De wonderboy achter 'Girl'

Flashback naar eind augustus. In het atrium van het Vlaams filmhuis in Brussel staat Lukas Dhont interviews te geven. Na zijn zegetocht in Cannes - met vier prijzen, waaronder de Camera d’Or - is het nog niet voorbij met de lofbetuigingen en erkenningen voor ‘Girl’.

Zijn bioscoopdebuut, over een transgender die van een carrière als ballerina droomt, wordt meteen ook de Belgische inzending voor de Oscars.

De 27-jarige regisseur glimt van trots. Hij heeft evenwel geen zin in een braaf promopraatje, blijkt als hij vragen over Hollywood krijgt. ‘We kunnen op geen interessanter moment naar ginder gaan. Hollywood zit vastgeroest in een liberaal fascisme en probeert een politieke correctheid te installeren die de artistieke vrij-heid compleet vermoordt’, zegt hij.

Dhont verwijst naar het transgenderdebat dat sinds de zomer in de Verenigde Staten woedt, nadat de actrice Scarlett Johansson zich onder druk van de transgenderbeweging heeft terugtrokken voor een rol als transgenderman.

De jongen die het hoofdpersonage uit ‘Girl’ speelt, is geen transgender. ‘Omdat dat niet belangrijk is’, zegt de Oost-Vlaming gedecideerd. Anders dan bij de meeste films over dat onderwerp is de anders geaarde ook niet in conflict met de rest van de wereld. De 15-jarige Lara, die zich inschrijft aan de balletschool terwijl haar jongenslichaam in volle transitie is, kan rekenen op de steun van haar familie en de school.

‘Ik had geen zin in een typisch Amerikaans personage dat als onbegrepen slachtoffer heroïsch moet vechten tegen de buitenwereld. Ik wilde iemand in volle fysieke en mentale transformatie die met zíchzelf en dat traag veranderende lichaam in conflict gaat. Het moest respectvol en empathisch zijn.’

En of dat gelukt is. ‘Girl’ behoort tot de beste cinema die de afgelopen twintig jaar in Vlaanderen is gemaakt. Het drama is van zo’n hartverscheurende schoonheid en getuigt van zoveel maturiteit, emotionele intelligentie en vakbeheersing dat je amper kan geloven dat een twintiger het heeft gemaakt.

In de film volgende we de  15-jarige Lara, een meisje uit Brussel dat een carrière als ballerina beoogt. Daarmee legt ze de lat erg hoog voor zichzelf, maar wat de zaak nog ingewikkelder maakt, is dat Lara geboren is als jongen. Lara zit in volle fysieke transitie wanneer ze zich inschrijft aan de balletschool. Het knappe is dat Dhont die transitie niet benadert als een maatschappelijk probleem. Ze krijgt volledige steun van haar familie en ook op de balletschool is haar geaardheid geen issue. Wat we wel te zien krijgen, en gedurende de hele film ook lijfelijk voelen, is de felle interne strijd die Lara voert met haar traag veranderende lichaam.

Memorabele pitch

Wie is de nieuwe wonderboy van de Vlaamse cinema?  Lukas Dhont groeide op in de Zwalmstreek. Zijn vader is CEO van de metaalverwerker C-MEC, ooit een productieafdeling van Barco en vandaag met 350 werknemers in België, Tsjechië en Roemenië een internationale speler in de metaalsector. Zijn moeder geeft mode aan Sint-Lukas in Gent. Zij stak hem aan met de filmmicrobe.

Toen Dhont zeven was, moest ze aan zijn bed gaan zitten om te vertellen over de laatste film die ze in de bioscoop had gezien. Zij beschreef de scènes, hij noteerde alles minutieus in een schriftje.

‘Op zijn tiende liep hij thuis met een camera rond om zijn broer te filmen’, zegt vader Yves Dhont. ‘Of hij riep ons van tafel voor een toneeltje. Dan was er geen houden aan. Zijn broer, neefjes en nichtjes waren de acteurs. Wij, de volwassenen, waren het publiek. Geen zin hebben om naar zijn toneeltjes of films te kijken was geen optie. We móésten. Zo is Lukas altijd geweest. Als hij iets in zijn hoofd had, dan gebeurde het ook.’

De artistieke gevoeligheid van zijn moeder en de zakelijke kwaliteiten van zijn vader zijn volgens Lukas Dhont vitaal geweest voor zijn ontwikkeling als filmmaker. Zijn moeder leerde hem van cinema houden, zijn vader wat je moet kunnen om een film te maken: (financiële) verantwoordelijkheid nemen, een team leiden en doorduwen.

‘Als ik hem iets heb bijgebracht vanuit mijn ervaring als CEO, dan is het wellicht doorzettingsvermogen’, zegt Yves Dhont.

‘Ik heb altijd koppig mijn ding gedaan, meer dan eens tegen het advies van anderen in. Het was met vallen en opstaan, maar kijk waar ik nu internationaal met mijn bedrijf sta. Lukas’ pad is evenmin over rozen gegaan. Hij huilde dikwijls in de auto van de filmschool naar huis. ‘Het is hard, het gaat niet’, zei hij dan. Maar hij zette door. Dat is Lukas.’

