‘Als het nodig is, vangen we patiënten uit België op’

Nu de situatie door de aanhoudende stijging van het aantal coronagevallen almaar nijpender is in de Belgische ziekenhuizen en de overheid noodplannen voor ze opstelt, wordt buitenlandse hulp gezocht.

Nederland en Frankrijk hebben hun eigen coronazorgen, maar in de Duitse ziekenhuizen is de situatie vooralsnog onder controle. De voorbije week werden de eerste patiënten naar de aan ons land grenzende regio Noordrijn-Westfalen overgebracht. Het universitaire ziekenhuis van Münster, waarvan onze landgenoot Hugo Van Aken de directeur is, neemt de coördinerende rol op zich.

De 69-jarige Van Aken was al met pensioen toen het ziekenhuis van Münster hem in 2016 vroeg om na een bestuurscrisis de leiding in handen te nemen. Hij studeerde geneeskunde aan de KU Leuven, waar hij zich specialiseerde in de anesthesie en waar hij een tijd als gewoon hoogleraar aan de slag was.

Sinds 1995 is Van Aken actief in Duitsland, waar hij lid werd van verschillende vooraanstaande artsenorganisaties. In het formele Duitsland vertaalt zich dat in de titel univ-Prof Dr. med. Dr. h.c. Hugo Van Aken.

Van Aken woont al zodanig lang in de Bondsrepubliek dat veel Duitse woorden in zijn Nederlands zijn geslopen. Toch heeft hij nog altijd een link met België. ‘Ik heb er nog familie en vrienden’, zegt hij. Naar de toestand in zijn geboorteland kijkt hij ietwat somber, want het contrast met Duitsland, dat er tot nu toe in slaagde de coronacrisis beter te beheersen, is groot.

Terwijl de Belgische ziekenhuizen worden overspoeld, liggen op de intensieve zorg van Münster vier coronapatiënten. Twee van de vier patiënten zijn Nederlanders. Die werden overgebracht omdat de situatie in Nederland net als in ons land problematisch is.

Uw ziekenhuis nam zowel in de eerste golf als nu veel Nederlandse patiënten op. Volgen er ook Belgen?

Hugo Van Aken: ‘Tot nu toe hebben we alleen Nederlanders opgevangen. Maar als de nood er is, zullen we patiënten uit alle buurlanden helpen. Alle ziekenhuizen in Noordrijn-Westfalen hebben een mail gekregen dat ze zich klaar moeten houden.'

'Ik heb intussen telefoons gekregen dat Belgische patiënten onze richting uitkomen. Voor deze bijzondere situatie is er een procedure uitgewerkt. Ziekenhuizen in Nederland of België moeten aangegeven dat ze patiënten willen overbrengen. Daarbij wordt gekeken in welke naburige Duitse ziekenhuizen plaats is. Vervolgens worden die patiënten met de helikopter overgevlogen.’

‘Tijdens de eerste golf nam de Duitse overheid de kosten van de verzorging van die patiënten op zich. Daarvoor werd 20 miljoen euro aan Nachbarhilfe ter beschikking gesteld. Nu is daar een regeling voor, waardoor de ziekenfondsen van de patiënt bijdragen.’

De voorbije week zagen ook de Duitse ziekenhuizen het aantal opnames stijgen. Bent u zeker dat u de toeloop aankunt?

Van Aken: ‘We hopen van wel. Duitsland beschikt, zeker in vergelijking met Nederland, over relatief veel bedden op intensieve zorg. Nederland heeft er slechts 1.300 en België in normale tijden 1.500, terwijl dat er in Noordrijn-Westfalen - de deelstaat waarin 'Münster ligt en dat ongeveer evenveel inwoners telt als Nederland - 6.500 zijn.'

'Omdat we voor een vergrijzingsgolf staan, heeft de regering beslist dat die intensievezorgbedden nodig zijn, want almaar meer geriatrische patiënten zullen een ingreep moeten ondergaan. Duitsland gaat daar veel verder in dan pakweg Nederland.'

'We blijven doorbehandelen, terwijl Nederland het gesprek met de patiënt aangaat en de vraag stelt of die nog wel een behandeling wil. In Duitsland doen we door tot de laatste snik, want de verzekering betaalt het toch. Persoonlijk vind ik dat niet altijd een goede zaak, maar het hoge aantal bedden komt ons nu goed uit.’

Hoe verklaart u dat Duitsland ook de tweede coronagolf beter lijkt te doorstaan dan de meeste andere Europese landen?

