Ex-eurocommissaris Neelie Kroes duikt op in nieuwe Bahama's Leaks

Dat onthullen de Bahama’s Leaks, een nieuwe wereldwijde gegevenslek over het belastingparadijs in de Atlantische Oceaan dat De Tijd mee onderzocht.

Kroes probeerde het in een eerste reactie nog te ontkennen, maar één van de meer dan 1,3 miljoen documenten die nu uitlekken via Bahama’s Leaks, bewijst het zwart op wit. Neelie Kroes was jarenlang directeur bij een vennootschap op de Bahama’s, genaamd Mint Holdings Limited. Op het officiële document, dat op 28 juli vorig jaar nog is afgestempeld door het nationaal bedrijfsregister van de Bahama’s, lezen we dat de voormalige eurocommissaris directeur was van Mint Holdings tussen 4 juli 2000 en 1 oktober 2009.

Die tijdspanne is lastig voor de nu 75-jarige Kroes, die momenteel onder andere adviseur is bij de wereldwijde taxidienst Uber en bij Bank of America Merrill Lynch. Want in dezelfde periode, van 22 november 2004 tot 1 november 2014, was Kroes Europees commissaris. De vier eerste jaren was ze bevoegd voor Mededinging, daarna voor Digitale Agenda.

Eurocommissarissen moeten al hun bestuurdersjobs opgeven. En nooit heeft Kroes destijds haar rol bij de vennootschap op de Bahama’s publiek gemaakt. Nochtans zijn eurocommissarissen verplicht alle betaalde en niet-betaalde bestuurdersjobs en belangen van de voorbije tien jaar aan te geven. In haar aangifte in 2004 noch in die van 2010 heeft Kroes melding gemaakt van Mint Holdings.

'Administratieve fout'

De advocaat van Kroes geeft in een geschreven reactie toe dat ze deze functie niet vermeldde in haar aangifte als Europees commissaris. ‘Maar die aangifte heeft mevrouw Kroes destijds te goeder trouw en naar best vermogen opgesteld. Ze ging ervan uit dat ze niet langer directeur was van de vennootschap. Maar door een administratieve fout bleef mevrouw Kroes in het register staan, terwijl ze nooit deelnam aan vergaderingen of activiteiten van Mint Holdings. Ze zal de voorzitter van de Europese Commissie, Jean-Claude Juncker, daarover inlichten en de volle verantwoordelijkheid dragen’, luidt het. Maar zelfs als Kroes dacht dat ze ‘niet langer directeur was’ van de offshore, had ze dat wel moeten aangeven. Het was in 2004 sowieso één van de functies die ze de afgelopen tien jaar had uitgeoefend.

Misschien wilde Kroes, die jarenlang één van machtigste vrouwen ter wereld was, deze functie liever niet onder de aandacht brengen. Bij haar aantreden als eurocommissaris in 2004 was het Europees parlement al zeer kritisch over haar nauwe banden met het bedrijfsleven. Ook ontving Kroes in Brussel in 2008 de ‘European Taxpayers’ Award’ terwijl de Bahama’s één van de meest notoire belastingparadijzen ter wereld is. Je betaalt er nul procent belasting op inkomsten en vermogenswinsten. En op de grootste bedrijvenwebsite ter wereld opencorporates.com prijkt op de welkomstpagina zelfs een citaat van Kroes dat zo’n databank ‘het soort bron is dat een eengemaakte markt nodig heeft’. Terwijl de Bahama’s er om bekend staan allesbehalve transparant te zijn over de buitenlandse eigenaars en directeurs van (scherm)vennootschappen die er aan de lopende band opgericht worden.

