Babylon Berlin: Feesten op een borrelende vulkaan

'De modernste stad ter wereld.' Die reputatie droeg Berlijn met zich mee tijdens de roaring twenties. New York en Parijs hadden ook een vooraanstaande culturele positie, maar voor de meest vooruitstrevende ideeën en de wildste feestjes moest je in de Duitse hoofdstad zijn. Dat had ook te maken met de maatschappelijke context.

Duitsland was toen alles behalve een rustige plek. De erfenis van de Eerste Wereldoorlog drukte loodzwaar op de samenleving, zowel fysiek (werkloosheid, armoede, inflatie), mentaal (schuld, onmacht, woede) als politiek (druk van communistische zijde, het opkomende fascisme). Toch werd elke nacht gedanst, gefeest en gebrast alsof er geen volgende ochtend zou komen, en in die legendarische nachtclubs heerste een permissiviteit die nergens haar gelijke kende. 

Die extreme tegenstelling is de reden waarom schrijver Volker Kutscher zich in de tijd van de Weimarrepubliek wou verdiepen. 'Het was een belangrijke tijd, en niet alleen in de Duitse geschiedenis', zegt hij in een interview met de Duitse radiozender MDR. 'Ik heb me altijd afgevraagd hoe een beschaafde republiek als Duitsland zo snel in een dictatuur kon omslaan.' Zijn research resulteerde in een criminele romanreeks en de prestigieuze tv-serie 'Babylon Berlin'. 

Authentiek en herkenbaar 

De makers - Tom Tykwer, Henk Landloegten en Achim von Borries - hadden het grote voordeel dat ze konden voortbouwen op de sterke personages en stevige plots van de romans. De twee hoofdfiguren slaan de brug tussen twee uiteenlopende delen van de samenleving. Gereon Rath is een rechercheur uit Keulen die worstelt met een oorlogstrauma en de stad nog moet ontdekken. Charlotte Ritter is een ambitieuze jongedame die Berlijn als haar binnenzak kent en er alles voor over heeft om aan haar ellendige achtergrond te ontsnappen. 

Maar de grote troef van de serie is dat ze zo veel leven uitstraalt. Het verhaal speelt zich bijna een eeuw geleden af, maar het lijkt alsof je naast de personages door de stad stapt. 'We proberen iets te maken dat zowel authentiek als herkenbaar is', zegt Tom Tykwer. 'Dat is niet eenvoudig. Je kan niet zomaar 21ste-eeuwse personages in 20ste-eeuwse kostuums stoppen. Je moet er rekening mee houden dat de psychologie als wetenschap toen in haar kinderschoenen stond. Ze maakte geen deel uit van het dagelijkse taalgebruik, de mensen gingen anders met elkaar om. Ze vroegen elkaar zelfs niet hoe het ging.' De producenten spaarden kosten noch moeite om een aantrekkelijk product te maken. Een budget van 40 miljoen euro, meer dan 150 personages, 5.000 figuranten en 300 locaties. Daarmee is 'Babylon Berlin' de duurste niet-Engelstalige reeks uit de geschiedenis.

Geen commentaar 

'Babylon Berlin' openbaart een universum dat zowel aantrekkelijk als afstotelijk is, en werpt een blik op een stuk geschiedenis dat vaak onderbelicht blijft of verkeerd begrepen wordt. Maar er is weinig nodig om parallellen te zien tussen de wereld toen en de situatie vandaag. Het nieuwe, derde seizoen opent met de catastrofale beurscrash van oktober 1929, en de oorzaken en gevolgen klinken griezelig bekend.

We leren een samenleving kennen waar sociale ongelijkheid en groeiende onzekerheid kiezers naar extremistische partijen drijven en de democratie onder druk zetten. 'Het was nooit onze bedoeling commentaar te geven op de wereld van vandaag', zegt Tykwer. 'We zijn in 2013 beginnen te schrijven en elk jaar leek de actualiteit dichter bij de serie te komen. Dat maakt ons eerlijk gezegd bang, want we weten hoe het toen is uitgedraaid. De nazi’s maakten zowat ongemerkt hun opmars. In 1929 haalden ze nog geen 2 procent van de stemmen.'

De reeks is aan haar derde jaargang toe en komt nu echt op gang. De eerste twee seizoenen bestreken Volker Kutschers eerste roman 'Der nasse Fisch' (vertaald als 'Schaduw over Berlijn'), die zich concentreert op een politieke samenzwering. Het derde seizoen neemt het tweede boek 'Der stumme Tod' ('De stille dood') onder handen en gaat over een moord in de mythische filmstudio UFA in Babelsberg. Kutscher heeft al zeven delen gepubliceerd en plant er nog twee.

Het laatste boek zal zich afspelen in 1938, het jaar voordat Hitler Polen binnenviel en het Verenigd Koninkrijk en Frankrijk Nazi-Duitsland de oorlog verklaarden. Hoe het afloopt met zijn hoofdpersonages weet Kutscher nog niet.

'Babylon Berlin' is te zien via Telenet Play (More).