Macron zit geprangd tussen terreur en Covid-19

De aanslag in de basiliek van Notre-Dame in Nice donderdag joeg een schokgolf door Frankrijk. De actie viel samen met de parlementaire discussie over de lockdown 2.0 in de strijd tegen de oplaaiende coronapandemie. Terwijl de opmars van Covid-19 niet te stoppen lijkt, wordt terreur ook weer een vast gegeven in Frankrijk. Vrijdag waarschuwde minister van Binnenlandse Zaken Gérald Darmanin dat er 'waarschijnlijk' nog meer aanslagen komen op Franse bodem. 'We zijn in oorlog met een vijand die zich zowel binnen als buiten onze grenzen bevindt. Helaas valt te verwachten dat er nog van dit soort verachtelijke aanslagen volgen.'

Het Franse parket probeert uit te zoeken hoe de aanslag precies verliep. De dader is een 21-jarige Tunesiër en hij doodde twee vrouwen en een man. Volgens de eerste bevindingen kwam hij pas op de vooravond van de feiten in Nice aan. Hij reisde via het Italiaanse eiland Lampedusa Europa in en zat een tijd in quarantaine in Bari.

Het Franse parket heeft een man van 47 aangehouden omdat hij contact had met de Tunesiër, maar of hij een rol speelde bij de aanslag is onduidelijk. Het persbureau AFP contacteerde de familie in Tunesië. Die had geen vermoeden van het voornemen van de jongeman. Hij zou zich pas recent actief toegelegd hebben op zijn religie. Bij de Tunesische autoriteiten stond de dader niet bekend als terreurverdachte, wel voor geweldpleging en drugsgebruik. Het land heeft ook een onderzoek geopend naar de organisatie Madhi, die de aanslag in Nice opeiste.

Campagne tegen Frankrijk

De terreurdaad in de Zuid-Franse stad kwam 13 dagen nadat een 18-jarige Tsjetsjeen Samuel Paty in een voorstad van Parijs onthoofd werd. De leraar had spotprenten van Mohammed getoond in een les over vrije meningsuiting. Sindsdien heeft de Franse president Emmanuel Macron sterk het recht op vrije meningsuiting verdedigd en dus ook het gebruik van de cartoons.

Onder aanvoering van de Turkse president Recep Tayyip Erdogan is in de islamitische wereld een campagne tegen Frankrijk en de Franse belangen op gang gekomen. In verschillende staten zijn dagelijks protestbetogingen.

Uit angst voor meer wraakacties voerde de Franse regering donderdag het maximale terreuralarm in en beloofde ze het aantal militairen op straat van 3.000 naar 7.000 op te voeren. Franse onderdanen krijgen de raad voorzichtig te zijn in moslimlanden.

Intussen klinkt de roep om uitzonderlijke wetten in de strijd tegen terreur steeds luider. De burgemeester van Nice, Christian Estrosi, riep op 'de grondwet te veranderen' om 'oorlog' te kunnen voeren tegen een ideologie die hij omschreef als 'islamo-fascisme'. Volgende week wordt de wet tegen het separatisme aangepast. Wellicht zal de regering die gebruiken om maatregelen te verstrengen tegen wie de principes van de lekenstaat niet aanvaardt.

Coronacrisis

De opstoot van de islamterreur valt samen met de opflakkering van de coronapandemie. Frankrijk worstelt net als andere Europese landen met oplopende besmettingen en ziekenhuizen worden overspoeld met Covid-19-patiënten. Om een ineenstorting van het gezondheidssysteem te voorkomen, is sinds vrijdag weer een stevige lockdown van kracht. Niet-essentiële winkels zijn dicht, thuiswerk is verplicht, de bewegingsvrijheid is ingeperkt en er geldt een strenge avondklok.

De kritiek op het beleid van Macron wordt ondertussen heviger. Hij zou te lang geaarzeld hebben om in te grijpen en is daarom nu gedwongen een 'reconfinement' in te voeren. Net als in België probeert de Franse regering vooral het onderwijs en de bedrijven open te houden, maar alle niet-essentiële verplaatsingen zijn verboden.

De lockdown ging vrijdag in, maar tijdens het weekend is er nog een zekere soepelheid: de kerken mogen Allerheiligen vieren op 1 november en de Fransen die terugkomen van vakantie mogen nog tussen de departementen reizen.

Economie

De coronamaatregelen hebben een enorme impact op de economie. De Franse minister van Financiën Bruno Lemaire voorspelde vrijdag dat het bruto binnenlands product in 2020 met 11 procent zal krimpen.

De pandemie kost de staat al miljarden aan steunmaatregelen voor bedrijven en de financiering van tijdelijke werkloosheid. Het begrotingstekort zou uitkomen op zeker 9,9 procent van het bbp, de overheidsschuld explodeert.

Macron werd in 2017 verkozen met de belofte dat hij de Franse economie weer op de rails zou zetten met liberale hervormingen. Die veranderingen stuitten al op veel verzet, bijvoorbeeld van de gele hesjes. Door de pandemie belandden veel van die ambitieuze plannen in de koelkast en nu komt daar nog terreur bovenop. De Franse president zit in een erg moeilijke positie.