wisten hoe ze geprogrammeerd werden. De Weense muzikant Christophe Kummerer ontwierp de Pocketnoise software en recentelijk lanceerde de Hamburgse student Oliver Witschow Nanoloop. Waar de eerste zijn software nog zelf demonstreerde tijdens liveconcerten of via zijn webradio op www.pilot.fm stapte Witschow naar andere muzikanten. Het resultaat is te horen op de eerste Nanoloop-cd. Witschow ziet de dingen duidelijk veel zakelijker dan zijn collegas bricoleurs en legt zich al toe op het ontwerpen van geluidssoftware voor jawel de i-mode of de nieuwste generatie gsms.Geluiden en demoversies van Pocketnoise en Nanoloop zijn te downloaden via het net. Om ze zelf te gebruiken moet u wel de cartridges bestellen en op een gameboy installeren. Leden van de wijsvingergen-eratie die blijven zweren bij een goed uitgeruste, comfortabele multimediacomputer kunnen hun muzikaal voer vinden op soundtoys.net. Deze website, een initiatief van de Britse webkunstenaar Stanza, gebruikt zijn naam ondertussen als synoniem en als kwaliteitslabel voor de interactieve muziekinstrumenten die veelvuldig te vinden zijn op het web. Stanza verzamelt voorbeelden van verschillende webkunstenaars die beeld en geluid combineren. Niet om naar te kijken dus, maar vooral om mee te spelen. Een journal op de site schept een theoretisch kader en brengt naast algemene teksten over digitale beelden en (vooral) geluiden ook interviews met de ontwerpers. Maar ook zonder te lezen zijn deze werken zeer toegankelijk voor een publiek zonder muzikale training. Geen schuiven of knoppen of andere controle-instrumenten hier, die normaal wel in sequencers gebruikt worden. Wel heel visuele oplossingen waarbij volumes (blokken, cirkels, vissen, etc.) geluid genereren.De Nederlander Peter Luining is al met soundtoys in de weer nog voor Stanzas website bestond. Zijn site biedt dan ook een mooi overzicht van vijf jaar werken met beeld en geluid. Enkele van die werken zijn ook te zien op de nieuwe soundtoys-site. Als voornaamste inspiratiebronnen noemt Luining andere webartiesten als Antiorp en Jodi. De eerste opereert onder verschillende pseudoniemen en is voornamelijk bekend door de Nato-software, die klanken in beelden omzet. Jodi is niet toevallig gespecialiseerd in het ontmantelen van computerprogrammas, dikwijls games. Een vorm van reversed engineering die al deze ontwerpers gemeen hebben, of ze het nu met gameboys, gsms of computers doen met de duimen, de wijsvingers of wel de middenvinger.Op www.touch.demon.co.uk staat meer over de Ringtones-compilatie én boeiende algemene informatie over gsm-gebruik. Gameboy-geluiden zijn te vinden op nanoloop.com of op www.pilot.fm. Stanzas verzameling geluidsspeelgoed van over heel de wereld staat op soundtoys.net. Peter Luinings werk is te vinden op www.ctrlaltdel.org.Virtueel liveElke donderdag tussen middernacht en een uur presenteert het Amerikaans-Belgische duo Auriea Harvey en Michaël Samyn Wirefire, een live on line performance. Ze doen dat al sedert juli 99. De technologie die ze ontwikkeld hebben, maakt het mogelijk chatten te combineren met het doorsturen van geluiden, animaties en direct gestreamde beelden. Het resultaat is een unieke virtuele communicatieruimte.Harvey en Samyn, beide internationaal gerenommeerde webdesigners, ontmoetten elkaar via het internet, voor ze zich definitief in België vestigden om er samen te wonen en te werken. Het waren precies de beperkingen van de bestaande software voor directe virtuele communicatie (zij vanuit New York, hij vanuit Ronse) die leidden tot het ontwerpen van hun eigen on line bureau. Een plaats op het net waar ze vanop verschillende plaatsen samen en in real time konden werken aan nieuwe projecten. Na een tijdje werden hun respectievelijke websites, Harveys entropy8.org en Samyns Zuper.org, samengevoegd tot een webproject, Entropy8Zuper! of e8z. Het internet is voor deze pioniers van het web in de eerste plaats een intiem medium. Een medium dat mee bepaald wordt door de omgeving waarin het wordt ervaren. Als Harvey en Samyn hun werk tonen in een museum wat regelmatig gebeurt spreken ze van een kopie, ook al staat het op een computerscherm. Dit medium moet bij voorkeur genoten worden in de vertrouwde leef- of werkomgeving van de gebruikers.De combinatie van al die factoren en de wetenschap dat e8z ook bij voorkeur opereert vanuit de eigen vertrouwde omgeving, maakt dat het autobiografische nooit ver te zoeken is in dit werk. Zo ook in de wekelijkse Wirefire. Toch kan u binnenkort bij wijze van grote uitzondering een liveaflevering van Wirefire bijwonen in Gent. Levende kopieën van het virtuele origineel waren ook al te zien in de Brooklyn Academy of Music en het Walker Arts Center in Minneapolis. In Gent doen ze het naar aanleiding van de laatste editie voor dit seizoen van Machine Centered Humans. Wirefire, de enige virtuele echte, elke donderdag om middernacht op www.entropy8zuper.org/wirefire. Virtuele kopies zijn doorlopend te bekijken op hetzelfde adres. De levende kopie is aan het werk tijdens m(Hz, vrijdag 12 april, Visserij 107, Gent. Diezelfde avond ook een performance van Stijn Slabbinck en zijn Scratchrobot (scratchrobot.com) en Alex Schaub, de Zwitserse Sonic Cook.Samenstelling: Pieter VAN BOGAERT