Waterstofauto druppelt België binnen

De teller staat op 47,31 euro voor net geen 5 kilo waterstofgas, genoeg om 550 kilometer te rijden. In een waterstoftankstation in Hamburg hebben we net de nieuwe Toyota Mirai bijgevuld. Veel bijzonders is er niet aan. We koppelen het tankpistool aan de wagen en de teller begint te lopen. Geen stank van benzine, wel koude handen. De waterstof wordt onder hoge druk en bij een temperatuur van -40°C in de wagen geperst. Door het gas in een brandstofcel te laten reageren met zuurstof ontstaat stroom die de elektrische motor aandrijft. De tankbeurt duurt 4 minuten en dan zijn we klaar om geruisloos door de Duitse havenstad te rijden.

Met de volle tank zouden we zonder schadelijke uitstoot van Hamburg terug tot Antwerpen kunnen bollen. Maar de groene technologie staat nog in haar kinderschoenen. Hamburg mag dan voorloper zijn - met vier waterstofstations en een vloot waterstofbussen - in België aangekomen zouden we nergens een publiek tankstation vinden. Daar moet binnenkort verandering in komen. Midden volgend jaar opent de gasspecialist Air Liquide in Zaventem het eerste waterstofstation dat openstaat voor iedereen. Tot dan moeten pioniers zich behelpen met de private tankstations van Colruyt in Halle en Solvay in Antwerpen. Vlaams minister van Energie Annemie Turtelboom (Open VLD) wil dat Vlaanderen tegen 2020 10 tot 20 waterstofstations telt. De Vlaamse regering voorziet vanaf volgend jaar ook forse steun voor wie een waterstofwagen aankoopt: een premie tot 5.000 euro en vrijstelling van verkeersbelasting en BIV.

De steunmaatregelen moeten een boost geven aan de eerste waterstofmodellen. Deze zomer bracht Hyundai de eerste waterstofwagen op de Belgische markt, de ix35 Fuel Cell Electric Vehicle, met een prijskaartje van 55.000 euro zonder btw. In januari 2016 lanceert Toyota de Mirai in ons land, via een leaseprogramma van 1.200 euro per maand. Wie de Toyota waterstofwagen wil kopen zal daarvoor zo’n 66.000 euro (exclusief btw) op tafel moeten leggen.

Geen waterstofbom

De Toyota Mirai die komt voorrijden voor een testrit maakt minder lawaai dan de Duitser die op zijn rammelende fiets door Hamburg snort. Net als in een elektrische wagen valt vooral de stilte op en ook de vlot-heid waarmee de wagens accelereren. Schakelen komt er niet aan te pas. In tegenstelling tot een gewone automaat zijn er geen schokjes en trekt de bolide op in één vloeiende beweging.

William Meerschaut, woordvoerder van Hyundai Belux, is ervan overtuigd dat de waterstofwagen aan de vooravond staat van de commerciële doorbraak. ‘Door dieselgate zullen steeds meer mensen zich afkeren van vervuilende fossiele brandstoffen.’ Hij laat ons in Brussel een proefrit maken met een toonmodel van de ix35 Fuel Cell. De wagen staat ons op te wachten in de ondergrondse parking van Tour & Taxis. Of dat niet gevaarlijk is in een ondergrondse ruimte? ‘Dit is geen rijdende waterstofbom hoor, de tank doorstaat zelfs kogelinslagen’, verzekert Meerschaut ons voor we instappen.

De teller geeft een bereik aan van 212 kilometer. We houden het op een rondje in de hoofdstad. ‘Voorlopig tanken wij bij Colruyt in Halle’, zegt Meerschaut. ‘Maar dat is slechts aan een druk van 350 bar in plaats van 700 bar. Daardoor kunnen we de tank maar half volpersen. Met het publieke station in Zaventem zullen we wel op volle capaciteit kunnen tanken en heeft de wagen een bereik van tussen 500 en 597 kilometer.’

Lege blaas

De auto’s stoten geen CO2 of stikstof uit. Lucht en water is het enige dat uit de uitlaat komt. Per 14 kilometer lekt er een literfles water uit de Mirai. De lozing gebeurt automatisch maar de bestuurder kan ook zelf zijn uitlaat leeggieten door op een knop te drukken. Het geeft een bevreemdend zicht, alsof de auto zijn blaas ledigt. ‘Wat er uitkomt is puur water’, verzekert Julien Roussel, manager van het Toyota-waterstofproject. ‘Ik heb daar al meermaals van gedronken.’

Toch zijn waterstofwagens niet per definitie milieuvriendelijk. Er bestaan verschillende vervuilende methodes om waterstof te produceren. Jaarlijks wordt nu al wereldwijd 50 miljoen ton waterstof gebruikt voor industriële toepassingen. Het merendeel wordt gemaakt uit methaan of aardgas die bij hoge temperaturen reageren met waterdamp. Probleem: daarbij komt CO2 vrij. Toyota en Hyundai willen daarom voor de auto-industrie vooral inzetten op elektrolyse met hernieuwbare energie, een proces dat elektriciteit gebruikt om water te splitsen in enerzijds waterstof en anderzijds zuurstof.

Het klinkt vreemd, grote hoeveelheden elektriciteit gebruiken om waterstof te maken die daarna in de wagen weer elektriciteit genereert. Daarbij gaat 30 procent energie verloren terwijl er toch al iets bestaat als een elektrische auto op batterijen. ‘Voor korte afstanden zijn elektrische stadswagens inderdaad efficiënter, maar voor lange afstanden zijn de batterijen te duur’, zegt Toyota-woordvoerder Bart Eelen. ‘Daarom zien wij voor lange afstanden meer in waterstoftechnologie. Die heeft wel nog veel groeipotentieel en de kostprijs zal nog dalen.’

Toyota doopte zijn waterstofwagen Mirai - Japans voor toekomst - maar die toekomst is nog hoogst onzeker. Probeer maar eens een relatief dure wagen aan de man te brengen terwijl je klanten moet uitleggen dat ze voorlopig bijna nergens kunnen tanken. Zolang niet een aanzienlijk aantal auto’s op waterstof rijdt, heeft het ook weinig zin om massaal tankstations te plaatsen.

Hyundai blijft voorzichtig en mikt voorlopig op de verkoop van ‘enkele modellen’ aan bedrijven rond Brussel. Ook Toyota verwacht in België volgend jaar slechts 5 tot 10 waterstofwagens aan de man te brengen. In heel Europa wil het Japanse autobedrijf zo’n 50 tot 100 Mirai’s verkopen. ‘De grote volumes zijn in deze beginfase niet zo belangrijk’, meent Eelen. ‘Hoe snel de fuel cell’s zullen doorbreken hangt af van hoe we de prijs kunnen drukken en de snelheid waarmee nieuwe tankstations openen. Met meer autobouwers zal het sneller gaan.’ Maar momenteel staat in België nog maar één waterstofwagen ingeschreven, rijden er vijf Antwerpse bussen rond op het goedje en is het eerste openbare tankstation nog niet gebouwd. Koning diesel hoeft dus niet direct een felle concurrentieslag te vrezen.