‘De nieuwe bepalingen in het Burgerlijk Wetboek, die sinds 1 september van kracht zijn, belangen iedereen aan’, waarschuwen Carol Liesenberg en Adrien van Maele bij BNP Paribas Fortis Wealth Management. ‘Ze vormen de perfecte gelegenheid om een stand van zaken op te maken rond uw huwelijksvermogensstelsel, schenkingen, testament, enzovoort.’
Modernisering van het burgerlijk recht
‘Het recht moet beantwoorden aan de noden en aspiraties van de individuen die samen met de maatschappij evolueren’, vindt Carol Liesenberg, Estate Planner bij BNP Paribas Fortis. ‘Ondanks alle hervormingen bleef het fundament van ons wetboek, dat werd gelegd door de Code Napoleon van 1804, gebaseerd op een verouderde en zelfs onrechtvaardige maatschappijvisie.’
De wet van 31 juli 2017 rond schenkingen en successies en de wet van 22 juli 2018 over huwelijksvermogensstelsels zetten de hervormingen voort. Alle successies vanaf 1 september 2018, en alle huwelijken die zijn gesloten sinds die datum, vallen onder de nieuwe regels. ‘Maar u moet ook rekening houden met het “overgangsrecht”, de impact van de hervorming op vroegere aktes’, waarschuwt de expert. ‘Maak dus een balans op van uw vermogen en uw familie. Zo kunt u met kennis van zaken alle gevolgen van de aktes inschatten.’
Beter gekaderde huwelijksvermogensstelsels
Voor het stelsel van gemeenschap van goederen verheldert de wet enkele evoluties rond jurisprudentie en doctrine. De wetgever wou met corrigerende maatregelen de potentieel onrechtvaardige effecten beperken van contracten met scheiding van goederen.
Voorbeeld: de scheiding van goederen met beding van verrekening van aanwinsten. Tijdens het huwelijk blijft de scheiding (autonomie en bescherming), maar na overlijden of scheiding wordt een ‘herbalancering’ uitgevoerd. De economisch zwakste echtgenoot kan een ‘schadevergoeding’ eisen, die minstens de helft bedraagt van de aanwinst die de economisch sterkste huwelijkspartner tijdens het huwelijk verdiende.
Erfovereenkomsten:een strikte omkadering
Vanaf nu kunt u erfovereenkomsten opstellen bij een notaris, zelfs al blijven die beperkt en sterk gereglementeerd. ‘Een algemene overeenkomst afsluiten, met alle kinderen: dat is een kleine revolutie’, vindt Adrien van Maele. Deze overeenkomst bevat een inventaris van de giften en voordelen die de kinderen al hebben gekregen en een eventuele herbalancering. ‘De ondertekening van deze overeenkomst neutraliseert het verleden en maakt elke latere weerlegging definitief onmogelijk. En dat geeft ouders gemoedsrust’, aldus Adrien van Maele.
De ‘Valkeniers-clausule’ evolueert ook. In een huwelijkscontract kunnen de echtgenoten elkaar onterven als ze kinderen hebben uit een eerdere verbintenis. De overlevende echtgenoot moet minstens 6 maanden na het overlijden het recht hebben om in de woning te blijven, vroeger ging het om het vruchtgebruik van dat goed.
Eerst burgerlijk, dan fiscaal
‘Er zijn nieuwe mogelijkheden om een successie te plannen, die rekening houden met de evolutie van onze levenswijze’, legt Adrien van Maele uit, Wealth Manager bij BNP Paribas Fortis. ‘Het burgerlijk recht is overal, haalt ons constant in en dat gebeurt ons hele leven lang: bij mooie en minder mooie momenten. Daarom is het zo belangrijk dat u bewust kiest voor een huwelijksvermogensstelsel, voor bepaalde modaliteiten bij schenkingen, enzovoort. Vaak dirigeren fiscale overwegingen de werkwijze, ten koste van burgerlijke overwegingen. Nochtans zouden die meer belang moeten krijgen.’
‘De details van deze hervormingen zijn vaak onbekend of slecht begrepen’, vindt van Maele. ‘Nochtans begint een geslaagde vermogensplanning bij een goed begrip van het burgerlijk recht: dat is de prijs voor vrede in de familie. Mijn advies? Regel eerst de burgerlijke aspecten met hulp van specialisten. En die zullen dan daarna de fiscaliteit optimaliseren.’
Reserve en inbreng: nieuwe regels
‘Ga na of wat u al regelde, nog geldig of gepast is’, adviseert Carol Liesenberg. ‘De regels rond reserve en de modaliteiten voor inbreng en inkorting werden bijvoorbeeld grondig gewijzigd.’ Een voorbeeld? De wetgever gaf meer vrijheid aan de ‘toekomstige’ overledene: ongeacht het aantal kinderen, kan hij nu vrij beschikken over 50 procent van zijn patrimonium. Voor een ouder met drie kinderen, is dat dubbel zo veel als vroeger.
Een ander voorbeeld gaat over inbreng. Dat werd ingevoerd om de gelijkheid tussen de erfgenamen te respecteren, en dan voornamelijk de kinderen van de overledene. Het mechanisme treedt in werking bij de verdeling van de erfenis. Die inbreng wordt uitgevoerd op uitzonderingen na op de waarde op het moment van de gift, maar die waarde wordt nu geïndexeerd en dat zelfs voor giften van voor 1 september 2018. Dat verschil kan substantieel zijn.
Als u 20 jaar geleden 100.000 euro schonk aan een kind, dan kan die na indexering vandaag meer dan 150.000 euro waard zijn. Gevolg? Bij uw overlijden krijgt dat kind niet 100.000, maar wel 150.000 euro minder. U kunt nog tot 1 september 2019 een verklaring afleggen bij een notaris als u de oude regels wilt behouden.