Brexit is een feit

'The UK has left the building.' De breuk gebeurt ordelijker dan gevreesd, maar zal nog altijd voelbaar zijn. De KU Leuven vreesde in het nachtmerriescenario het verlies van 28.000 banen in Vlaanderen. Dat zouden er nu veel minder zijn, maar toch nog altijd 6.500.

Het handels- en samenwerkingsakkoord waarover het VK en de EU het een week geleden op kerstavond eens werden, is niet alleen belangrijk voor wie met de Britten zakendoet, maar ook voor wie in het VK studeert of ernaartoe reist.

Wat verandert er voor exportbedrijven?

Het Verenigd Koninkrijk maakt niet langer deel uit van de interne markt en de douane-unie. Maar dankzij het handelsakkoord is er geen sprake van quota of invoertarieven op producten die de Europees-Britse grens oversteken. Op de nultarieven zijn uitzonderingen voor goederen die onderdelen bevatten die niet in Europa zijn gemaakt.

Dat betekent niet dat de handel even vlekkeloos zal verlopen als voorheen. Britse en Belgische exporteurs moeten rekening houden met productcontroles, veterinaire controles voor dierlijke producten of racepaarden, douanecontroles en -formaliteiten. Die rompslomp vergroot de kans op langere wachttijden aan de grens. Het brexitakkoord probeert de bureaucratie te beperken: de EU en het VK zullen elkaars 'betrouwbare handelaars' erkennen, voor wie de douaneprocedures een pak simpeler en sneller kunnen.

Op ingevoerde producten moet voortaan btw betaald worden. Op de invoer van geestrijke dranken en tabak uit het Verenigd Koninkrijk gelden accijnzen, ook bij onlineaankopen. Goederen die over het Kanaal verhandeld worden, moeten bovendien voldoen aan de sociale en milieumaatregelen in het VK en de EU.

Voor reizigers?

Voor personen is de Britse grens weer een echte grens. Europese burgers kunnen nog altijd zonder visum naar het Verenigd Koninkrijk reizen voor een vakantie of een kort verblijf van maximaal zes maanden. Tot 1 oktober 2021 volstaat een geldige identiteitskaart, daarna wordt een internationaal paspoort nodig. Sowieso worden de douanecontroles aan de grens opgeschroefd. Een meereizende hond of poes wordt gescreend door een dierenarts; een meegesmokkeld broodje ham moet de vuilbak in.

Wie langer dan zes maanden in het VK wil blijven of er wil werken, zal de Britse migratieregels moeten naleven.

Voor wie vanuit het VK naar familie of vrienden in België belt, verandert niets. In de EU mogen telecomoperatoren sinds 2017 geen extra kosten aanrekenen aan wie vanuit een ander EU-land mobiel belt of surft. Door de brexit is het VK niet langer gebonden aan dat verbod, maar Telenet, Proximus en Orange lieten al weten dat ze voorlopig geen extra kosten aanrekenen.

Voor studenten en academici?

De Britten stappen uit het studentenuitwisselingsprogramma Erasmus. Dat betekent dat Britse studenten niet meer kunnen studeren of stagelopen in de Europese lidstaten en omgekeerd. Premier Boris Johnson trok de stekker eruit omdat ‘het programma extreem duur was voor ons’.

In de plaats van Erasmus komt het VK met een eigen programma, genoemd naar de Britse computerpionier Alan Turing. De uitwerking van het Turing-programma is nog niet rond.

Het VK blaast niet alle samenwerking op. Het blijft bijvoorbeeld deelnemen aan Horizon, een programma voor wetenschappelijk onderzoek en innovatie, het aardobservatieprogramma Corpernicus en de kernfusiereactor Iter. Als niet-EU-land moet het wel betalen voor die deelname.

Voor de veiligheidsdiensten?

In de strijd tegen het terrorisme en de grensoverschrijdende misdaad wil de EU nauw blijven samenwerken met het VK. Door de brexit hebben de Britten geen rechtstreekse realtime toegang meer tot Europese databases voor veiligheid en justitie. Het kerstakkoord omvat wel afspraken over de uitwisseling van passagiersgegevens, DNA, vingerafdrukken, nummerplaten en informatie over het strafblad van verdachten.

Voor het klimaat?

Met zijn exit uit de EU neemt het VK niet langer deel aan de Europese markt van uitstootrechten (ETS). Die zet een plafond op hoeveel CO2 de Europese industrie mag uitstoten. Het brexitakkoord voorziet wel in een mogelijkheid het ETS-systeem te linken met een nieuw Brits mechanisme om een prijs te zetten op koolstof. De facto zou daardoor weinig veranderen. Johnson heeft zich bovendien geëngageerd om de inspanningen uit het klimaatakkoord van Parijs na te komen. Ook de interconnectie tussen de elektriciteitsnetten en de samenwerking voor offshore-energie op de Noordzee blijven mogelijk.