'Drunk', een beetje alcohol om het leven door te komen

Thomas Vinterberg, de regisseur van 'Festen' en 'Jagten', is opgelucht. Zijn nieuwe film ‘Drunk’ valt in zijn thuisland Denemarken in de smaak. 'De mensen komen in drommen naar de bioscoop', zegt hij via Zoom. 'Het zijn er veel meer dan ik had durven hopen.' Zijn getemperde verwachtingen hadden verschillende redenen.

Er is uiteraard de coronacrisis, die culturele activiteiten niet bepaald stimuleert. De pandemie kostte de film zijn geplande wereldpremière in Cannes. Daarnaast wist de cineast niet of het publiek wel geïnteresseerd zou zijn in een positief verhaal over alcohol. Van een controverse is vooralsnog echter geen sprake. 'Ik ga ervan uit dat de film de overstap zal maken van de cultuurpagina’s naar de opiniepagina's', zegt Vinterberg. ‘Maar dat debat is nog niet op gang gekomen.’

0,5 promille

‘Drunk’ voert vier bevriende leraars op die weer pit in hun routineuze leven willen krijgen via een experiment: de theorie van de Noorse psychiater en professor Finn Skarderud testen dat de mens geboren wordt met een halve promille alcohol te weinig in het bloed. Dus maken ze dat ze het tekort tijdens de werkuren goedmaken. En de eerste resultaten zijn inderdaad meer dan bemoedigend.

‘Drunk’ is een speelse en vaak aanstekelijke film, maar je kunt het gevoel niet afschudden dat het relaas soms wel heel onverantwoordelijk klinkt. Zeker als Vinterberg het drankgebruik (zeg maar: drankmisbruik) van tieners vrolijk onder het tapijt veegt, of zelfs aanmoedigt. Of je echt vrolijk wordt van de film zal dus van je eigen waarden afhangen. Het staat wel buiten kijf dat hoofdrolspeler Mads Mikkelsen en zijn collega’s naar goede gewoonte onweerstaanbaar zijn.

Er zit ook een culturele factor aan. Denen hebben een complexe relatie met alcohol, wat waarschijnlijk mee het succes van de film verklaart. De originele Deense titel ‘Druk’ wijst daar al op. 'Het woord is onvertaalbaar', legt Vinterberg uit. 'Het betekent ‘stevig zuipen’, maar er zitten ook andere nuances in, zoals schande, droefheid en trots. Het weerspiegelt mijn eigen gevoelens tegenover de Scandinavische drinkcultuur. Ik ben er ergens fier op, omdat ik vind dat we fundamenteel te beheerst zijn. We hebben alcohol nodig om de teugels te vieren.’

Voor Ida Maria

Door leraars te kiezen als hoofdfiguren krijgt de film nochtans een extra droeve ondertoon. Van mensen in het onderwijs verwacht je dat ze jongeren de weg wijzen, en dit kwartet is zelf hopeloos het noorden kwijt. ‘Ik ben het helemaal met je eens,’ knikt Vinterberg. ‘Dit is een verhaal over wat er gebeurt als je je nieuwsgierigheid verliest, en dat kan elk van ons overkomen. Hoe moet je dan je zin in het leven terugvinden? Ik zie ‘Drunk’ niet als een verhaal over alcohol maar over het leven.’

Hoe broos dat leven is, mocht de cineast vorig jaar zelf ervaren. In mei 2019 stierf zijn 19-jarige dochter Ida Maria in België bij een verkeersongeval op de E40 in de buurt van Verviers. De film is aan haar opgedragen. Zij was het ook die Vinterberg tijdens het schrijven bleef aanmoedigen. De vreselijke gebeurtenis dwong hem ertoe te maken dat ‘Drunk’ meer zou zijn dan zomaar een geestige of provocerende parabel. ‘Alcohol is iets bizars', zegt Vinterberg. ‘Het goedje kan mensen boven zichzelf doen uitstijgen, maar het kan ook mensen doden en gezinnen vernietigen. Het volledige spectrum zit in de film.’

Brandstof

De regisseur had geen moeite om voorbeelden te vinden van beroemde mensen die alcohol als creatieve brandstof gebruikten. De Britse staatsman Winston Churchill en de schrijver Ernest Hemingway komen aan bod, maar ook de cineast Lars von Trier past in dat rijtje. Net als Vinterberg zelf, want hij schreef het scenario van ‘Jagten’ met een fles cognac bij de hand. Wie ook even in beeld komt, is de Waalse PS-politicus Michel Daerden. 'Ik heb gewoon ‘dronken politici’ ingetikt op YouTube, en ik kwam al snel uit bij hem en Boris Jeltsin', grinnikt Vinterberg. ‘Die kleine montage herinnert het publiek eraan dat ‘Drunk’ niet per se gaat over een stel gestoorde mensen in Denemarken. Je vindt het fenomeen overal en in alle lagen van de bevolking.’

Het is zeker niet de bedoeling om de gevaren van alcohol te minimaliseren, benadrukt hij. Maar drank is niet het probleem. ‘Voor mij is controle de vijand van het leven', besluit hij. ‘En alcohol kan helpen. Er zijn verschillende fasen als je drinkt. De eerste is euforie. Je wordt een betere versie van jezelf. In de tweede fase heb je alcohol nodig om jezelf te worden, en die overgang is tamelijk onzichtbaar. Als je voelt dat je in fase 2 glijdt, moet je dus even stoppen met drinken. Daarna kan je weer aan fase 1 beginnen.’

‘Drunk’ speelt vanaf deze week in de bioscoopzalen.