Met minder dan een op de vijf afgestudeerden - en een nog kleinere verhouding op de werkvloer - blijven vrouwelijke ingenieurs een zeldzaamheid. Waarom kiezen zo weinig vrouwen voor dat carrièrepad? En hebben vrouwelijke ingenieurs op de werkvloer last van vooroordelen?
‘Vrouwen moeten zich harder bewijzen’
Hilde Decuyper richtte tien jaar geleden het bodemonderzoeksbureau A+E Consult op. Als zaakvoerster wierf ze vier vrouwelijke ingenieurs aan. ‘Zij werken iets nauwkeuriger en communiceren genuanceerder dan hun mannelijke collega’s.’
Met een voorliefde voor wiskunde en wetenschappen koos Hilde Decuyper 31 jaar geleden voor de opleiding industrieel ingenieur chemie, optie biochemie. Toen waren ingenieursopleidingen bij vrouwen populairder. ‘Ik koos bewust voor de Provinciale Industriële Hogeschool van Kortrijk (vandaag onderdeel van UGent). Daar lag het aantal vrouwelijke studentes met meer dan een op vijf het hoogste. Bij andere scholen schommelde dat toen rond de 10 procent.’
50/50
Inmiddels runt Hilde Decuyper haar eigen bodemonderzoeksbureau A+E Consult. In haar sector zag ze de voorbije jaren het aantal vrouwelijke ingenieurs fors toenemen. ‘In 1994 woonde ik voor de eerste keer een Belgisch bodemcongres bij. Van de 100 aanwezigen waren er toen slechts twee vrouwen. 24 jaar later steeg dat aantal tot ongeveer de helft. De sector van bio-ingenieurs is sterk vervrouwelijkt. Dat is redelijk uniek, want elders zijn vrouwelijke ingenieurs nog altijd flink in de minderheid.’
'Het is de kennis en de manier waarop je die overbrengt die telt, en niet welk geslacht je hebt.'
Voor(oor)delen
Ongeacht de sector worden vrouwelijke ingenieurs op de werkvloer per definitie anders bekeken en benaderd dan hun mannelijke collega’s, vindt Hilde Decuyper. ‘Vrouwelijke ingenieurs moeten zich tijdens vergaderingen en nieuwe ontmoetingen altijd eerst inhoudelijk bewijzen, voor ze serieus genomen worden. De vaktechnische kennis van mannen wordt veel minder in twijfel getrokken. Dat vormt wel een uitdaging.’
Vrouwelijke ingenieurs hebben ook extra troeven. ‘Ik heb zes ingenieurs in dienst, waarvan vier vrouwen en twee mannen. Ze leveren allemaal uitstekend werk, maar het valt me op dat de vrouwen toch een stukje nauwkeuriger werken. Ze communiceren iets genuanceerder, voelen de klanten wat beter aan en vertrouwen meer op hun intuïtie. De verhouding man/vrouw is zeker geen bewuste personeelsstrategie. Die is in ons bedrijf organisch gegroeid. Er waren op dat moment gewoon meer geschikte vrouwelijke dan mannelijke profielen beschikbaar op de arbeidsmarkt.’
Vrouwvriendelijk beroep
Met 25 jaar werkervaring op zak kan Hilde Decuyper zich geen beter beroep dan ingenieur indenken. ‘Het is een zeer uitdagende job, die ook absoluut voor vrouwen geschikt is. Laat je als vrouw binnen deze mannenwereld zeker niet uit je lood slaan. Het is de kennis en de manier waarop je die overbrengt die telt, en niet welk geslacht je hebt.’
‘Ingenieurs dragen zelden een veiligheidshelm. Stop toch met de verkeerde beeldvorming!’
‘Je valt op tussen de maatpakken’
Sonja Berghman voorziet als Head of Group Enterprise Networking Propositions bij Damovo bedrijven van de gepaste digitale communicatieoplossingen. Ze vindt dat de verkeerde beeldvoering door de media en het gebrek aan rolmodellen mee aan de oorzaak liggen van het geringe aantal vrouwelijke ingenieurs.