Die filmschool was het KASK in Gent, waar ook Felix Van Groeningen studeerde. Dhont zat in de klas met de dochter van zijn producent en ‘filmvader’, Dirk Impens. ‘Een halfjaar nadat hij was afgestudeerd, stapte Lukas mijn kantoor binnen met een idee voor een filmproject’, zegt Impens.

‘Hij begon aan de meest memorabele pitch die ik in mijn carrière heb gehoord. Ik viel steil achterover van zijn overredingskracht en visie. Hoewel hij pas 23 was, wist hij perfect waarom en hoe hij zijn verhaal wilde vertellen. Na vijf minuten onderbrak ik hem: ‘Oké, we doen het.’’

Scenario

Maar het scenario stond nog niet op punt. Dhont riep de hulp in van scenarist Angelo Tijssens, van wie hij een kortfilm had gezien. Tijssens zat met Felix van Groeningen in Australië toen hij Dhonts e-mail kreeg.

‘‘Doen’, zei Felix meteen. Hij had Lukas als filmstudent met een camera bezig gezien op de set van ‘The Broken Circle Breakdown’ en had ook zijn afstudeerfilm aan het KASK gezien. Maar ik kon sowieso moeilijk anders. (grijnst) De toon in de mail was nadrukkelijk: Lukas wilde dit met mij doen, en met niemand anders.’

Bij de mail zat een chaotische bijlage met een synopsis en krantenknipsels over een transjongen die op de balletschool van Antwerpen niet bij de meisjes mocht dansen en uiteindelijk de school verliet. Dat verhaal was het uitgangspunt. Maar ze merkten dat er al veel gelijkaardige films bestonden waarin de transgender het opneemt tegen de rest van de wereld. Daarom verschoven ze de spanning naar het conflict in het hoofd van Lara.

Het klikte zo goed dat de twee aan een tweede film schrijven. Tijssens: ‘Een van Lukas’ grootste kwaliteiten is dat hij ondanks zijn jonge leeftijd perfect weet met wie hij zich moet omringen om zijn wil door te drijven. Ik bedoel niet dat hij een tiran is, integendeel. Hij kiest er die mensen uit van wie hij weet dat ze hem en zijn film beter kunnen maken. Mensen die hem tegenwind geven: Dirk Impens, cameraman Frank Van den Eeden, Sidi Larbi Cherkaoui, die de choreografieën bedacht.'

'Dat betekent niet dat Lukas op conflicten drijft. Voor veel matige regisseurs zijn conflict, uitputting en vernedering een werkmethode. Lukas is daar te fijngevoelig en te slim voor. Hij communiceert helder en geeft vertrouwen op de set. Anders was een onervaren balletdanser als Victor (Polstar, die Lara speelt, red.) nooit zo boven zichzelf uitgestegen.’

Ook Impens roemt Dhonts omgang met zijn acteurs. ‘Ze krijgen veel vrijheid, binnen zijn visie. Hij durft ook los te laten als dingen niet werken. Van de dialoog in de sleutelscène van ‘Girl’, een gesprek tussen Lara en haar vader in de keuken, stond geen woord in het oorspronkelijke scenario. Ze hebben bijna een volledige dag keihard aan die scène gewerkt tot ze klopte. Het is een van de mooiste momenten uit de film. Om zo’n prestatie uit een 15-jarige kerel zonder acteerervaring te krijgen, moet je een groot talent zijn.’

Het grootste met wie hij heeft gewerkt? ‘Dat is zoals moeten kiezen tussen je kinderen. Niemand zal het me kwalijk nemen als ik hem op hetzelfde niveau plaats als Felix Van Groeningen.’

Juiste keuzes

Vier prijzen in Cannes, vijf op andere festivals, jubelende recensies en het pad naar de Oscars dat geëffend lijkt. Waar eindigt dit voor de jonge Oost-Vlaming?

‘Alles ligt open voor hem’, zegt Van Groeningen. ‘Hij heeft een uitzonderlijke gevoeligheid om met compacte beelden een verhaal te vertellen zonder dat de kijker het plot voelt. Hij moet nu gewoon keihard werken en de juiste keuzes maken. Ik ben wel benieuwd hoe hij met de druk omgaat. Het is verwarrend als iedereen aan je mouw trekt. Voor mij zou dat op die leeftijd niet goed zijn geweest.’

Tijssens vindt dat het nu heel even geen kwaad kan om op de juiste manier onbescheiden met de druk om te gaan. ‘Hij zal voor altijd de winnaar van de Camera d’Or in Cannes zijn. Hij kan daar Vlaams bescheiden over doen, of hij kan de aandacht en de erkenning als een machtsinstrument gebruiken. Hij zit nu in de positie om eisen te stellen en niet met de eerste de beste producent in zee te gaan. Roem en geld, daar ligt Lukas niet van wakker.’

Al is dat laatste niet helemaal waar. In het atrium van het Vlaams Filmhuis zei hij eind augustus ook: ‘Een Oscar winnen, daar droom ik al mijn hele leven van.’

‘Girl’ opent op 9 oktober het Filmfestival van Gent. Vanaf 17 oktober is de film te zien in de zalen.