Sluipende datanationalisering

De Chinese internetgroepen, met al hun macht en geld, hebben er weer een reden bij om enigszins angstig naar de toekomst te kijken. Het heeft allemaal te maken met data. En, vooral, met macht.

Ooit was er een mijnheer Jack Ma, founding father van de internetgigant Alibaba, die in China en wereldwijd werd vereerd als vaandeldrager van een nieuw Chinees model, kosmopolitisch en ondernemend. Tot hij op een forum van de Chinese centrale bank zei dat de Chinese financiële regelgevers en banken blijk geven van een pandjeshuismentaliteit. Ma, die in een wereld leeft van fintech, big data en artificiële intelligentie, vond dat het anders en dynamischer kon.

Rode lijn

Ma moest daarop maandenlang verdwijnen uit het publieke zicht en de beursgang van het Alibaba-filiaal Ant Group werd afgeblazen.

Sindsdien werd duidelijk dat de de regering van president Xi Jinping de internetbedrijven van het land de duimschroeven wil aandraaien. Deze week werd een nieuwe en mogelijk cruciale stap bekend in die evolutie. In een 'voorlopig' plan, gedragen door de Chinese Nationale Bank, wordt een joint venture voorgesteld om de data te beheren van de Chinese internetbedrijven. De 'pandjesbaas' doet een greep naar de macht.

De grote internetgroepen kunnen, wellicht moeten, aandeelhouder zijn van die joint venture. Ze kunnen ook in het bestuur zetelen, maar de regelgever moet die vertegenwoordigers wel goedkeuren. Dat maakt meteen duidelijk waar de macht zit. Vermits data zo essentieel zijn, hebben sommige waarnemers het over een sluipende nationalisering van de Chinese giganten.

De data zouden kunnen worden gedeeld in het kader van strategische allianties met door de overheid gesteunde instellingen. Hoe het precies zit met de rechten van de internetgebruikers, is onduidelijk.

Platformbedrijven

Xi Jinping zei eerder al dat zijn regering naar 'platformbedrijven' kijkt die steeds meer macht hebben door de data die ze verzamelen. De macht van big data en artificiële intelligentie is duidelijk doorgedrongen tot de politieke klasse.

Het lijkt wel een echo van de Europese en Amerikaanse kritiek op de internetgiganten, die ondertussen een essentieel stuk infrastructuur zijn geworden en belangrijk voor de nationale veiligheid.

De vraag is of de burgers zoveel geruster moeten zijn wanneer die data in handen komen van instellingen die door de politieke overheid worden gecontroleerd. In het geval van Europa durf ik nog te hopen dat het nieuwe databeleid, waar volop wordt aan gewerkt, oog heeft voor de privacy en de controle van de burger over zijn data. In een China dat steeds autoritairder lijkt te worden, is dat een heel ander verhaal.