Oscargenomineerde 'Honeyland': parabel over de moderne economie

Vorige week dook een nieuwsberichtje op dat even bizar als dramatisch klinkt: in Noord-Italië zijn op twee dagen tijd zowat 4 miljoen bijen gestorven. Niemand weet hoe dat komt, alleen dat de gevolgen catastrofaal kunnen zijn. Dat weet ook Hatidže, het centrale personage uit de Noord-Macedonische documentaire ‘Honeyland’. Samen met haar halfblinde, hardhorige 85-jarige moeder is ze de enige inwoner van een afgelegen bergdorpje op een uur of vier van de hoofdstad Skopje.

Het leven is er hard, zonder moderne voorzieningen als elektriciteit, stromend water of zelfs bestrating, en volgt het ritme van de seizoenen. Hatidže staat dan ook dicht bij de natuur en meer bepaald de bijenbevolking. Ze is een van de weinige resterende imkers die de honing halen bij wilde bijen, en omdat ze zo’n hoge kwaliteit levert, is ze op de markt van Skopje is een graag geziene gast.

Hatidže was niet het oorspronkelijke onderwerp van de film die regisseurs Tamara Kotevska en Ljubomir Stefanov in gedachten hadden. Ze waren begonnen aan een korte documentaire in opdracht van de overheid over de roterende landbouw rond de Bregalnica-rivier. Toen ze tijdens hun research Hatidže ontmoetten, raakten ze zo geïntrigeerd dat ze besloten het overheidsproject aan iemand anders door te geven en bij de imker te blijven.

De ontroerende relatie tussen Hatidže en haar oude moeder geeft ‘Honeyland’ een hart, maar de echte kern van de film komt pas naar boven wanneer Hoessein en Ljutvie in het dorp komen wonen met hun zeven kinderen. Aanvankelijk klikt het wel tussen Hatidže en haar nieuwe Turkse buren, die ze ziet als de familie die ze heeft moeten missen. Ze helpt hen zelfs hun eigen bijenkorven op poten te zetten. Als de groothandelaar met wie Hoessein zakendoet hem onder druk zet om zijn productie op te drijven, loopt het echter fout. Op dat moment ontpopt ‘Honeyland’ zich tot een veelgelaagde en meeslepende parabel over de moderne economie.

Hebzucht

Hatidže heeft van haar grootvader een duurzame visie op imkerij meegekregen, in harmonie met haar leefwereld. Ze behandelt de dieren niet alleen met liefde maar houdt ook vast aan het devies ‘De helft voor jou, de helft voor mij’. Hoessein moet van zijn koper met alle geweld produceren en treedt de principes die Hatidže hem aangeleerd heeft binnen de kortste keren met de voeten.

Dit indringende humanistische verhaal over hebzucht en duurzaamheid viel al meerdere keren in de prijzen. Het haalde zelfs twee Oscarnominaties binnen - voor beste documentaire en beste niet-Engelstalige film -, een prestatie die geen enkele documentaire tot nu toe kon leveren. Met het geld dat hun allereerste prijs opleverde, kochten de makers voor Hatidže een huis in een ander dorp, dichter bij haar broer en familie. Ook Hoessein en zijn gezin kregen een steuntje in de rug.

‘Honeyland’ speelt vanaf deze week in de bioscoopzalen.