'Ik heb altijd films gemaakt die mensen willen raken'

Eigenlijk wou hij acteur worden. Toen Rudolf Mestdagh als tiener nadacht over wat hij met zijn leven wou aanvangen, kwam hij uit bij theater. Een carrière op de planken, dat leek hem de ideale manier om zijn creatieve lusten te bevredigen. En dus trok hij naar Studio Herman Teirlinck voor een auditie. Die gaf echter niet het verhoopte resultaat, niet omdat Mestdagh er niks van bakte maar naar eigen zeggen omdat hij het aangedurfd had om een zelfgeschreven tekst te brengen.

Nu ziet hij die mislukking als een goede zaak. Omdat hij Studio Herman Teirlinck niet binnen mocht, besloot hij dan maar theaterregie te gaan studeren aan het RITCS in Brussel. Hij werkte onder meer kort samen met Jan Fabre, maar liep ook daar weer de nodige frustraties op. 'In het theater ben je te veel afhankelijk van derden,' formuleert Mestdagh het zelf. 'Je hebt geen volledige controle over het eindproduct.'

Finaal was het Hadelin Trinon, een hoogleraar aan de ULB en een hartstochtelijke cinefiel, die hem richting cinema zou sturen. Eindelijk had hij het medium gevonden dat hem het beste lag, een kunstvorm waarin hij al zijn passies kon combineren: werken met acteurs, teksten schrijven, bezig zijn met muziek en beeld. 'Het grote verschil was dat je aan een film zo lang kan werken als je wilt', legt hij uit. 'En als hij af is, is hij af. Dan kan niemand er nog iets aan veranderen. Je kunt hem wegsturen en hij leidt zijn eigen leven. Ik wist meteen wat ik wou gaan doen.'

Zoals alle liefdesverhalen bleek ook dit een affaire met hoogte- en dieptepunten. Mestdagh kreeg veel lof voor de documentaires en kortfilms die hij draaide - van 'Vol-au-vent' over 'Robokip' tot 'Ouf!' -, kreeg de kans in Engeland twee afleveringen te regisseren van de Channel 4-serie 'Lock Stock and Two Smoking Barrels' - naar het gelijknamige kassucces van Guy Ritchie - en richtte het productiebedrijfje CosmoKino op. Tegelijk wilde het maar niet lukken met die eerste langspeelfilm. Zijn pogingen om Tom Lanoyes 'Alles moet weg' te verfilmen, draaiden op niks uit. Een Brits project viel in het water omdat hij geen Engels paspoort had. En telkens als hij een scenarioversie van 'Ellektra' indiende, werd het terug naar af gestuurd.

Uiteindelijk zou het verhaal over zeven personages die hun grote droom in rook zien opgaan pas na 22 herschrijfbeurten het witte doek halen. Maar als Mestdagh dacht dat hij het zwaarste daarmee achter de rug had, kwam hij bedrogen uit. Toen 'Ellektra' twee weken geleden in de zalen kwam, werd hij onthaald op vlijmscherpe kritieken. En die kwamen hard aan. Rudolf Mestdagh: 'Ik had niet verwacht dat 'Ellektra' een succes zou worden of dat iedereen de film goed zou vinden. Ik weet ook dat hij zijn gebreken heeft. Ik wou gewoon een oprechte film maken en ik denk dat ik daarin geslaagd ben. Dat heb ik trouwens enkel met mezelf af te rekenen. Tot op zekere hoogte maakt het me dus niks uit wat de kritiek ervan vindt. Maar ik vind wel dat die kritieken een beetje meer nuance aan de dag hadden mogen leggen.'

U bent 39, vrij laat om een eerste langspeelfilm te draaien. Hebt u 'Ellektra' toch gemaakt met het brandende verlangen van een debuterende regisseur?

Rudolf Mestdagh: 'Ja en nee. Ik had niet meer die drang om het tegen elke prijs te doen. Aan de andere kant had ik al tien jaar geprobeerd de film van de grond te krijgen en ik wilde alle zeilen bijzetten om het te doen lukken. Als ik 40 was geworden zonder mijn eerste langspeelfilm gemaakt te hebben, dan had ik prompt een midlifecrisis gekregen, denk ik.' (lachje)

Wat vond u zo onweerstaanbaar aan 'Ellektra' dat dit uw eerste film moest worden?

Mestdagh: 'Het is een persoonlijk verhaal dat me bevalt. De film komt uit mijn hart. Maar er zijn ook andere projecten geweest die mijn debuut hadden kunnen worden. Het is niet alsof ik 'Ellektra' echt gekozen heb als eerste langspeelfilm. Integendeel, ik heb op een bepaald moment ook beseft dat dit een moeilijk project was om mee te starten. Ze hebben me altijd gezegd dat mijn plannen totaal niet overeenstemmen met het budget dat ik ter beschikking heb, ook als ik een kortfilm of een tv-film maakte. Ik leg de lat altijd te hoog in verhouding tot de middelen die ik heb. Het is een weerkerend fenomeen bij mij. Dat net 'Ellektra' die eerste film is geworden, heeft met allerlei factoren te maken. Een project dat mislukt, een ander dat zich aandient, dat soort dingen.'

