Onuitgegeven damesduel om Franse hoofdstad

De opiniepeilingen geven haar geen kans, maar toch wil Nathalie Kosciusko-Morizet (40) zich niet gewonnen geven in de strijd om het burgemeesterschap van Parijs. De kandidate van de conservatieve UMP, en gesteund door de centrumpartijen UDI en Modem, rekent nog altijd op een mirakel.

NKM, zoals haar politieke roepnaam luidt, is een vechtjas. Gepokt en gemazeld in de politiek door haar mentor Nicolas Sarkozy van wie ze woordvoerster was tijdens diens presidentiële campagne. De oud-president had één advies voor haar: ‘Doorgaan, je bent zeker dat je wint. Zelfs als je verliest, dan zul je nog winnen!’

Maar winnen van Anne Hidalgo (54, PS) is geen sinecure. Ze is al jaren de trouwe rechterhand van de huidige burgemeester Bertrand Delanoë. Hidalgo is discreet maar altijd aanwezig. En ze heeft op NKM de voorsprong van de ervaring.

Bovendien kan ze steunen op de resultaten die Delanoë na 13 jaar links bestuur in Parijs achterlaat. NKM schildert Hidalgo graag af als de ‘kroonprinses’, die gekozen werd in ‘het bureau van François Hollande’, de erfgename zeg maar.

Hidalgo beet ferm terug: ‘Sommige erfenissen zijn moeilijker te aanvaarden dan andere.’ Een verwijzing naar het Parijs dat bestuurd werd door Jacques Chirac en Jean Tibéri en dat omgeven was door schandalen, corruptie, valse kiezerslijsten en vriendjespolitiek. Het is aan dat beleid dat Delanoë in 2001 een einde maakte. Nu wil Hidalgo zijn beleid voortzetten. De demonen uit het verleden zijn voor NKM, niet voor haar.

Bobo's

De kwalijke reputatie van rechts zindert nog steeds na in de Franse hoofdstad. Bij de ‘bobo’s’, de kern van het hoofdstedelijke kiespubliek, is de afkeer van de ‘chiraquerie’ nog steeds groot. Bobo staat voor ‘bourgeois bohêmes’. Het zijn goed verdienende, breeddenkende levensgenieters die in een stad met grote sociale tegenstellingen de balans naar links laten overhellen. Ze leven in wijken aan de oostkant van de stad. Ze zetten zich af tegen de traditionele rijke en rechtse westkant.

Het specifieke kiesstelsel in Parijs, waar 20 arrondissementen uiteindelijk bepalen wie in het stadhuis terechtkomt, maakt dat je met enkele grote arrondissementen een meerderheid in de gemeenteraad van Parijs kunt krijgen.

En de linkse meerderheid zit duidelijk aan de oostkant van Parijs. Voorheen bevonden zich daar volkse wijken en grote armoede. Maar vandaag duiken steeds meer gegoeden op in buurten die voorheen ‘te mijden’ waren. Het gevolg is wel dat de middenklasse met kinderen steeds meer de wijk neemt uit de Franse hoofdstad omdat er geen plaats meer voor hen is of omdat het gewoon te duur is een appartement te huren dat groot genoeg is voor een heel gezin.

‘Dat is de paradox van het linkse beleid van Delanoë’, zegt Dominique Foing, auteur van het kritische boek ‘Comptes et Légendes de Paris, Bilan de la Gestion Delanoë’.

De auteur maakt brandhout van de financiering van de plannen van de Parijse burgemeester. ‘De sociale evolutie in Parijs is een groot probleem. Steeds meer armen, maar ook mensen uit de werkende middenklasse, vertrekken. Er is een schrijnend gebrek aan sociale woningen dat niet opgelost kan worden omdat het aanbod niet groot genoeg is. De oplopende vastgoedprijzen hebben een nefaste impact op de stad. De stad speelt bovendien een dubbelzinnige rol, want oplopende vastgoedprijzen brengen ook geld in het laatje voor de stad’, zegt Foing in een gesprek.

De kritiek dat het beleid van Delanoë zorgde voor een verschraling in de sociale mix komt van alle kanten. Parijs ontpopte zich het afgelopen decennium als een hippe stad, met veel ruimte voor fietsers en fietsen (Vélib) en de introductie van elektrische wagens om te delen (Autolib). De verkeersdoorstroming werd bemoeilijkt en de zogenaamde ‘couloirs’ op de grote verkeersassen - de doorgangen voor het openbaar vervoer, taxi’s en tweewielers - werden vergroot.

‘Opvallend is dat Delanoë altijd privépartners zocht voor die projecten, deels uit noodzaak omdat de stad onvoldoende middelen heeft. Maar dat betekende meteen ook dat hij de partner goede contracten bezorgde waarop ze nog jaren kunnen teren’, stelt Foing. Hij verwijst naar Vélib. In ruil voor het aanbieden van de Vélib-huurfietsen verwierf JCDécaux een bijna-monopolie op de reclameborden in de stad. Een gelijkaardige gunstige deal kon de groep Bolloré afsluiten voor de levering van elektrische wagens aan Autolib.

Ondanks zijn kritiek op Delanoë erkent ook Foing dat Hidalgo de beste kaarten heeft. ‘NKM moet afrekenen met een onverteerd verleden. Het beleid wordt meestal goed ontvangen, Delanoë is een meester in de perceptie en weet zijn zaken goed te verkopen.’

De financiering van de Parijse projecten vertaalt zich wel in een hogere belastingdruk. Hidalgo anticipeerde op de kritiek daaromtrent met de belofte de belastingen niet te verhogen. Dat biedt haar de mogelijkheid zich te distantiëren van het beleid dat nationaal gevoerd wordt door de PS.

NKM speelt in op het ongenoegen over de belastingdruk en stelt zich graag voor als de kandidaat van de ‘nulbelasting’, al is dat ook meer campagnepraat dan een met cijfers gestaafde uitspraak.

Ontdieseling

De hele campagne is mat verlopen. Alleen de smogpiek in Parijs zorgde de voorbije week voor een opstoot in de campagne. NKM herhaalde haar plannen om de ringweg rond Parijs volledig te overkappen, om het fijn stof terug te dringen. Maar die belofte wordt als veel te duur omschreven door het kamp van Hidalgo.

Beide dames zetten in op méér openbaar vervoer en een ‘ontdieseling’ van het wagenpark van de stad. Maar vaak zijn die beloften óf te duur óf heeft de burgemeester van Parijs er geen zeggenschap over. Zoals de belofte van NKM om de metro niet alleen uit te rusten met 4G maar bovendien dag en nacht te laten rijden. Daarover beslist Parijs evenwel niet, maar de RATP, het staatsbedrijf dat de metro uitbaat.

Dat maakt dat de strijd om Parijs soms meer een strijd met het verleden als inzet is dan eentje met de toekomst. En in die strijd is de PS beter toegerust dan de UMP en haar geallieerden. Hidalgo speelt een thuismatch die ze moeilijk kan verliezen. Op 30 maart weet ze of ze de erfenis van Delanoë kan voortzetten.

Wie van beide dames ook wint, een van hen zal de laatste burgemeester zijn van het Parijs dat we nu kennen. Op 1 januari 2016 wordt Métropole du Grand Paris opgericht, een fusie tussen het huidige Parijs en drie gebieden in de rand van de stad. De vraag speelt nu al wie de leiding van dat gebied op zich zal nemen. Sommigen sluiten niet uit dat Bertrand Delanoë daar zijn politieke comeback zal maken.