‘Ik wil me vastpinnen op iets groters'

Liesa Van der Aa is druk. Heel druk. Ons gesprek in de catacomben van deSingel, waar haar muziekvoorstelling ‘Woth’ begin december in première gaat, springt van de hak op de tak. Van der Aa praat onbesuisd, maakt haar zinnen zelden af. Gelukkig heeft ze een geldig excuus. Het voorbije anderhalf jaar was elke vezel in het lijf van de 28-jarige zangeres en violiste ingenomen door ‘Woth’, kort voor ‘Weighing of the Heart’. En dat project laat zich nu eenmaal niet eenvoudig uitleggen.

Vorige week verscheen de gelijknamige cd. Of beter: drie cd’s in één doosje, goed voor meer dan twee uur avontuurlijke muziek - van barok en hedendaags klassiek tot elektronische muziek en lichtvoetige pop. Maar het loont de moeite om de lange rit uit te zitten. ‘Woth’ roept een bevreemdende wereld op en neemt je mee naar de verste uithoeken van het muzikale spectrum. Haar stem betovert, de muziek slaat en zalft.

Straks volgt een gedurfde en grootse mise-en-scène van de bombastische muziektriptiek. Daarvoor deelt Van der Aa het podium met zeven muzikanten en 42 koorzangers, die samen met haar de thema’s uit haar conceptalbum verbeelden. Als Van der Aa dat huzarenstukje - een soort multimediale muziektheatervoorstelling - tot een goed einde brengt, heeft ze wat ons betreft de strafste muzikale daad van dit jaar verricht.

Voor ‘Woth’ krijgt de muzikante, die in Brussel opgroeide maar in Antwerpen woont, de steun van gevestigde kunstinstellingen als deSingel, Transparant, Flagey en het Kaaitheater. Toneelhuisleider Guy Cassiers is ‘peter’ van het project, Stef Aerts van de theatergroep FC Bergman is haar begeleider. Mensen die ze kent van haar leven naast de muziek, want de muzikante acteert ook. Niet alleen voor theater, maar ook op televisie. Zo speelde ze dit jaar een van de hoofdrollen in de VTM-serie ‘Cordon’.

‘Maar eigenlijk zie ik mezelf niet echt als een actrice’, zegt ze. ‘Ik weet dat er betere actrices bestaan. (herpakt zich) Al zou ik graag méér acteren.’ Waarop een nieuwe bocht volgt: ‘Uiteindelijk is dit wat ik het liefste doe: muzikale projecten bedenken. Onderzoeken hoe je muziek kan visualiseren, hoe je iets kan zien in muziek.’

Violiste, zangeres, componiste, actrice: u laat zich moeilijk plaatsen.
Liesa Van der Aa: ‘Ik weet het. (lacht) Ik wil alles! In een serie spelen op VTM, een cd met vioolmuziek maken (haar debuutalbum ‘Troops’, red.) en nu ‘vreemde’ muziek maken in deSingel. Waarom niet? Waarom moet alles altijd zo duidelijk en afgebakend zijn? Iemand als Cara Van der Auwera, die een klassieke opleiding volgde aan het conservatorium, presenteert nu op Klara, maar werkte vroeger voor Ketnet en VT4. Als je beide dingen goed kan doen, is dat toch oké? Ik wil me zeker niet met Charlotte Gainsbourg vergelijken, maar een carrièrepad als het hare inspireert me: ze maakt muziek en speelt in films van Lars Von Trier. Björk is ook zo iemand die verschillende disciplines beoefent. (lacht) Ik ben er dus nog lang niet.’

Vanuit welk idee is ‘Woth’ ontstaan?
Van der Aa: ‘Vanuit twee kernbegrippen: chaos en overaanbod. Met het eerste doel ik op deze extreem verwarrende tijden. We leven in een van de meest welvarende landen van Europa. Ondanks de crisis hebben we in België nog altijd veel redenen om gelukkig te zijn, en toch zijn we het niet. Waar komen anders al die burn-outs vandaan? Iedereen lijkt bang. Bang om zijn verworvenheden te verliezen, te mislukken, niet gehoord te worden, uit de boot te vallen.’

‘Ik voel veel onrust en paniek rond mij. Ook bij mijn eigen generatie. Op ons dertigste moeten we twee kinderen, een huis en een auto hebben. Anders ben je mislukt. In mijn eigen wereld - de culturele - uit die onrust zich op een nog lastigere manier. Wij moeten allemaal op zoek naar een uniek-zijn. (roept) Wij bestaan! Het overaanbod creëert een scherp ‘schiftingsgevoel’. Mijn generatie voelt: als we niet luid genoeg roepen, dan liggen we eruit. Dan worden we voorbijgestoken door iemand die getalenteerder is. Dat is toch totaal rusteloos en paranoïde? Alsof er elk moment iemand klaarstaat om je te vervangen. ’

‘Ik zie mezelf een deel zijn van dat vervelende systeem, hoe erg ik dat ook vind. Ik word geconfronteerd met een muziekgeschiedenis waar ik niet tegenop kan. De popcultuur is totaal geëxplodeerd sinds de jaren zeventig. Dus dacht ik, ik roep mee: ‘Mensen, ik besta!’ (lacht) Daarnaast is ‘Woth’ ook een stille aanklacht tegen de vluchtigheid die de competitieve waanzin met zich meebrengt. Ik wilde me vastpinnen op iets diepers, iets groters.’

