Moorddocu 'American Murder' verlegt grenzen van het genre

Geen enkel televisiegenre kende de afgelopen jaren zo’n aanlokkelijke output als de truecrimedocumentaire. De makers proberen de losse eindjes van een moordzaak aan elkaar te knopen en als het even kan twijfel te zaaien over de dader.

De gangmaker van de truecrimegolf was ‘Making a Murder’. Netflix zette de tien afleveringen in 2015 zonder veel bombarie online. De reeks groeide uit tot een van de spraakmakendste titels van de streamingkampioen. In het tweede seizoen bleven de makers hun gloeiende best doen om aan te tonen dat de bewijslast tegen de vermeende moordenaar Steve Avery met haken en ogen aan elkaar hing.

Tijdens de lockdown voegde de wereldmarktleider in comakijken ‘Filthy Rich’ toe aan zijn ruime truecrimeportefeuille. In vier afleveringen werd tot in de intiemste details aandacht besteed aan de seksaffaires van de miljardair Jeffrey Epstein.

De meeste truecrimereeksen gebruiken de trucs van televisie om iets te vertellen over een rechtsgang die naar klassenjustitie ruikt of de laakbare wijze waarop een politieonderzoek is gevoerd. Dat gebeurt via interviews met nabestaanden of getuigen of met nagespeelde misdaadscènes. De kijker moet dus op zijn hoede zijn of de bedenkers hem niet in een bepaalde richting sturen.

Het is ook de achilleshiel van het genre: omdat het vaak over mysterieuze of spraakmakende moorden gaat, is de verleiding bij de makers groot om een kant kiezen. Zo kan de grens tussen feiten en fictie soms dun zijn.

De nieuwe parel aan de kroon van het genre breekt met al die conventies. De documentaire ‘American Murder’ is van begin tot einde gemonteerd met bestaande beelden van de slachtoffers, hun nabestaanden, de politie en justitie. De focus ligt ook niet op waarachtigheid of de motieven van de dader, maar op de slachtoffers.

In de zomer van 2018 kreeg de politie van een stadje in Colorado telefoon van een vriendin van de 34-jarige Shanann Watts. De moeder van twee dochters had niets meer van zich laten horen. Ook haar man Chris toonde zich ongerust over de verdwijning van Shanann en hun twee kinderen, blijkt uit de videobeelden van de politie bij haar eerste interventie in het huis. Shanann was ’s nachts gewoon thuisgekomen. Dat is in de docu te zien op beveiligingscamera’s van het huis.

De politie had maar drie dagen nodig om Chris als moordenaar te ontmaskeren. Hij vermoordde zijn vrouw en kinderen op gruwelijke wijze en verborg hun lichamen. Zijn methode en motief laten we onbesproken. Omdat we de kijkpret niet willen bederven, en omdat die niet primeren voor de makers. Regisseur Jenny Popplewell wou in de eerste plaats begrijpen wie Shanann Watts was: de controlerende en zelfzuchtige echtgenote die het publiek en de media in deze gemediatiseerde zaak van haar maakten? Of de fiere en bezorgde moeder met het ogenschijnlijk perfecte leven dat het internet liet zien?

Sms'en

Op Facebook deelde Watts haar gezinsgeluk in een lawine aan huiskamerfilmpjes en foto’s. Op een van de video’s is te zien hoe ze haar man enkele weken voor de gezinsmoord verrast met het nieuws dat ze zwanger was van hun derde kind. De beelden en foto’s vormen de rode draad van de anderhalf uur durende film, aangevuld met geluidsfragmenten van interviews met vrienden en familie, sms-verkeer van Shanann dat een ander beeld schetst van haar huwelijk en beelden van bewakingscamera’s waarop haar echtgenoot te zien is in de uren voor de moordpartij.

Het zet de deur open voor een sensatiebeluste reconstructie, zou je denken. Niet zo. Popplewell weerstond aan die verleiding en weerde ieder drama met een droge, erg doelmatige montage zonder voice-over. Door die afstandelijke benadering komen de gruwelijke feiten keihard binnen en blijven ze langer dan gewenst nazinderen. Popplewell kreeg de camerabeelden in handen van Chris' bekentenis in het politiekantoor. Die plakt ze heel zakelijk over politiebeelden van de plaats delict op de dag van de verdwijningsaangifte.

Misschien is het meest macabere aan deze buitengewone truecrimedocu niet de moordpartij, wel de gedachte dat we in dit tijdperk van sociale media en bewakings- en andere camera’s die ons doen en laten registreren een moordzaak van het begin tot het vonnis in de rechtbank met echte beelden kunnen navertellen.