Advertentie

Stadspanorama's als reclamemiddel

(tijd) - Een ruime selectie uit de indrukwekkende collectie stadszichten en kaarten van Amerikaanse steden verzameld door I.N. Phelps Stokes, is voor het eerst te bewonderen in een prachtige tentoonstelling in de New York Public Library. De expo geeft een beeld van de veelzijdigheid van dit aparte beeldgenre dat vanaf de 16de eeuw tot de 19de eeuw op een grote populariteit kon rekenen.

Vandaag is een stadskaart niet meer dan een abstracte plattegrond die de wandelaar of autobestuurder feilloos doorheen de stad moet loodsen. Deze schematische reductie van een driedimensionale ruimte in een tweedimensionaal vlak is echter relatief nieuw. De eerste stadszichten en kaarten die vanaf de 16de eeuw het licht zagen, boden meer dan een loutere opsomming van ruimtelijke coördinaten.

Geïnspireerd door de cartografie probeerden deze topografische stadszichten twee verschillende functies met elkaar te verzoenen: enerzijds gaven ze een nauwkeurige beschrijving van de plaats die ze afbeelden, anderzijds bevatten ze ook informatie over de historische en culturele achtergrond van de bewuste plaats. Zo laat een stadsplan van Philadelphia de stad opdoemen achter een reusachtige boom waar de stichter van de staat Pennsylvania William Penn een vredesverdrag met de Indianen had ondertekend.

Deze combinatie van een ruimtelijke en een temporele dimensie werd niet alleen gevoed door een historische interesse, vanaf de 17de eeuw (het moment dat de eerste Amerikaanse prentenmakers hun atelier openden) werd ze ook voor andere doeleinden ingezet. Waar de Europese kaarten uitblonken door hun didactische functie en een leergierig Europees publiek introduceerden in een voor hen onbekend land, mikten de Amerikaanse prentenmakers op een veel pragmatischer effect. Hun perspectief op de Amerikaanse stad was er een die de nadruk legde op economische ontwikkeling.

De kaarten van deze Amerikaanse prentenmakers werden gebruikt als promotiemateriaal om bedachtzame of terughoudende investeerders te overtuigen van de groeimogelijkheden die een stad bood. Vandaar dat in bijna elk stadsplan zoveel plaats wordt ingeruimd voor de haven: door de bedrijvigheid van het haven zo nadrukkelijk in beeld te brengen, benadrukte men de economische potentie van een stad. Deze stadskaarten boden niet alleen een accurate, topografische beschrijving maar hielpen de investeerder met het identificeren van interessante opportuniteiten. De leemtes die op de kaart verschijnen zijn geen gaten in het stedelijke weefsel, maar plaatsen die als aanlokkelijke ruimtes voor nieuwe investeringen worden voorgesteld.

Deze relatie tussen de beeldcultuur en de economische ontwikkeling van de Amerikaanse stad bereikte haar hoogtepunt in de stadszichten die op het einde van de 19de eeuw werden geproduceerd. Het zijn enorm grote kaarten die een bijna fotografische precisie aan een superieure drukkwaliteit weten te koppelen. De indrukwekkende beelden wilden niet alleen door hun inhoud maar ook door hun productiewijze het economische succes van de nieuwe Amerikaanse steden beklemtonen. Met behulp van een licht aangescherpt vogelperspectief werd een ronduit adembenemend uitzicht op de stad aangeboden. In deze beelden wordt de zich volop moderniserende stad voorgesteld als het nieuwe arcadia. De kaarten bieden een blik waaruit een tomeloos zelfvertrouwen en een schier onwankelbaar geloof in de toekomst spreken. SHu

Cities in the Americas. Nog tot 26 juni. New York Public Library, 5th Avenue and 42nd street, New York. Voor meer informatie: www.nypl.org/research/chss/spe/art/print/exhibits/cities/

Advertentie
Advertentie
Advertentie
Advertentie
Advertentie
Gesponsorde inhoud