Van Aken: ‘Kent u de Deutsche Tugenden, de Duitse deugden? Pünktlichkeit, Genauigkeit und Gehorsamkeit. Stiptheid, nauwkeurigheid en gehoorzaamheid typeren de Duitsers. Dat is een enorm verschil met de Belgische mentaliteit.'

'Als je in Duitsland zegt dat je om acht uur in de operatiezaal begint, zijn alle chirurgen en medewerkers om acht uur paraat. Als ze daar niet zijn, worden ze daar financieel voor gestraft. In België komen de meesten om half negen en daar zijn geen consequenties aan verbonden.’

‘Bovendien zetten Duitsers alle puntjes op de i. In België heb ik het al te vaak meegemaakt dat iets wordt besproken en er uiteindelijk geen beslissing valt. Hier wordt na een vergadering een protocol opgemaakt en wordt nagegaan of alles wordt uitgevoerd.’

Wat zegt dat over Duitsland en corona?

Van Aken: ‘Duitsers leven naar de wet, Belgen leven met de wet. Belgen zoeken altijd achterpoortjes om de regels te omzeilen, Duitsers doen dat niet.'

'Bij de coronamaatregelen is het net zo. Als de Belgische overheid een regel oplegt, vragen veel Belgen of dit of dat nog mag en proberen ze eronderuit te muizen. Duitsers doen dat niet. Omdat de regels beter worden opgevolgd, is Duitsland in de eerste golf minder hard geraakt dan andere landen.'

'Daar kwam nog eens bij dat bondskanselier Angela Merkel en de minister-presidenten van de deelstaten het coronavirus vanaf het begin zeer ernstig hebben genomen. De bevolking werd vanaf het begin op een zeer transparante manier geïnformeerd, terwijl ik de indruk heb dat België, toen het virus uitbrak, het allemaal nogal licht opnam.’

Nochtans is er in Duitsland schijnbaar meer protest tegen de coronamaatregelen dan in België. Hoe verklaart u dat?

Van Aken: ‘Dat protest is er zeker. Sommigen betogers verzetten zich nogal luidruchtig, maar het gaat over een kleine minderheid. 3 procent van de bevolking is nu kwaad, 97 procent zal opvolgen wat is beslist.’

Alleen gehoorzaamheid kan het Duitse succes toch niet bepalen?

Van Aken: ‘Het beleid kijkt nauwgezet toe. Zo was Hamm, een naburige stad, plots een coronahotspot omdat op een Turkse bruiloft veel mensen besmet geraakten. Meteen werden strengere maatregelen voor de hele stad afgekondigd. Die lokale aanpak heeft gewerkt.'

'Daarnaast wordt het contactonderzoek zeer efficiënt gevoerd. De Gesundheitsämter, lokale diensten die voor een bepaald gebied bezig zijn met volksgezondheid, werden daarbij ingeschakeld. Die waren wat in de vergetelheid geraakt, maar ze hebben bij coronauitbraken meteen versterking gekregen van ambtenaren uit alle mogelijke ministeries en zelfs van het leger. Het leger heeft meer dan 10.000 soldaten ter beschikking gesteld in de strijd tegen corona.’

Hoewel Duitsland minder coronagevallen heeft, komen er nu ook harde maatregelen. Waarom?

Van Aken: ‘In de zomer werden de regels niet meer goed gevolgd en hier en daar is het wat uit de hand gelopen. Dat wordt nu gecorrigeerd met wat men een lockdown-light noemt, maar wat gewoon een lockdown is.'

'Er zijn zo’n 15.000 nieuwe vastgestelde besmettingen per dag, in België zijn dat er meer dan 13.000. Maar Duitsland telt acht keer meer inwoners dan België. Als Duitsland in een Belgische situatie zou zitten, zouden er meer dan 100.000 nieuwe infecties per dag zijn. De maatregelen werden hier tijdig genomen. Laat ons hopen dat ze volstaan om de ziekenhuizen uit de probleemzone te houden.’

Waarom slaagt Duitsland er anders dan België wel in om meteen kordaat in te grijpen?

Van Aken: ‘Als doctor in de fysica houdt Merkel van duidelijkheid. Als ze handelt, neemt ze geen halve maatregelen, maar heel duidelijke beslissingen. Die communiceert ze ook bijzonder helder, waardoor iedereen weet waar hij aan toe is.'

'Vanaf 2 november wordt iedereen gevraagd thuis te blijven. In één huis mogen maximaal vier personen uit twee gezinnen samenkomen. Veel mensen zullen zelfs dat niet meer doen. Ik was volgende week uitgenodigd bij een aantal vrienden. Die hebben me meteen opgebeld om te zeggen dat het niet zou doorgaan. Ik denk dat veel Belgen toch nog proberen om samen te komen.’