May vraagt nieuw brexituitstel

Na meer dan acht uur crisisberaad met haar Conservatieve regeringsleden heeft Brits premier Theresa May dinsdagavond bekendgemaakt dat ze wil samenzitten met Labour-oppositieleider Jeremy Corbyn om 'de impasse te doorbreken'.

Mays brexitdeal is al drie keer weggestemd door het parlement. Dat parlement vond maandag, bij een tweede stemming, zelf ook weer geen brexitalternatief. En als het Verenigd Koninkrijk op 12 april de Europese Unie geen duidelijk plan kan voorleggen, volgt een economisch desastreuze no-dealbrexit.

Nieuw uitstel

Hoewel zeker de helft van haar 313 Conservatieve parlementsleden daar niet voor terugdeinzen, weigert May zonder akkoord uit de EU te stappen. Ze vraagt nogmaals uitstel - de brexit had al op 29 maart moeten ingaan - om samen met Corbyn een nieuwe deal te vinden. Als die nieuwe deal goedgekeurd wordt, zal de brexit op 22 mei ingaan, zodat het VK niet meer aan de Europese verkiezingen hoeft deel te nemen. Mislukt de partij-overschrijdende zoektocht, dan zal de regering-May het parlement een resem alternatieven voorstellen.

Na maanden van brexitimbroglio maakt May zo eindelijk een radicale keuze om tot een oplossing te komen, waarbij ze voor het eerst echt het nationale belang boven het partijbelang plaatst. Tot dusver weigerde ze altijd serieus in debat te gaan met Corbyn, de leider van de belangrijkste oppositiepartij. Omdat haar minderheidsregering af te rekenen heeft met dissidente toryhardliners, en omdat ook de Noord-Ierse gedoogpartner DUP weigert haar deal te steunen, zijn de stemmen van Labour onontbeerlijk om een onderhandelde brexit te realiseren.

Tegelijk neemt May de vlucht vooruit, nadat parlementsleden dinsdag het initiatief hadden genomen om haar een nieuw uitstel van de brexit op te dringen.

Douane-unie

May eist wel dat het scheidingsverdrag dat ze in november met de EU sloot, als juridisch onderbouw voor welke brexit dan ook blijft gelden. Dat werd nochtans ook door Labour al drie keer verworpen. Aan dat scheidingsverdrag is echter een politieke verklaring gekoppeld, die aangeeft welke toekomstige relatie het VK met de EU wil. Als Labour daarin een softe brexit kan laten opnemen, zou het bij een vierde stemming het scheidingsverdrag zeker goedkeuren.

Labour pleit al langer dat het VK in de Europese douane-unie blijft, en 'dicht bij' de Europese interne markt. Bij de niet-bindende stemming maandag verwierp het parlement de optie om in de douane-unie te blijven met slecht drie stemmen. Veel eurofielen, zoals de Schotse nationalisten, onthielden zich bovendien bij die optie, omdat ze een referendum willen dat de brexit uitwist. Maar nu zou wel eens een brede coalitie gevonden kunnen worden voor een softe brexit.

Hardliners

Hoewel voor het eerst in maanden enige hoop op een ordelijke brexit gloort, blijven er echter nog veel vraagtekens. Na een softe brexit zou de wederzijdse handel tussen het VK en de EU veel soepeler kunnen blijven verlopen dan bij een 'no deal'. Een douane-unie zou ook de heisa rond de 'backstop' voor Noord-Ierland deels oplossen. Maar het VK zou na de brexit wel niet zijn eigen vrijhandelsakkoorden kunnen sluiten. May lijkt aan te geven dat dat niet langer haar prioriteit is, met het blijft wel een hoofdeis van veel brexiteers.

Het wordt dan ook uitkijken hoe Mays Conservatieve hardliners zullen reageren op haar uitgestoken hand richting Corbyn. Naar verluidt verzetten 14 leden van Mays kernkabinet zich dinsdag tegen een nieuw uitstel van de brexit, tien waren voor.

Onder meer minister van Internationale Handel Liam Fox noemde de voorbije dagen zo'n douane-unie ook 'verraad van de brexit'. De kans op ontslagen in haar regering en op opstandige torybackbenchers is dan ook groot. Als zo'n softe brexit werkelijkheid wordt, valt zelfs niet uit te sluiten dat de Conservatieven, opgericht in 1834 en daarmee de oudste partij in Europa, splijten.

Het wordt ook uitkijken hoe hard Corbyn het speelt. Een deel van de socialisten wil immers ook dat elke deal gekoppeld wordt aan een tweede referendum, wat May nog altijd weigert. Voor alle duidelijkheid: Corbyn is daar zelf ook geen voorstander van. Als het VK dicht bij de interne markt zou blijven, kan het ook zijn dat de Britten het vrij verkeer van personen moeten blijven erkennen. Controle over migratie blijft echter voor May ook een 'rode lijn'.

Tot slot is de vraag ook of de EU, op de extra top van volgende week woensdag, wel zal instemmen met een nieuw uitstel. 'De EU kan zich niet laten gijzelen door de politieke crisis in het VK', zei Frans president Emmanuel Macron dinsdag. Hij wil zo snel mogelijk vooruit met het Europese project, zonder voortdurende Britse hoofdpijn. 'Laat ons geduld hebben', tweette EU-Raadsvoorzitter Donald Tusk echter meteen na Mays toespraak.