‘Woth’ is opgebouwd rond oudEgyptische mythes over de dood. Vanwaar uw fascinatie voor het mythische en het occulte?
Van der Aa: ‘Die is er van kleinsaf. Ik ging naar school in het centrum van Brussel. Mijn ouders stuurden me altijd op museumkamp in het Jubelpark. Daar leerde ik over het oude Egypte. Ik volgde ook Grieks op school. Als tiener kon ik me zalig verliezen in de Griekse mythologieën. Ik heb aan die fixatie ook een liefde voor kerkgebouwen overgehouden: ik kan uren in een kerk gaan zitten. Hoewel ik zelf dus ongelovig ben. Ik ben erg jaloers op gelovigen. Zij hebben een gesprekspartner in hun hoofd, terwijl ik de hele tijd tegen mezelf moet praten.’ (lacht)

‘Er hoorde voor mij een verwijzing naar religie in ‘Woth’. De chaos en de onrust in onze maatschappij zijn een rechtstreeks gevolg van het wegvallen of verschuiven van godsdienstige structuren. Vroeger gaf religie structuur aan ons leven. Nu ons godsbeeld is weggeduwd, zijn we onze houvast kwijt. Daar ligt deels de oorsprong van onze kwellingen en onzekerheden. Religie kan de dingen in balans brengen. Dat is ook de leidraad in ‘Woth’. Mijn hart wordt in het verhaal gewogen tot het in balans ligt.’

U kreeg van de Vlaamse overheid 90.000 euro subsidies voor ‘Woth’? Hoe kijkt u naar de culturele besparingen?
Van der Aa: ‘Ik ben heel bang. Je voelt nu die rechtse gedachte, alsof je er niet mag zijn. Ik word moe van de clichés die worden verteld over kunstenaars. Alsof muzikanten, schrijvers en acteurs met z’n allen in een ivoren toren gezellig samenleven. Ik leef helemáál niet in een ivoren toren. Je mag je als artiest niet distantiëren van eender welk volk.’

‘Ik ben nu 28. Ik zou zo graag nog groeien en nieuwe dingen blijven proberen. Ik hoop dat dat kan, dat een maatschappij dat toelaat. Dat ik er niet uitlig als de mayonaise een keer niet pakt. Ik hoop dat ze jonge mensen de kans blijven geven om op hun eigen poten te staan. Die doorgroei is belangrijk. Ooit kregen kunstenaars als Anne Teresa De Keersmaeker en Alain Platel ook die steun. Zonder die steun zouden ze vandaag misschien niet zo renderen of zo groot zijn.’

‘Zonder die subsidies hadden we alles moeten herdenken. Ik ben bij mijn ouders te leen gegaan omdat de banken ons niet steunden. Ik hoor minister van Cultuur Sven Gatz zeggen dat kunstenaars hun heil ook moeten zoeken bij bedrijven. Geen oninteressante gedachte, maar toch vraag ik me af wat ik zo’n bedrijf in deze fase van mijn muzikale ontwikkeling kan bieden. Waarom zou een bedrijf mij steunen? En als ik inhoudelijke compromissen moet sluiten, bedank ik liever.’

Wanneer is ‘Woth’ geslaagd?
Van der Aa: ‘Als we genoeg voorstellingen verkopen en iedereen blij is. (lacht) Nee, voor mij is het hele parcours al geslaagd. Want wat een weg hebben mijn ploeg en ik afgelegd... Ik zal ook blij zijn als mensen begrijpen wat ik probeer te vertellen: dat we alert moeten blijven dat overdaad ons niet stuurloos of lam maakt. Ik noem mezelf duidelijk geen kapitalist, merk ik. Ik lijk meer een hippie die vindt dat een heleboel dingen niet meer kloppen.’

U bent een popmuzikante die de theaters induikt met een conceptuele muziektheatervoorstelling. Zijn Rock Werchter en Pukkelpop geen droom?
Van der Aa: ‘Nee. (schrikt) Oei. (herpakt zich) Als ze het vragen, doe ik het meteen. Maar dat is geen optie, vrees ik. Ik zou opeens zwaar moeten boomen of een product worden. Er komt naar mij geen 2.000 man kijken in een tent. Toch zou ik dat goed doen. Ze mogen altijd bellen.’

Album | ‘Woth’ is uit op het label Louisa’s Daughter Records.

Voorstelling | In première op 4 december in deSingel in Antwerpen. Volgende data: www.liesavanderaa.be