‘Het feestje is voorbij in Silicon Valley'

Van onze correspondent in San Francisco

Eind vorige maand doken plots dode unicorns op in downtown Palo Alto. Geen echte eenhoornlijken, uiteraard, maar flyers met tekeningen van onthoofde mythologische dieren. Het ging om een soort guerrilla-actie van iemand die een punt wilde maken over de stand van zaken in Silicon Valley. Unicorns zijn in het plaatselijke jargon start-ups met een waardering van meer dan 1 miljard dollar. Tot voor kort leek hun groei niet te stoppen, en schoot de waarde van het ene na het andere jonge techbedrijf naar stratosferische hoogten. Maar intussen staat de wind anders.

‘Ja, de tijden zijn veranderd’, zegt Leela Srinivasan van Lever, een start-up die software maakt waarmee andere techbedrijven vlotter personeel kunnen aanwerven. Lever haalde in januari nog 20 miljoen dollar op, maar Srinivasan zag het tij keren. ‘De FOMO, Fear Of Missing Out, is verdwenen. Tot vorig jaar struikelden investeerders over elkaar om deel te kunnen uitmaken van the next big thing, uit angst de volgende Google of Facebook te missen. Nu zijn ze heel wat kritischer.’

‘Zonder twijfel: de boel is aan het afkoelen’, vindt ook Nirav Tolia, de CEO van Nextdoor. Die start-up, een sociaal netwerk voor buren, is na ruim 200 miljoen dollar aan investeringen sinds een jaar zelf een unicorn. Maar het klimaat om geld op te halen is niet meer wat het was, zei de CEO in een gesprek in de marge van de techconferentie Startup Grind. ‘Er is een vlucht naar meer kwaliteit.’

Kater

2015 was nog het jaar waarin de bomen in Silicon Valley tot in de hemel leken te groeien, met de geboorte van meer dan één unicorn per week. Jonge start-ups met onbewezen businessplannen – van apps om een fles whisky aan huis te laten leveren tot een soort Uber voor hondenuitlaters - kregen miljoenen dollars om aan een zo hoog mogelijk tempo te groeien. Intussen ziet de realiteit er anders uit. Het geld stroomt minder rijkelijk, en investeerders zijn kritischer. ‘In Silicon Valley begint de kater’, kopte de Wall Street Journal onlangs. Durfkapitalist Mark Suster van Upfront spreekt in een rapport over ‘de Grote Reset in startupland’.

In het laatste kwartaal van vorig jaar al vielen de investeringen voelbaar terug. Durfkapitalisten investeerden 30 procent minder en de periode zag de laagste activiteit sinds 2011, becijferde CB Insights, een firma gespecialiseerd in data over start-ups. In die periode daalde ook het aantal nieuwe unicorns van 23 naar 9. De hedendaagse Gold Rush van de voorbije jaren, die bedrijven als Uber en Airbnb fabelachtige waarderingen opleverde – het zes jaar oude Uber is meer waard dan General Motors, het acht jaar oude Airbnb meer dan Hilton – lijkt te zijn vertraagd.

‘Het gevoel vandaag is: the party is over’, zegt Jacques Benkoski, investeerder bij US Venture Partners. ‘Bedrijven zonder levensvatbaar model en zonder zicht op winst worden niet langer gefinancierd zoals vroeger. Er is geen geld meer voor apps die wel cool zijn maar die zakelijk geen steek houden.’

De nieuwsstroom uit Silicon Valley gaat niet langer over de ene nieuwe blockbusterstart-up na de andere, maar over techbedrijven die zich vergalopperen. Het meest in het oog springt Zenefits, een bedrijf dat software maakt voor personeelsdiensten en ook ziekteverzekering verkoopt. In minder dan drie jaar bereikte het een waardering van 4,5 miljard dollar.

Maar onlangs kwam aan de oppervlakte hoe Zenefits om zijn razendsnelle groeitempo vol te houden een loopje nam met de wet. Het verkoopt onder meer verzekeringen zonder de vereiste licentie. Er lekten ook e-mails uit waarin de bedrijfsleiding vroeg geen alcohol meer te drinken op kantoor of seks te hebben in de gang.

Zenefits wisselde van CEO en ontsloeg 250 mensen. Terwijl vorig jaar expansie nog de norm was, snijden steeds meer techstart-ups in hun personeel. Practice Fusion, maker van software voor medische gegevens, zette een kwart van zijn werknemers aan de deur. Ook start-ups als Evernote, Zoosk, TangoMe, HotelTonight en Jawbone moesten krimpen, net als de beursgenoteerde techbedrijven GoPro en Yahoo.

Zynga, bekend van Facebook-spelletjes als Farmville, verkoopt zijn enorme hoofdkantoor - compleet met fitness, koffiehuis met barista's, basketbalterrein, bar, restaurant snoepwinkel en huisdierenopvang - in start-upwijk SOMA in San Francisco. Het aandaal van Zynga begon in 2012 aan 10 dollar, maar bengelt nu rond 2 dollar. 

Down round

Wat ook vaker opduikt: de alom gevreesde ‘down round’. Dat is een kapitaalronde aan een lagere waardering dan de vorige, wat in de techwereld en zijn hang naar steile groei bekend staat als bijzonder pijnlijk. Voor personeel dat deels in aandelen wordt uitbetaald kan het een harde realiteit blijken als die plots veel minder waard zijn. CB Insights lanceerde een webpagina die bedrijven met een down round oplijst, nadat het al langer een pagina heeft met een rangschikking van alle unicorns.

