Stephan Eicher: Een grenzeloze Zwitser

Zo dachten de initiatiefnemers van de The Newropeans 'Grands Prix' er dus ook over. Deze organisatie bekroont vanaf dit jaar personen of organisaties die zich inzetten voor het Europese democratiseringsproces en die door hun prestaties 'de kloof tussen de individuele burgers en de Europese constructie verkleinen'. De polyglot Eicher is genomineerd in de categorie 'Conviviality/Culture' en zijn meest recente cd 'Taxi Europa' bewijst waarom. Wanneer Eicher aanstaande zondag op het podium van de AB staat, weet hij of hij gewonnen heeft. De officiële uitreiking vind immers een dag eerder plaats.

Arno heeft ooit een plaat gemaakt met als titel 'Le European Cowboy'. Jij brengt nu een plaat uit die 'Taxi Europa' heet. Wat bindt jullie?

Stephan Eicher: 'De echte cowboys wonen natuurlijk in Zwitserland. (Lacht) Wij hebben ook veel koeien, hoor. Nee, serieus: toen ik 'Hotel S', mijn recente best of-cd, samenstelde, was ik verplicht te gaan grasduinen in mijn verleden en tal van banden opnieuw te beluisteren. Daarbij viel me op dat onze carrières gelijklopend zijn. Ik heb hem nooit als een concurrent beschouwd, eerder als een medestander. We komen allebei uit een kleiner Europees land. Ik heb vroeger ook nummers van TC Matic live gebracht. 'Putain Putain' heb ik ooit zelfs met 'The Final Countdown' van Europe vermengd. Ik respecteer Arno enorm. In al zijn eenvoud slaagt hij erin origineel én intelligent te zijn. Onze muziek steekt in een Europees kleedje, maar ook hij zal toegeven dat ze in de eerste plaats, ik schat voor zo'n zeventig procent, beïnvloed is door de Angelsaksische liedjestraditie en door Amerikaanse blues- en folkzangers. Maar wij hebben het recht hen te bestelen, want zij deden net hetzelfde met de Afrikanen.'

Eicher: 'Moeilijke vraag. In België is het, denk ik, een droom van de mensen om het onmogelijke mogelijk te maken. Europa is een utopie. Maar die utopie proberen mogelijk te maken, biedt perspectieven. Al gaven Napoleon en Hitler wel het verkeerde voorbeeld. Hun visie op een eengemaakt Europa heeft tot verschrikkelijke drama's geleid. Maar op cultureel gebied is het zelfs in mijn kleine landje mogelijk verschillende nationaliteiten dichter bij elkaar te brengen. Ik werk op mijn nieuwe plaat samen met de grootste Duitse rockster, Herbert Grönemeyer, en met een Italiaanse artiest. Ik zing in vier talen. Ik heb in de AB ooit een nummer in het Nederlands gezongen en deze plaat werd grotendeels opgenomen in de Brusselse ICP-studio. Je voelt ook de spanning die uit deze cultuurmix voortvloeit. Het is geen negatieve, maar een creatieve spanning. Het is een spanning die inspireert. Je moet er alleen voor zorgen dat ze nooit escaleert. Napoleon was een Corsicaan en Corsica is nog kleiner dan België. Daar kampt men met nog meer identiteitsproblemen dan in België. Kleine landen of gebieden hebben meer temperament en kunnen de toekomst van de Europese constructie tonen, maar ze lopen daarbij ook de kans zich te vergalopperen.'

Is 'Kreis 5', een van de nummers op 'Taxi Europa', een hommage aan de gelijknamige wijk in Zürich waar je woont?

Eicher: 'Ja. Ik heb een haat-liefdeverhouding met de wijk. Ik hou er enorm van en tegelijkertijd onderga ik het leven er soms, want het is er niet altijd een pretje. Vroeger was het een heel chique buurt, maar nu tieren de prostitutie en het drugsgebruik er welig. Ik heb er 's avonds op straat veel meer schrik dan in New York of Parijs. De spanning is er vooral te snijden op vrijdagavond, als er soep wordt uitgedeeld. Maar anderzijds is mijn zoon van 19 er opgegroeid en hij wil er niet weg. Ik heb het vaak met zijn moeder over een eventuele verhuizing gehad, maar het kwam er niet van. De mengeling van mensen en culturen heeft iets verslavends. Mijn zoon kon een jaar gaan studeren in Amerika of Berlijn, maar koos er heel bewust voor te blijven. Weet je, Zürich is een van de rijkste steden ter wereld. Uiterlijk vertoon en geld is er heel belangrijk. Maar je merkt dat er ook in andere dure steden, zoals Tokio, een extreem donkere tegencultuur bestaat. Die voel ik ook in Kreis 5 en die werkt inspirerend.'

De teksten op je nieuwe plaat zijn, in tegenstelling tot de meer poëtische voorganger 'Luanges', heel erg direct.

Eicher: 'Ja, bewust. 'Luanges' is muzikaal nog steeds mijn meest interessante album. Ik herken er bij elke beluistering nieuwe kleurschakeringen in. Tijdens de opnames begon ik met een algemeen beeld, maar ik eindigde telkens met een microscopisch detail. Het nadeel van die aanpak is dat je heel veel muzikanten nodig hebt om de muziek live volledig tot haar recht te laten komen. Tijdens de tournee deden we daarom een beroep op vijftien muzikanten. Het is een verademing om het nu met zijn vieren aan te kunnen. Ik wilde opnieuw met een popgroep de baan op, niet met een orkest. Nuances verdwijnen, maar het klinkt veel duidelijker. Nu is het alsof ik een zaklamp op iets heel concreets richt en het enkel daarover zal hebben. Wat we aan mysterie verliezen, winnen we aan kracht.'

In Vlaanderen kent men je vooral van je aandeel in de new wave-groep Grauzone, die in het begin van de jaren tachtig een dikke culthit had met 'Eisbàr'. Hoe kijk je zelf op die periode terug?

Eicher: 'Het was een noodzakelijke stap. Mijn broer maakt nog altijd van die rare muziek. (Lacht) Hij heeft zich ontpopt tot de Zwitserse Scott Walker. Er verschijnen ook nog steeds nieuwe interpretaties van 'Eisbàr'. Die van dj Hell heb ik nog niet gehoord, maar een vrij recente tranceversie was wel steengoed. Ook dEUS heeft de track ooit opgenomen in haar liveset. Maar ik ben vooral trots dat het originele nummer ook vandaag nog steeds modern klinkt. Misschien komt er ooit nog wel een nieuwe Grauzone-plaat. Spijtig genoeg is onze bassist overleden. Maar Marco (Repetto), de drummer, zou zeker enthousiast zijn. Hij is nu een van de bekendste Zwitserse dj's en houseproducers. Als we met ons drieën samenkomen, hangt er gegarandeerd elektriciteit in de lucht.' Tom PEETERS

Stephan Eicher concerteert op zondag 19 oktober in de AB in Brussel. Tickets kosten 24 euro. Inlichtingen: 02/548.24.24, www.abconcerts.be . 'Taxi Europe' is uit via Virgin/EMI.