Kerstshopping gaat de mist in

Manic Monday is gisteren in België uitgedraaid op een ramp. De laatste dag voor kerstavond is traditioneel een topdag voor de winkels, want er moeten niet alleen nog snel cadeautjes worden gekocht, ook de boodschappen voor het feestdiner moeten nog gebeuren. Gisteren liep het evenwel fout. Het elektronisch betaalverkeer liet het enkele uren afweten, waardoor niet met een betaalkaart kon worden betaald. Zowel transacties met Bancontact als met kredietkaarten lukten een tijdlang niet. Dat leidde tot chaos in de winkels én in de winkelstraten omdat de consumenten noodgedwongen aan de geldautomaten moesten aanschuiven om cash uit de muur te halen. Op Twitter circuleerden berichten van mensen in wachtrijen die nog 25 anderen voor zich moesten laten gaan.

Atos Worldline, dat in ons land instaat voor het elektronisch betaalverkeer, wilde aanvankelijk niet reageren op de problemen, maar stuurde rond 17 uur een interne memo rond die De Tijd kon inkijken. Daarin meldde het bedrijf dat er rond 16 uur een probleem was opgedoken in de hardware van de betalingssystemen. Daardoor liepen de betalingen met bankkaarten vertraging op en was er zelfs sprake van een time-out. Tegen 19 uur was het euvel verholpen. Winkeliers konden dan geleidelijk opnieuw elektronische betalingen doorgeven.

Tot dan moesten de winkels creatief zijn om toch betaald te worden. Colruyt gaf zijn klanten een factuur mee met een bankoverschrijving. Delhaize startte een noodplan op en stapelde de transacties intern op, zodat de klanten toch gewoon met een bankkaart konden betalen. De keten gaf die elektronische betalingen dan later door.

Voor zelfstandigen was het moeilijker om alternatieven te verzinnen. De winkeliers moedigden hun klanten dan ook aan contant te betalen, waardoor er files ontstonden aan de geldautomaten. ‘Die zijn in de aanloop naar de feestdagen voldoende gevuld, waardoor we geen problemen verwachten’, stelde Hilde Junius, de woordvoerster van BNP Paribas Fortis.

Toch menen veel zelfstandige winkeliers dat ze door de betaalproblemen veel schade hebben geleden. Christine Mattheeuws, de voorzitster van het Neutraal Syndicaat voor Zelfstandigen (NSZ), noemde het euvel ‘een regelrechte ramp’. ‘Uitgerekend op een van de drukste momenten van het jaar liet het elektronisch betaalverkeer het haast overal afweten. De handelaars lijden daardoor heel wat verlies’, liet ze optekenen in een persbericht.

‘De schade is geleden, nu moeten we ramen wat het ons heeft gekost’, verklaarde ook Luc Ardies, directeur distributie bij de zelfstandigenorganisatie Unizo. ‘We sluiten daarbij geen enkel spoor uit. We moeten met Atos om de tafel zitten over een compensatie. Volgens onze informatie waren veel klanten niet in het bezit van cash, waardoor ze winkels zonder hun aankoop hebben verlaten.’ Ook het NSZ pleit voor een schadevergoeding. Bovendien willen de federaties van zelfstandigen dat Atos kan garanderen dat zulke pannes niet meer zullen voorkomen op drukke momenten.

Recordcijfers

Afgelopen weekend kon Atos Worldline nog uitpakken met recordcijfers voor elektronische betalingen. Het toen meer dan 5,3 miljoen elektronische betalingen, net iets meer dan een jaar geleden. Het topmoment was 11.53 uur: in één minuut gebeurden 11.260 transacties. Willy Walraeve, de CEO van Atos, verklaarde toen steeds meer te geloven in ‘een cashloze economie’.

Ook gisteren had een piekdag moeten worden, want steeds meer mensen betalen elektronisch. Toch is het voorlopig erg moeilijk om de concrete impact van de storing op de inkomsten van de handelaars te becijferen. Unizo hoopt in de komende dagen een cijfer te kunnen geven. ‘Laat deze heisa een wake-upcall zijn voor winkeliers om niet zomaar over te schakelen op elektronische betalen. Het heeft zijn voordelen, maar ik zou me toch zorgen maken als niemand nog cash op zak zou hebben’, stelt Ardies. Wie vandaag dus nog kerstaankopen moet doen, is gewaarschuwd.