EU-ombudsman ziet belangenvermenging in 'groen contract' voor BlackRock

De Green Deal, een klimaatneutraal Europa tegen 2050, vergt jaarlijks minstens 260 miljard euro aan investeringen. Zonder een duidelijk marktsignaal - het promoten van groene investeringen en het ontraden van financiering van projecten die schadelijk zijn voor het klimaat - zal dat niet lukken. Daarom zette de Commissie een jaar geleden in op nieuwe bankenregels om investeringen milieuvriendelijk, duurzaam en klimaatvriendelijk te maken. Opmerkelijk genoeg gaf ze net BlackRock, de grootste vermogensbeheerder ter wereld en een notoir lobbyist tegen groene regels voor investeringen, het contract om de banken voor te bereiden op die omschakeling.

De Europese ombudsman oordeelt dat de Commissie meer oog had moeten hebben voor mogelijke belangenconflicten en elke vorm van legitieme twijfel daarover wegnemen. Het argument dat er geen wettelijke gronden waren om BlackRock uit te sluiten van de opdracht is 'twijfelachtig', zegt Ombudsman Emily O'Reilly.

BlackRock Investment Management, de Britse investeringsdochter van de vermogensbeheerder BlackRock die het contract in de wacht sleepte, heeft directe en indirecte financiële belangen als investeerder of beheerder van investeringsportefeuilles. Het uittekenen van die nieuwe bankenregels moest garanderen dat die de eigen financiële belangen dienen.

Extreem laag bod

De Commissie liet zich telkens met een kluitje in het riet sturen. BlackRock Investment Management was de enige investeringsbank die zich kandidaat stelde voor de opdracht. De Commissie nam genoegen met de verzekering van BlackRock dat er informatieschotten zitten tussen de marktadviseurs en de ander activiteiten. Een teken aan de wand was de 'extreem lage prijs van het bod' waarmee BlackRock de opdracht naar zich had toegehaald. BlackRock bood ongeveer de helft van de door de Commissie geschatte maximale waarde van het contract.

Het risico op belangenvermenging kan een reden zijn om het contract op te zeggen, maar dat gebeurde niet. De regels zijn niet sluitend genoeg, meent de Europese Ombudsman. Die vraagt de commissie de regels voor zulke aanbestedingen dringend tegen het licht te houden. Er moeten duidelijkere richtsnoeren komen voor het omgaan met belangenconflicten.

Fossiel lobbyist

Het onderzoek van de Ombudsman kwam er na kritiek van groene Europarlementsleden en rapporten van ngo's zoals Corporate Europe Observatory (CEO). BlackRock is behalve een belangrijk investeerder ook lid van machtige financiële lobbygroepen en aandeelhouder in grote Europese banken als ING, Commerzbank en BNP Paribas. Friedrich Merz, een van de drie kandidaten om Angela Merkel op te volgen als Duits kanselier, maakte fortuin aan de top van BlackRock Duitsland.

Volgens Corporate Europe Observatory spenderen die belangengroepen rond BlackRock in 2019 tussen 26,3 en 29,5 miljoen euro aan lobbyen bij de commissie. Hun 261 stafleden zijn numeriek twintig keer sterker dan de ambtenaren voor duurzame investeringen in het departement financiële diensten in de commissie zelf.

Tot dit jaar was BlackRock een uitgesproken tegenstander van strakke voorschriften voor investeringen en een grote investeerder in fossiele brandstoffen. De belofte van BlackRock-topman Larry Fink in januari dit jaar om niet langer te investeren in steenkool bleef in de praktijk dode letter: fossiele brandstoffen bleven het jachtgebied. Investeerders krijgen zelfs geen koolstofarme strategie aangeboden. BlackRock blijkt bovendien de belangrijkste financier van bedrijven die ontbossing in de hand werken.