Duchâtelet: ‘Gebruik succes Rode Duivels om België heruit te vinden'

‘Wat is een mens? Toch ook maar een geëvolueerd dier. Mensen maken dus fouten. Ik, net als iedereen. Daarom moet je jezelf emotioneel afschermen als mensen iets schrijven of zeggen om je te kwetsen. Hoe? Ik vraag me dan af wat hun probleem is.’

De vraag was hoe Roland Duchâtelet (71), een geslaagd zakenman, omgaat met reacties op de man. Bijvoorbeeld van de supporters van voetbalclub Charlton Athletic die naar Sint-Truiden kwamen om er een politieke partij op te richten. Een naam hadden ze al: ROT, Roland Out Today. ‘Wakker heb ik er nooit van gelegen.’

De verleden tijd is gepast, zelfs al zitten we om 8 uur in de ochtend te ontbijten in het Grand Café onder het stadion van STVV. Vorige week stond in de krant dat Duchâtelet Charlton Athletic zou verkopen. Rond is de deal nog niet, maar bij een pistolet met ei en een schijfje ananas zegt hij: ‘Voetbal past niet goed bij mij. Het is een aparte wereld die niet de mijne is.’

Dat klinkt vreemd voor iemand die er meer dan twintig jaar in zit, als sponsor en later eigenaar van STVV, dan van Standard, Charlton dus, Carl Zeiss Jena uit Duitsland en het Spaanse Alcorcón. ‘Vandaag zie je dat er meer netwerken van clubs ontstaan zoals bij Manchester City, Watford en Red Bull. Dat ligt wel meer in de lijn van de internationalisering van het bedrijfsleven. Maar toen ik het deed, werd ik voor gek versleten. Wellicht maakte ik de zin ervan niet duidelijk genoeg, dat kan.’

De koffie kreeg nog geen kans om koud te worden, zo vroeg in het gesprek lijkt dit al op de bekentenis van een vergissing. ‘Goh, ik heb me in mijn leven vaak vergist. Zo gaat dat. Lang geleden startte ik TV Lokaal. Dat was te vroeg én ik deed het in de verkeerde markt. Jaren later kwam YouTube met identiek hetzelfde concept. Maar wél op tijd. En in een veel grotere markt. Dit land en ons taalgebied waren te klein voor iets dat zo innovatief was.’

Aan wieg Melexis

Een dribbel, een doorsteekpas, een assist: ooit voetbalde Duchâtelet zelf bij White Star Woluwe, de flukse versnelling is in het lijf en hoofd blijven zitten van de man die dertig jaar geleden - samen met Françoise Chombard en Rudi Dewinter - aan de wieg stond van Melexis en later politiek actief werd in Vivant en Open VLD.

Hij heeft weinig nodig om overstapjes te maken. Van voetbal naar economie naar politiek. ‘De Vlaamse regering beseft dat nog altijd niet. Het verplicht bedrijven nog steeds documenten in het Nederlands op te maken. Wij hebben een bedrijf dat beursgenoteerd is in Parijs, van de grote aandeelhouders spreekt niemand Nederlands, maar toch moet alles in het Nederlands worden voorbereid. Dat is gewoon absurd.’

Dat duidt op weinig visie, vindt hij. Voorbeelden vliegen eruit. ‘Vlaanderen bestaat bijna vijftig jaar, maar er worden nog altijd belastingen geïnd die meer kosten dan ze opbrengen. Men heeft toen een bestuursniveau bij gecreëerd, zonder de provincies af te schaffen. Elke burger met gezond verstand moet dus bij de volgende provincieverkiezingen voor de N-VA stemmen. Want zij is de enige partij die de provincies wil afschaffen.’

Behalve in Limburg, daar blijkt iedereen de provincie te willen houden. ‘Maar Limburg is dan ook een catastrofe’, zegt de man die halftijds in Antwerpen en halftijds in Limburg woont. ‘Dit complex (Stayen, het voetbalstadion, met hotel en congresruimte, red.) moet concurreren met hotels die worden gesponsord door de provincie Limburg: Alden Biesen, Maasmechelen Village, C-Mine, noem maar op. Ooit vroeg ik de gouverneur waarom hij de ondernemers zo beconcurreerde. ‘Omdat er in Limburg niet genoeg zijn als jij’, was zijn antwoord. Tja.’

Maar hij wil die provincies dus weg. ‘Natuurlijk zal ik voor de provincieverkiezingen N-VA stemmen. Vandaag moet je tactisch stemmen. Nationaal stem ik uiteraard Open VLD. Dan zou je gek zijn om op de N-VA te stemmen, want dan kies je voor de F-35-gevechtsvliegtuigen, wat de grootste dommigheid zou zijn: zoveel geld uitgeven aan iets dat totaal voorbijgestreefd is. Dat is hetzelfde als nu een videorecorder kopen. Ingenieurs die nu een nieuw gevechtsvliegtuig ontwikkelen zouden daar nooit een mens in zetten. Ik begrijp niet dat iemand die zo intelligent is als Bart De Wever dat niet inziet.’

Basisinkomen

Hij was zelf schepen in Sint-Truiden en zeven jaar senator. Werd de politiek een ontgoocheling? ‘Nee, ik probeer het positieve van de ervaring te zien. Je leert veel, je kan over veel meepraten. Die rijkdom is belangrijker dan alle andere vormen van rijkdom.’

Is frustratie een beter woord? De taxshift komt volgens Duchâtelet rechtstreeks uit het Vivant-programma. Net als de taks op financiële verrichtingen. ‘Alleen het basisinkomen ontbreekt nog. In Silicon Valley zijn veel mensen er nu voor. Richard Branson is voor, Elon Musk, Mark Zuckerberg. Maar de politiek durft niet.’