U noemt 'Ellektra' een moeilijk project omdat het productioneel ingewikkeld was. Maar ook als verhaal is het alles behalve commercieel en gemakkelijk. Hebt u zich misrekend?

Mestdagh: 'Iedereen lijkt het scenario unaniem slecht te vinden, al zeggen de meesten toch nog dat het visuele en de acteursregie in orde is. Maar ik vind dat 'Ellektra' helemaal mijn stempel draagt. Ik sta er volledig achter, ook achter het scenario. Om een heel absurd voorbeeld te nemen: is het scenario van 'De Zaak Alzheimer' dan zo geniaal? Die film heeft zijn kracht ook in iets anders. Ik heb nog maar weinig mensen horen zeggen dat ze gehuild hebben bij 'De Zaak Alzheimer', terwijl dat tijdens de première van 'Ellektra' wel het geval was. Blijkbaar spreekt mijn film dus wel sommige mensen aan, en dat is voor mij het belangrijkste. Ik moet wel eerlijk zeggen dat ik gedacht had dat het publiek verder stond in het aanvaarden van atypische films. We hebben de laatste tijd tenslotte wel meer films gezien die verschillende verhalen door elkaar weven. En qua montage gaat 'Ellektra' ook weer niet zo snel dat het onbegrijpelijk wordt. Het verwondert me dat zo weinig mensen mee zijn.'

Mestdagh: 'Ik ben in eerste instantie regisseur en producent, maar ik heb wel ongeveer al mijn kortfilms zelf geschreven. Ik denk dat ik altijd films heb gemaakt die mensen willen raken, waarin emoties naar voren komen. Ook in 'Ellektra'. Ik heb zeker voeling met het vak scenario, maar ik beschouw mezelf niet als een auteur die zich blind staart op de dingen die hij zelf schrijft. Ik ben altijd op zoek naar mensen met wie ik kan samenwerken.'

'Het mooiste voorbeeld is Rik D'Hiet, die mijn tv-film 'Het Paradijs' geschreven heeft en het script voor 'Tour de France', wat hopelijk mijn volgende film zal worden. We schrijven ook dingen samen. We werken bijvoorbeeld aan een thriller, 'Moederkoorn', die in de lijn van 'De Zaak Alzheimer' ligt. Een idee dat we lang in de lade hebben laten liggen en dat we er nu weer uitgehaald hebben. Het genre blijkt nu zo succesvol dat het misschien de moeite loont ons idee nog eens af te stoffen.'

Van 'Ellektra' hebt u 22 versies geschreven. Dat is wel gigantisch veel.

Mestdagh: 'Het project dateert al van onder het vroegere Fonds Film Vlaanderen, dat het goedgekeurd had. Ik ben vervolgens op zoek gegaan naar financiering in Nederland, Duitsland en de Europese Gemeenschap. Die had ik gevonden, maar op dat moment werd het Fonds ontbonden en nam het VAF, het Vlaams Audiovisueel Fonds, het over. Luckas Vander Taelen heeft ons toen echter naar huis gestuurd omdat hij het scenario niet goed vond. Het was bijzonder gênant dat aan onze cofinanciers te gaan melden en pijnlijk om de opnames uit te stellen. De oorspronkelijke versie van het verhaal was trouwens een stuk donkerder, dus ik ben eigenlijk nog braaf geweest. Na dat negatieve advies van het VAF zijn we gaan herschrijven. Dat is een proces dat blijft duren. Dat vind ik eigenlijk wel interessant. Het is goed om telkens een frisse nieuwe blik op je project te werpen. Coppola was bijvoorbeeld nog aan het schrijven op de set van 'Apocalypse Now', dus het hoeft niet per se een nadeel te zijn.'

Uw productiebedrijf CosmoKino bestaat nu 15 jaar. Bent u tevreden met waar u nu staat?

Mestdagh: 'Absoluut. Ik heb CosmoKino opgericht om mijn eigen films te maken. Het plan was om op mijn 40ste mijn eerste langspeelfilm te maken, dus ik zit eigenlijk iets voor op het schema, ondanks de tegenwind. Heb ik dan goed geboerd? Op commercieel vlak niet, maar dat is ook nooit de bedoeling geweest. Het verschaft me meer voldoening om ook de producent te zijn van mijn eigen films. Ik ben graag heer en meester over de projecten die ik in gang zet. In de vele jaren dat ik al cinema maak, heb ik gezien dat die structuur meer dan zijn voordelen heeft.'

'CosmoKino is niet uitgegroeid tot een echt lucratief bedrijf omdat we bijna die hele periode in de kortfilmsector gewerkt hebben, die commercieel niet exploiteerbaar is. Vorig jaar zijn we begonnen met langspeelfilms. Naast 'Ellektra' hebben we al drie films gecoproduceerd, met een vierde zitten we in de voorbereidingsfase. We hebben getoond dat de overstap van kortfilm naar langspeelfilm meteen een stijgende productiviteit met zich meebrengt.'

'Voor het eerst zitten we in een sector die commercieel exploiteerbaar is, dus ik zie de toekomst zeer rooskleurig tegemoet. Zelfs als 'Ellektra' niet scoort aan de kassa, waar misschien een reële kans toe bestaat. (lacht) Ik zal mijn ding blijven doen, rustig of onrustig.'

'Ellektra' speelt nu in de zalen