Europa neemt voortouw door massaal vaccins aan te kopen

De Europese Commissie keurde woensdag een contract goed met BioNTech-Pfizer voor de afname van 200 miljoen dosissen van hun veelbelovende coronavaccin en een optie op nog eens 100 miljoen dosissen daarbovenop. Het is het vierde contract, na een deal met Astra-Zeneca, Sanofi-GSK en Janssen Pharmaceutica, waarmee de commissie voldoende vaccins voor de EU-landen hoopt te verzekeren. Met Curevac en Moderna lopen 'beloftevolle', voorbereidende gesprekken.

De commissie legde half juni een plan voor om de ontwikkeling, productie en de inzet van vaccins te versnellen. In de onderhandelingen met farmaproducenten staat Europa sterker dan de lidstaten apart. De vaccins zijn bestemd voor alle lidstaten, die uiteindelijk de rekening betalen.

Het vaccin van BioNTech-Pfizer bleek in 90 procent van de klinische testen effectief. Elk vaccin op de Europese markt heeft de toelating van het geneesmiddelenagentschap EMA nodig. Lidstaten mogen bijvoorbeeld niet op eigen houtje het Russisch vaccin aankopen.

Gezondheidsunie

Gezondheid - hoeveel vaccins gekocht worden en wie eerst ingeënt wordt - is een nationale bevoegdheid. Tijdens de eerste coronagolf ontbrak vaak coördinatie daaromtrent. De Europese commissie trok daar lessen uit. Ze vroeg de lidstaten gedetailleerde plannen voor het uitrollen van de vaccins. Elk land moet bepalen welke bevolkingsgroepen eerst beschermd worden en of er voldoende medisch personeel en beschermend materiaal beschikbaar is.

De commissie gaat nu een stap verder. Voorzitter Ursula von der Leyen, zelf een arts, stelde in haar state of the union in september een Europese Gezondheidsunie voor. De eerste concrete plannen liggen nu op tafel. De commissie ziet voor zichzelf en EU-agentschappen zoals EMA en het Europees centrum voor ziektepreventie (ECDC) een centralere rol weggelegd van coördinatie en toezicht. 'We hebben begrepen hoe belangrijk solidariteit is en hoe noodzakelijk coördinatie is', zegt Europees commissaris voor Gezondheid Stella Kyriakides.

De ommissie pleit voor rapportering over de paraatheid op Europees, nationaal en regionaal niveau. Ook is ze voorstander van de inzet van big data en artificiële intelligentie om toe te zien op de beschikbare capaciteit van personeel en ziekenhuisbedden. Het ECDC krijgt in realtime toezicht op het verloop van de epidemie en mag aanbevelingen aan lidstaten doen. De testmethodes in de lidstaten worden op elkaar afgestemd. Het EMA coördineert klinische testen en gaat over de veiligheid en effectiviteit van vaccins. Ook kan het bijsturen om tekorten aan vaccins en medisch materiaal op te vangen.