De uitleg is lang. Hij begint bij de migratieproblematiek. ‘Het verschil met vijftig jaar geleden is dat migranten hier toen werk vonden en zo bijdroegen aan de sociale zekerheid. Vandaag is 45 procent van de mensen direct of indirect tewerkgesteld door de overheid. Hun belastingen zijn dus middelen van de overheid zelf, die dragen niets bij. Er zijn voor migranten geen jobs meer die belastingen kunnen dragen en dus hebben ze economisch geen toegevoegde waarde. Dat klinkt hard, maar in de geldende denkwereld van politici en economisten is het niet anders. Omdat er voor die mensen geen jobs meer zijn, zullen we de grenzen moeten sluiten.’

Zo komen we bij het basisinkomen, zijn stokpaardje. ‘Als er niet genoeg werk is, moet je ervoor zorgen dat er wel nog een inkomen is. Politici moeten niet meer zeggen: jobs, jobs, jobs. Ze moeten zeggen: inkomen, inkomen, inkomen. Bouw je de sociale zekerheid verder af, zoals de N-VA wil, dan kunnen mensen niet meer winkelen, naar het voetbal of op restaurant. Dus stort de economie in.’

‘Met 200 euro per maand tot 17 jaar, 550 euro voor mensen tussen 18 en 25, 750 euro tot 65 en 1.300 per maand nadien, kom je er. Dat basisinkomen is een onderdeel van het huidige loon of de huidige uitkering. Het komt dus niet boven op het huidige loon, zoals sommigen het voorstellen. De sociale zekerheid is een huis dat zeventig jaar bestaat, maar dat niet geïsoleerd is en nog geen dubbele beglazing heeft. Hooguit werd een achterkeuken bijgebouwd. Je zou het volledig moeten afbreken en een nieuw huis bouwen: gebaseerd op het basisinkomen.’

Conservatief

Maar dan is er ‘het systeem’. ‘Als politicus moet je genoeg stemmen hebben. Die krijg je niet als je dingen zegt die mensen schofferen. (lachend) Dat deed ik altijd. En je mag zeker niets innoverends vertellen, want mensen zijn in essentie conservatief. Neem het basisinkomen. Je kan het politiek niet verkopen, want het zou de mensen onafhankelijk maken van politiek dienstbetoon en dat is de nachtmerrie voor de politici. Mensen zelf zouden pas inzien hoe goed het is als het er is. Dat is dus de paradox.’

‘Als je in het bedrijfsleven niet innoveert, ga je dood. Als je in de politiek niet innoveert, overleef je. Dat frustreerde soms, ja. Een voorbeeld: normaal zouden al die jongeren die vandaag in Werchter zitten, nu in Brustem bij Sint-Truiden moeten zijn. Dat akkoord was rond, Herman Schueremans wilde dat ook, maar de toenmalige sp.a-burgemeester (Ludwig Vandenhove, red.) hield het tegen omdat hij schrik had dat ik daar als winnaar zou uitkomen. Dat is puur om politieke redenen afgeschoten.’

‘De socialisten hebben overal hun pionnen zitten, ook bij De Lijn en bij Wegen en Verkeer. Dus ja, het klopt dat de sossen veel tegenwerken. Maar de N-VA is helaas niet de oplossing. Want dan ga je met verouderde gevechtsvliegtuigen zitten, zonder sociale zekerheid en met een gesplitst land. Wat onnozel is. De opportuniteit die het succes van de Rode Duivels biedt, zou men nu moeten gebruiken om België heruit te vinden. Maak Engels de officiële taal en laat iedereen daarnaast gerust zijn eigen taal spreken.’

Ideeën zijn er genoeg, maar de politiek is verleden tijd. Vraag is: zou een succesvolle ondernemer al die ideeën en energie - en misschien zijn geld - ook niet in een ngo kunnen stoppen?

‘De meeste mensen met een groot vermogen die ik ken, hebben ook een grote sociale kant. Ik steun enkele mensen die het moeilijk hebben. Maar te veel mensen denken dat een rijke tiep de sociale zekerheid kan vervangen en tijd heeft om zich in hun problemen te verdiepen. Dat is niet zo. Er zijn wel drie projecten die ik voluit help. Eén: Wikipedia. Omdat gratis verspreiding van kennis in de wereld ontzettend belangrijk is. Twee: Transparency International, een organisatie die corruptie bestrijdt. En drie: BIEN, staat voor Basic Income European Network.’

‘We waren met vijf kinderen thuis’, zegt hij dan. ‘Mijn vader was rijkswachtofficier en mijn ouders vonden het belangrijk dat we dat meekregen. Mijn broer Alain, die zes maanden geleden overleed, werd rijkswachtkolonel. Een zus gaf heel haar leven les, een broer ging in de privé en een andere werd militair. Vooral verantwoordelijkheidszin vonden mijn ouders belangrijk. Dat probeer ik ook mijn zes kinderen mee te geven.’

Wie 71 is, zou kunnen denken aan pensioen. Dat doet hij niet. ‘Stoppen is niet zo makkelijk als ondernemer. Mijn toegevoegde waarde is dat ik redelijk goed begrijp hoe de wereldeconomie in elkaar zit. Niet veel mensen hebben dat, en je kan dat ook niet zomaar doorgeven.’

Wie 71 is, kan ook terugblikken. Ver zelfs. Waren zijn verwezenlijkingen en zijn activiteiten, tot vandaag, bij onder meer Melexis, X-FAB en in de horeca rond Stayen, een jeugddroom? ‘Helemaal niet’, zegt hij. ‘Ik wilde spelen en kameraadjes hebben. Mijn enige ambitie was gelukkig te zijn. En dat is nog altijd het geval.’

De koffie is koud geworden.