De downroundpagina werd al vergeleken met FuckedCompany.com, de website die na de dotcomzeepbel van 2000 een lijst bijhield met alle gefaalde internetbedrijven van toen. ‘Dit zijn de gewonde bedrijven van het unicorntijdperk’, zegt CB Insights. De teller staat op 56 start-ups. Volgens advocatenkantoor Fenwick & West, dat jaarlijks onderzoek doet naar techstart-ups, moesten al een kwart van de mature start-ups een down round ondergaan.

‘Een down round vreet aan je’, zegt investeerder Suster. ‘Insiders en outsiders haten het. Je bestaande investeerders worden kwaad. Personeel haat het omdat ze hun verwachtingen moeten bijstellen en omdat hun aandeel minder waard is. Oprichters zien hun belang verwateren. Het vreselijke gevolg is dat mooie bedrijven moeilijk aan geld geraken omdat investeerders liever in nieuwe bedrijven stappen die dit drama nog niet hebben meegemaakt.’

De meeste grote start-ups zijn – voorlopig - in private handen, maar dat weerhield grote institutionele beleggers er niet van op de hype te springen. Grote fondsen als Fidelity, BlackRock en T. Rowe Price stapten in bedrijven als Uber, Snapchat, Dropbox en andere. Maar steeds meer stellen die fondsen hun kijk op de bejubelde techbedrijven bij. Fidelity verlaagde zijn belangen in Zenefits en Snapchat al met respectievelijk 48 en 25 procent.

Ook op de beurs is het malaise onder de techbedrijven, ook al is er sinds de tweede helft van februari enig herstel. Lievelingen als Netflix, Amazon en Tesla zakten dit jaar al rond de 15 procent. LinkedIn noteert bijna de helft lager. Van de 48 techbedrijven die sinds 2014 naar de beurs trokken, noteren drie kwart onder hun intekenprijs. Daarbij onder meer ex-unicorns als betaaltechnologiebedrijf Square en clouddienst Box. Het voorspelt weinig goeds voor andere bedrijven die nog denken aan een beursgang. ‘De publieke markt heeft nooit meegedaan aan de nonsens en de crazy waarderingen op de private markt’, zegt Benkoski.

Solide

Let wel, de doemberichten betekenen niet dat plots al het geld op is. Integendeel. Er zijn nog altijd veelbelovende start-ups die megarondes ophalen. Slack, dat goed op weg is om een wereldspeler te worden in de markt van bedrijfssoftware, is bezig met een investering van 150 tot 300 miljoen die het twee jaar oude bedrijf zou waarderen op 3,5 tot 4 miljard dollar. Magic Leap, een van de grootste beloftes in de wereld van virtual reality, haalde maar liefst 794 miljoen dollar op in februari, wat leidde tot een waardering van 4,5 miljard. Het bedrijf, gevestigd in Florida, moet zijn eerste product nog op de markt brengen. En WeWork, dat flexibele kantoorruimte verhuurt aan start-ups, haalde deze week nog ruim 430 miljoen dollar op en is voortaan 16 miljard dollar waard.

‘Het goede nieuws voor bedrijven met een duurzame business is: er is nog altijd heel veel cash. En de oorlog om talent duur onverminderd voort’, zegt Srinivasan. ‘Investeerders blijven op zoek naar heel solide investeringen. Alleen is de definitie van solide veranderd. Tot enkele maanden geleden waren zaken als omzet en winst complete bijgedachten. Nu wordt er meer naar de cijfers gekeken.’

Met andere woorden: investeerders springen niet langer op elk half goed idee. In plaats van hypergroei worden zaken als winstgevendheid plots belangrijk. ‘De conversaties zijn anders’, zegt Benkoski. ‘Tot vorig jaar was het: maak je geen zorgen om winst, hoe kun je zo snel mogelijk groeien? Nu is het: hoe ga je ooit winst maken?’

‘Start-ups worden nu gedwongen om een gezonde business te bouwen. Zo controleer je je eigen lot, in plaats van afhankelijk te zijn van anderen voor de instroom van kapitaal’, vindt Michael Moritz, durfkapitalist van de bekende firma Sequoia Capital. ‘Het is een veel gezonder klimaat dan tot voor kort. Het is misschien onaangenaam voor sommigen. Maar dat is het leven.’

Dat vindt ook Benkoski. ‘Wij voelen ons er redelijk comfortabel bij. Dit creëert een filter tussen goede en slecht bedrijven. Dit zal geld en talent vrijmaken dat vast zat in bedrijven met weinig toekomst.’

Cockroach

Bij die nieuwe realiteit hoort ook een nieuwe metafoor. In Silicon Valley, altijd op zoek naar het volgende modewoord, doet intussen een nieuwe term de ronde. Unicorns vallen uit de gratie, investeerders speuren nu naar een ander soort bedrijf met een naam die heel wat minder tot de verbeelding spreekt dan een elegant mythologisch dier: cockroach. Kakkerlakken overleven alles, kunnen heel lang zonder eten, bewegen snel en worden door iedereen genegeerd tot ze jouw terrein betreden.

‘Dat ideaal moeten start-ups nastreven. In plaats van een mooie fragiele bloem die ondersteund moet worden, is het beter om lelijk maar onverwoestbaar te zijn’, zei de bekende investeerder Paul Graham al in 2007, maar nu pas lijkt de term te worden opgepikt. Onder meer door Caterina Fake, oprichtster van Findery en Flickr, die schreef in een blogpost: ‘Het tijdperk van de unicorn komt ten einde. Dat van de cockroaches begint.’