Rechters dwingen Duitse regering tot strengere klimaatwet

De Duitse klimaatwet is in strijd met de grondrechten omdat ze de vrijheid van jongeren en toekomstige generaties beknot, oordelen de rechters van het Duitse grondwettelijk hof in Karlsruhe. In de huidige wet, die getekend werd in 2019, staat dat de uitstoot van broeikasgassen tegen 2030 met minstens 55 procent moet dalen, ten opzichte van 1990.

Maar volgens de Duitse rechters schiet de wet tekort over de periode na 2030 en wordt niet voldoende gespecificeerd hoe de uitstoot dan precies moet teruggedrongen worden tegen 2050. De regering moet tegen ten laatste eind 2022 duidelijkheid scheppen en de wet aanpassen. De facto wordt dat dus een opgave voor de volgende regering, aangezien in september een nieuw parlement wordt gekozen in Duitsland. De kans is trouwens niet onbestaande dat bondskanselier Angela Merkel een groene opvolger krijgt.

De uitspraak komt er nadat verschillende milieuverenigingen en -activisten een rechtszaak tegen de regering hadden aangespannen, zoals ook in België, Nederland en Frankrijk is gebeurd. Een van de aanklagers is Fridays for Future, de internationale jongerenbeweging die wekenlang een dag per week spijbelde om te betogen voor het klimaat.

Vrijheid

Volgens het klimaatakkoord van Parijs uit 2015 - dat de basis vormt van de Duitse wet - moet de opwarming van de aarde beperkt worden tot ruim onder twee graden Celsius en, indien mogelijk, onder 1,5 graden, om de gevolgen van de klimaatverandering zo beperkt mogelijk te houden. Daarom keurde de Duitse regering een wet goed met specifieke plafonds voor de broeikasgassen die worden uitgestoten door verschillende sectoren, zoals energie, vervoer, gebouwen en landbouw.

Het grondwettelijk hof vreest echter dat de echte lasten van de klimaatverandering op de schouders van de volgende generaties zullen komen te liggen. De maatregelen die genomen zijn met 2030 in het achterhoofd zijn niet verregaand genoeg. Omdat de uitstoot tegen 2050 bijna tot nul moet worden herleid, dreigen de inspanningen vanaf 2031 onhaalbaar te worden. Dat zou de vrijheid van wie nu jong is disproportioneel kunnen beperken, wat ongrondwettelijk is, oordeelde het hof in Karlsruhe.

Klimaatzaak

Ook in ons land buigt een rechtbank zich over het klimaatbeleid van de regering. De overheid staat tegenover 60.000 burgers, die strengere regels willen afdwingen. De eisende partij is de vzw Klimaatzaak, die in 2015 naar de rechter stapte om de federale overheid en het Vlaams, Waals en Brussels Gewest te laten veroordelen omdat ze een ontoereikend klimaatbeleid voeren.

De pleidooien in dat proces begonnen vorige maand. De eisers vragen minstens 42 procent minder uitstoot tegen 2025, en minstens 55 procent minder in 2030, telkens ten opzichte van 1990. In 2050 moet België koolstofneutraal worden. Als de overheid daar geen werk van maakt, eisen de klagers een dwangsom van 1 miljoen euro per maand.

Nederland

Dat zoiets niet kansloos is, bewijst het Nederlandse voorbeeld. Daar veroordeelde de Hoge Raad, de evenknie van het Belgische Hof van Cassatie, de Nederlandse overheid om tegen eind 2020 een kwart minder broeikasgassen uit te stoten dan in 1990.

Die klimaatzaak was wereldwijd de eerste in haar soort, maar ondertussen zijn onder meer Duitsland en België gevolgd. In februari werd ook de Franse staat verantwoordelijk gehouden voor nalatigheid in haar aanpak van de klimaatcrisis. Daar trokken enkele ngo's, zoals Greenpeace en Oxfam, naar de rechter, gesteund door 2,3 miljoen Franse burgers.