Toneel over Weinstein dat #MeToo overstijgt

De schrijver van ‘Grand Hotel Europa’ en ‘La Superba’ schrijft vrijwel elk jaar een toneeltekst. Al die teksten worden nu gebundeld in ‘De veelstemmige man’. Zo ook ‘De aanzegster’, de eerste tekst die de Nederlander schreef voor een Vlaams gezelschap. 

Omdat het klassieke theatercanon weinig ruimte voor sterke vrouwenrollen biedt, vroeg Theater Zuidpool Pfeijffer een tekst te schrijven met een sterke vrouw in het middelpunt. Hij kwam uit bij de #MeToo-beweging. ‘Als je het wilt hebben over een vrouw als gewilde of ongewilde protagonist, kom je in dit tijdvak helaas automatisch uit bij #MeToo’, zegt Pfeijffer.

In ‘De aanzegster’ speelt Sofie Decleir een Amerikaanse actrice die verkracht is door een invloedrijke filmproducent en casting director. Na jaren heeft ze de moed gevonden met haar verhaal naar buiten te komen. Ze wordt wereldwijd een voorbeeld voor andere vrouwen en zet een beweging in gang die in alle gelederen van de samenleving voelbaar is. Tot ze zelf wordt beschuldigd van verkrachting en
het slachtoffer opeens dader wordt. Wie of wat moeten we geloven?

Pfeijffer baseerde zich voor de grote lijnen op het verhaal van de Amerikaans-Italiaanse actrice Asia Argento. Die was in oktober 2017 een van de aanjagers van de #MeToo-beweging, die ontstond uit de beschuldigingen aan het adres van Harvey Weinstein en de Hollywoodproducent net deze week een veroordeling voor verkrachting opleverde. Later werd Argento zelf beschuldigd van seksuele intimidatie.

Het toneelstuk speelt zich af in Hollywood. Maar daar houden de parallellen met de werkelijkheid op. Argento heet Arminia Lulu, Weinstein - Krinzfield in het stuk - is in geen velden of wegen te bespeuren op scène. ‘Het zijn andere mensen, dus moesten ze andere namen krijgen. Het stuk heeft de ambitie voorbij de anekdotiek van de Weinstein-affaire te gaan. Het is eigenlijk niet echt een verhaal over #MeToo.’

Waarover gaat het verhaal dan wel? Over de verhouding tussen feiten en beeldvorming, zegt Pfeijffer. Arminia doet haar onthulling over de aanranding op televisie in de talkshow van een hanige presentator, van wie wordt verwacht dat hij haar geloofwaardigheid onderuithaalt. Haar mannelijke entourage bereidt haar tot in de puntjes op het interview voor. ‘Ze vertelt het zo goed dat de kijker en het publiek in de zaal zich afvragen: is ze geloofwaardig omdat het echt is gebeurd, of omdat ze een actrice is?’

Rechtbank

Waarheid en fake news lopen in het stuk onherkenbaar door elkaar. ‘De strijd om de waarheid wordt niet meer in de rechtbank uitgevochten, maar op televisie en de sociale media. De scheefgetrokken verhouding tussen werkelijkheid en schijn is een maatschappelijk probleem dat #MeToo overstijgt. Donald Trump is er president mee geworden’, zegt Pfeijffer.

Schrijven voor toneel doet voor hem niet onder voor romanschrijven. ‘Een dialoog voor toneel is moeilijker dan voor een boek. Het moet directer en dynamischer. De conversaties in mijn boeken zijn ook scherper geworden dankzij mijn theaterteksten. Spannend aan toneel is dat er zoveel andere mensen bij betrokken zijn. Mijn tekst is de helft van een kunstwerk dat op toneel tot leven komt. Pure magie.’

‘De aanzegster’ speelt vanaf 4 maart bij Theater Zuidpool in Antwerpen.

‘De veelstemmige man’, de verzamelde toneelteksten van Ilja Leonard Pfeijffer, verschijnt op 17 maart bij De Arbeiderspers.