Juncker: 'Italiaanse begroting onaanvaardbaar voor EU-landen'

De Europese Commissie lijkt zich schrap te zetten voor een rondje armworstelen met de Italiaanse regering. Centraal in het conflict staat de begroting die de rechts-populistische Lega en de anti-establishmentpartij Vijfsterrenbeweging maandagavond laat net voor het verstrijken van de deadline naar Brussel stuurden.

Bij de opstelling van de begrotingsplannen voor 2019-2021 hield de ploeg in Rome geen rekening met de strikte begrotingsregels die de Europese Commissie hanteert. Vooral het oplopende tekort is Brussel een doorn in het oog.

De vorige centrumlinkse Italiaanse regering had Europa beloofd het deficit in 2019 te zullen terugdringen tot 0,8 procent van het bruto binnenlands product (bbp). Maar de nieuwe ploeg onder leiding van premier Giuseppe Conte is vast van plan dat tekort volgend jaar te laten oplopen tot 2,4 procent van het bbp.

Groeivertraging

Die verdrievoudiging valt volgens de Lega en de Vijfsterrenbeweging op een aantal manieren te verklaren. In de eerste plaats verwijzen ze naar een economische groeivertraging.

'Die is een gevolg van een terugval in de privéconsumptie en de export, protectionistische reflexen wereldwijd, een groeivertraging in belangrijke exportmarkten, de stijgende olieprijs, de oplopende Italiaanse rente en een sterke appreciatie van de euro', stelt de Italiaanse regering in het document dat ze naar Brussel stuurde.

Maar de bestuursploeg laat het geld ook rollen vanaf januari. Zo besliste ze een voor 2019 geplande btw-verhoging te bevriezen. 'En in 2020 en 2021 stijgt het btw-tarief minder dan gepland', luidt het.

Vlaktaks en minimuminkomen

Daarnaast voert Rome vanaf januari een vlaktaks in voor kleine bedrijven en zelfstandigen. De zwaksten in de maatschappij kunnen dan weer rekenen op een minimuminkomen van 780 euro per maand.

Voorts maakt de ploeg-Conte geld vrij voor een investeringspact. In de nasleep van de ineenstorting van de Morandi-brug in Genua afgelopen zomer trekt ze ook 1 miljard euro uit voor het onderhoud van het wegennet.

Bovendien zet ze in op een verlaging van de pensioenleeftijd. Ten slotte komt er een beperkte fiscale amnestie.

Besparingen

Aan die maatregelen hangt een prijskaartje van net geen 37 miljard euro. Via een resem besparingen, onder meer op de post migratie, en extra inkomsten hoopt Rome het tekort te beperken tot 21,7 miljard euro, of 2,4 procent van het bbp.

'Het besparingsbeleid valt niet meer te verdedigen', zei Conte dinsdag in de Italiaanse senaat. 'Italië is een stichtend lid van de Europese Unie en een nettobijdrager. Vanuit die wetenschap stappen we naar Brussel met een begroting waarop we trots zijn en waarover we zonder vooroordelen willen praten.' 

Volgens de Italiaanse premier is het voor zijn land van 'fundamenteel belang de groeikloof met de EU te verkleinen'. 'De hele regering zet vastbesloten in op investeringen. Een maatschappij vol ongelijkheid is niet alleen moreel onaanvaardbaar maar doet de economie zelf imploderen', voegde hij eraan toe.

Beledigingen en verwijten

Het is nog maar de vraag of de Europese Commissie vatbaar is voor een dergelijke argumentatie. Enkele uitspraken van Jean-Claude Juncker lijken te suggereren van niet.

'Als we een dergelijke budgettaire ontsporing zouden aanvaarden, gaan verschillende Europese lidstaten ons beledigingen naar het hoofd slingeren en ons verwijten dat we ons te soepel opstellen tegenover Italië', stelde de voorzitter van de Europese Commissie dinsdag. Behalve het oplopende tekort baart de hoge Italiaanse staatsschuld - ruim 131 procent van het bbp in 2017 - zorgen.

Brussel heeft twee weken om de ontwerpbegroting te bestuderen en eventueel verduidelijkingen of bijsturingen te vragen. Als de Commissie Rome vraagt zijn huiswerk opnieuw te maken, zou dat de eerste keer zijn dat dat gebeurt sinds de invoering van de nieuwe regels in 2013.

Financiële markten

De kans is groot dat de financiële markten behoorlijk zenuwachtig blijven in afwachting van een Europees oordeel. De afgelopen weken gingen de rente op tienjaarsobligaties en de spread, het renteverschil met Duitsland, al omhoog.

Volgens Patrick O'Donnell, senior beleggingsstrateeg bij Aberdeen Standard Investment, wacht de markten de volgende weken een belangrijke rol. 'De Europese Commissie zal waarschijnlijk een herziening van de Italiaanse begroting vragen. Maar het ziet er niet naar uit dat Rome daaraan zal toegeven', meent hij.

Hij is ervan overtuigd dat alleen de financiële markten de ploeg-Conte op andere gedachten kunnen brengen. 'De markten verwachten dat de ratingbureaus tegen het eind van de maand zullen morrelen aan de kredietwaardigheid van Italië. Een negatieve outlook ligt voor de hand', stelt hij.

In dat scenario verwacht hij zich aan een verkoopgolf op de Italiaanse obligatiemarkt. 'En omdat de Italiaanse obligatiemarkt de op twee na grootste staatsobligatiemarkt van de ontwikkelde wereld is, zal zo'n massale verkoop de situatie nog meer op de spits drijven', besluit hij.