Hogescholen, universiteiten en de overheid maakten 30 jaar geleden veel meer publiciteit voor ingenieursopleidingen dan vandaag. Positieve reclame is een van de redenen waarom Sonja Berghman in 1988 haar studies industrieel ingenieur, optie elektronica, aanvatte. ‘Ik kwam uit de humaniorarichting wetenschappen aan een meisjesschool. Aan de Katholieke Industriële Hogeschool Oost-Vlaanderen zat ik plots tussen hoofdzakelijk mannelijke studenten. Dat was wennen. Omdat er voor ingenieurscarrières veel minder reclame gemaakt wordt, ontstaat er tegenwoordig nauwelijks kopieergedrag. Hoe minder vrouwen er na het laatste middelbaar voor een ingenieursrichting kiezen, hoe minder leeftijdsgenoten zij inspireren en meeslepen.’
Verkeerde beeldvorming
Ook het onrealistische beeld en de vooroordelen veroorzaken volgens Sonja Berghman mee de lage populariteit van vrouwelijke ingenieurscarrières. ‘Foto’s in kranten en tijdschriften zijn meestal volledig misplaatst. Ingenieurs dragen zelden een veiligheidshelm, stop toch met de verkeerde beeldvorming! Zo kweek je per definitie misvattingen over het beroep. Tijdens mijn 25-jarige carrière heb ik slechts vijf keer zo’n ding gedragen. We hebben ook dringend meer rolmodellen nodig die het beroep op een aantrekkelijke manier onder de aandacht brengen. Vrouwelijke ingenieurs profileren zich blijkbaar minder dan hun mannelijke collega’s, of vrouwen in andere sectoren zoals advocaten, managers en politici.’
Mooie gezinsmatch
Nog een grote misvatting: een ingenieurscarrière zou moeilijk combineerbaar zijn met een gezin. ‘Pure onzin’, meent Sonja Berghman. ‘Het beroepenveld van een ingenieur is breed en polyvalent. Afhankelijk van je diploma en interesses kan je opteren voor een kantoorbaan of een baan waarbij je de wereld rondreist. Je kunt aan de slag als onderzoeker, ontwikkelaar, technisch commercieel verantwoordelijke, kwaliteitscontroleur, productmanager, leerkracht, ondernemer. Kortom, er bestaat een immens keuzeaanbod bij de uitbouw van een ingenieursloopbaan. Veel vrouwen worden huisarts of psychologe, maar zo’n carrière is volgens mij in combinatie met kinderen een flink stuk lastiger. Bovendien, omdat je als vrouwelijke ingenieur in de minderheid bent, kent iedereen meteen jouw naam. Je valt op tussen de grijze maatpakken!’
Vrouwelijke ingenieurs in cijfers
- 1924: het jaar waarin de eerste Belgische vrouw aan de Universiteit van Gent een ingenieursdiploma haalt. Hélène Mallebrancke werd burgerlijk bouwkundig ingenieur. De Russische Valentine Klebnikoff is de enige die zich voordien, in 1902, voor een opleiding inschreef.
- 108: het aantal vrouwelijke ingenieurstudentes dat dit academiejaar startte aan de faculteit industriële ingenieurswetenschappen aan de KU Leuven; tegenover 727 mannelijke studenten.
- 58% van de bijna 5 miljoen afgestudeerde studenten in de EU in 2015 waren vrouwen. Bij de ingenieursrichtingen waren 27 procent van de afstudeerden vrouwen.
- 6.000: zoveel ingenieurs zijn er tekort in ons land, zegt Agoria, de federatie van Belgische technologiebedrijven.
- 26% van de burgerlijk ingenieurstudenten (richting toegepaste wetenschappen) - en 11 procent van de industrieel ingenieurstudenten (richting industriële wetenschappen & technologie) in ons land zijn vrouwen. Hun aantal stijgt traag.