Amin Badr-El-Din

Mint Holdings is in elk geval een vennootschap die alleen op papier bestond, dus hoogstwaarschijnlijk als onderdeel van een grotere belastingconstructie. Het officiële adres is gewoon dat van een plaatselijk trustkantoor, The Winterbotham Trust Company, dat alle nodige bedrijfsdocumenten bijhoudt. Op datzelfde kantoortje met lichtblauwe gevel in de hoofdstad Nassau beheert Winterbotham nog massa’s andere vennootschappen voor buitenlanders. In onze Bahama’s Leaks-databank duikt de naam Winterbotham zelfs op in meer dan 19.800 gelekte documenten.

Naast Kroes vinden we tussen de directeurs van Mint Holdings nog zes mannen terug, één uit de Verenigde Arabische Emiraten en de vijf andere uit Jordanië. De belangrijkste heet Amin Badr-El-Din. Hij leerde Kroes al kennen in 1994, wanneer Kroes voor het Netherlands Marine Consortium voor honderden miljoenen euro’s aan fregatten probeerde te verkopen aan de Verenigde Arabische Emiraten. Badr-El-Din zat toen aan de andere kant van de onderhandelingstafel als topman van UAE Offsets Group dat de defensie-aankopen van de Verenigde Arabische Emiraten moest begeleiden.

Hoewel de deal afsprong, mogelijk zelfs door Kroes, bleef de VVD-politica contact houden met de Jordaniër. Zo was Kroes van 1991 tot 2000 voorzitter van de Nederlandse universiteit voor bedrijfskunde Nyenrode, waar Badr-El-Din in 1994 ook lid mag worden van de International Board of Directors. In 2000 stopten ze beide bij de universiteit, net op het moment dat de Jordaniër voor eigen rekening ging werken en de vennootschap op de Bahama’s werd opgericht.

Waarvoor Mint Holdings, vroeger ‘Mint Limited’ genoemd, destijds is opgericht, valt niet te achterhalen. Vennootschappen op de Bahama’s moeten geen jaarrekeningen indienen of bekend maken. Volgens de advocaat van Neelie Kroes is Mint opgericht om fondsen bijeen te brengen waarmee dan onder andere onderdelen van Enron zouden worden gekocht. Zij zou de Jordaniër helpen met strategisch advies. ‘Maar dat is er nooit doorgekomen. In de zomer van 2000 zijn de onderhandelingen stopgezet. De vennootschap is dus nooit operationeel geworden.’ Het Amerikaanse energiebedrijf Enron ging in december 2001 over de kop na één van de grootste boekhoudschandalen in de Amerikaanse geschiedenis.

Waarom bleef Mint Holdings daarna nog voortbestaan? Want de gelekte documenten tonen aan dat de afgelopen 15 jaar in elk geval nog elk jaar 350 dollar vergoeding is betaald om de vennootschap in leven te houden. De advocaat van Kroes spreekt zelf over een misverstand met de betrokken advocaten die pas is rechtgezet in 2009, het jaar dat Kroes niet langer directeur is bij Mint op de Bahama’s.

De 56-jarige Badr-El-Din, die sinds 2012 met zijn eigen groep BADR Investments allerhande investeringen doet, bevestigt dat het oorspronkelijke doel waarvoor Mint Holdings in 2000 was opgericht, niet is doorgegaan, zoals Kroes beweert. Maar de Jordaniër stelt wel dat de vennootschap ‘enkele jaren later, rond 2005, wél operationeel is geworden’. Tegelijk bevestigt hij dan weer dat Kroes eigenlijk al in 2002 had moeten geschrapt worden als directeur, wat niet gebeurde door een fout van de advocaten.

Badr-El-Din geeft toe dat Mint Holdings aandelen aanhield van nog een andere vennootschap op de Bahama’s en dat daarin een Amerikaan zetelde die vorig jaar nog is veroordeeld voor een aandelenfraude van 45 miljoen dollar. Dat roept vragen op over de mysterieuze Bahamaanse activiteiten van de Jordaniër. Badr-El-Din beschouwt Neelie Kroes in elk geval als een ‘vriendin en een toonbeeld van ethiek’.