Archief Gerard Mortier verhuist naar Berlijn

Na het overlijden van Gerard Mortier vorig jaar op 8 maart, ontfermde de Franse dirigent Sylvain Cambreling zich over het persoonlijk archief van de opera-intendant. Mortier en Cambreling waren jarenlang partners. Het archief bevat brieven, essays, notities die Mortier de voorbije 40 jaar schreef. Dat archief schenkt Cambreling aan Die Akademie der Künste in Berlijn. ‘Ze vroegen of ze het mochten hebben’, zegt hij in een gesprek met onze krant. ‘Ik heb ingestemd op voorwaarde dat het archief voor iedereen toegankelijk wordt.’

Die Akademie der Künste is een eerbiedwaardige culturele instelling die in 1696 werd opgericht. Het is een artistieke ontmoetingsplaats waar op dit moment 600 kunstenaars, theatermakers, intendanten, choreografen lid van zijn. De akademie heeft een zeer uitgebreid archief. Gerard Mortier zelf was lid van de akademie van 2001 tot aan zijn dood. 'Het is dan ook logisch dat we graag zijn archief bij ons willen onderbrengen', legt Julia Glänzel van de akademie uit. 'Het is een prachtige aanvulling van onze collectie.' Het archief verhuist eind maart naar Berlijn.'Dan zal ik pas kunnen zeggen wat de preciese inhoud van het archief is', aldus nog Glänzel.

Machteloos

Rest de vraag of het niet te betreuren is dat het archief van een prominente Belg als Gerard Mortier naar het buitenland verhuist. ‘Misschien wel’, reageert Josse Abrahams, woordvoerder van de Koning Boudewijnstichting. De stichting verwerft via zijn Erfgoedfonds regelmatig belangrijke archieven. Onlangs nog dat van Hugo Claus. ‘Ons Erfgoedfonds kan enkel maar beslissen tot aankoop van een archief als het wordt aangeboden. We gaan niet zelf op zoek naar archieven. Het archief van Gerard Mortier is ons nooit aangeboden. Dus ja, dan staan we machteloos.’

Pieter-Jan Lachaert, de stadsarchivaris van Mortiers geboortestad Gent, geeft toe dat het ‘leuk’ was geweest het archief van Mortier te verwerven maar dat prive-archieven niet tot zijn domein behoren. ‘Overheidsarchieven focussen op archieven van de overheid. Ik moet toegeven dat wij niet de tijd, de infrastructuur en de middelen hebben om archieven van particulieren te ontsluiten. Er zijn vorig jaar nog meer bekende Gentenaars gestorven. Hun archief hebben we ook niet. We hebben wel veel foto's van Walter De Buck, maar dat is dan in het kader van de Gentse Feesten.’ 

De Leuvense hoogleraar musicologie Mark Delaere ziet hoogstens een praktisch bezwaar voor Belgische onderzoekers die naar Berlijn moeten afzakken. ‘Het belangrijkste is dat het archief van Mortier bewaard en ontsloten wordt. Ik ken de Akademie der Künste, dat is een zeer bekwame instelling. En bovendien heeft Mortier in heel Europa gewerkt. In dat opzicht is Berlijn een uitstekende plaats om zijn archief te huisvesten.’

Lees morgen in De Tijd interview met Sylvain Cambreling

‘De wereld heeft nood aan tien Gerard Mortiers’.