Krasse knarren 2 - hipsters 0

Varangéville-Dombasle. Je moet het de Fransen nageven, ze zijn wereldmarktleider in plaatsnamen die geweldig mooi van de tong rollen. In het stadje in Lotharingen, op een stevige steenworp van de barokke Place Stanislas van Nancy, bevindt zich één van de belangrijkste sodafabrieken van Solvay .

Eén van de oudste ook. 146 lentes, slechts tien jaar jonger dan Solvay zelf. Oprichters Ernest en Alfred Solvay hadden net hun baanbrekend 'Solvayproces' voor de productie van soda (natriumcarbonaat) op punt gesteld.

De doorbraak kwam er bepaald niet met één Eureka-moment, leert de warm aanbevolen bedrijfsgeschiedenis 'Solvay - History of a Multinational Firm' die in 2013 verscheen. Wel na jaren zwoegen en experimenteren, op de rand van de financiële afgrond. 'Ik voel mij alsof ik met een honderd kilo zware zak op mijn rug kniediep in het midden van een moeras sta', schreef Ernest eind 1865 aan zijn oudere zus Aurélie. 

Uiteindelijk zou de veel goedkopere Solvaysoda de concurrenten die bij het Leblanc-procéde zweerden uit de markt prijzen, maar op korte temijn was er één groot probleem: de productie vergde zout, véél zout. De Solvay-broers deden wat wij Belgen wel vaker doen: hun blik op Frankrijk richten. De keuze voor de tweede Solvay-fabriek, naast die in het Henegouwse Couillet, viel al in het voorjaar van 1871 op Dombasle-sur-Meurthe, vlak bij de zoutmijnen van Varangéville. 

Zout genoeg dus. En ook kalksteen, een ander essentiële grondstof voor soda, was in Lotharingen en de naburige Elzas overvloedig in groeve na groeve aanwezig. Het afvalwater van de fabriek kon probleemloos - de hashtag #FridaysForFuture bestond nog niet - de rivier de Meurthe in vloeien.

De soda tot bij glas- en zeepfabrikanten - nog altijd de grootste afnemers van natriumcarbonaat - krijgen was ook geen probleem: Dombasle ligt niet alleen aan de spoorlijn Parijs-Straatsburg, maar ook aan het kanaal dat Rijn en Marne aan elkaar verbindt. 

Wél een probleem was de Frans-Pruisische oorlog die in juli 1871 uitbrak. De jonge Duitse natie legde de hand op de Elzas en een deel van Lotharingen. Varangéville-Dombasle bleef nipt aan de Franse kant van de grens, de Solvays konden de fabriek in 1873 opstarten. Dombasle ontwikkelde zich al snel tot modelfabriek, waar veel toekomstige 'gérants' - zoals Solvay zijn directeurs lang noemde - hun strepen moesten verdienen. In Dombasle kwam ook het eerste fabrieksdorp van Solvay, met huisjes en villa's voor arbeiders en directeurs. 

Kaskoe

Doorheen de vele transformaties die Solvay doormaakte, is Dombasle een constante. De site is zelfs de oudste van de groep, sinds bakermat Couillet in 1993 de deuren moest sluiten. Dombasle zit nu ingekapseld in de tak 'Performance Chemicals', een mooie verzamelnaam voor natriumcarbonaat en waterstofperoxide en hun 1.001 toepassingen in industrie, bouw, landbouw en voeding.

In het jaarverslag noemt Solvay dit 'mature en veerkrachtige markten', die in lijn met de economie groeien. Vrij vertaald: aardig als kaskoe, maar de opwindende groeiverhalen zoeken we elders.

Maar wat leerde het halfjaarverslag van Solvay deze week? Het zijn de oudjes als Dombasle die de multinational op koers houden: over het eerste jaarhelft steeg de omzet bij Performance Chemicals met dank aan de hogere prijzen voor soda en waterstofperoxiden 5 procent naar 1,44 miljard, de winstbijdrage ging 13 procent hoger naar 430 miljoen euro. De winstmarge verbeterde 2 procentpunt naar net geen 30 procent. 

Contrasteer dat met Advanced Materials (AM), de afdeling die voormalig CEO Jean-Pierre Clamadieu drie jaar geleden in Londen naar voor schoof als dé groeimotor voor de komende jaren. De kern van Advanced Materials is de productie van lichtgewicht en dus energiezuinige composietmaterialen voor auto's en vliegtuigen.

Zeker een structurele groeier op lange termijn, maar op korte termijn leert de perfecte storm in de autosector dat de grillen van de conjunctuur - om nog maar te zwijgen van de grillen van het blondje in het Witte Huis - deze hipsterafdeling veel meer treffen dan de krasse knar uit Dombasle.

AM zag de omzet tegen het sterke eerste halfjaar van 2018 weliswaar nog 4 procent stijgen, maar de winstbijdrage daalde 8 procent naar 590 miljoen euro. De winstmarge brokkelde 3,5 procentpunt af naar 25,6 procent. De marge van de derde tak, Advanced Formulations (AF), stabiliseerde op 18 procent. Ergo: de kaskoe is nu de rendabelste tak van Solvay. 

Silberscheide

Eenzelfde verhaal bij Umicore . Ook daar moesten beleggers bij het halfjaarrapport vaststellen dat de hipsterafdeling Energy & Surface Technologies (E&ST), wereldmarktleider in de kathodematerialen die de groeiende vloot elektrische auto's zoemend op de weg moet houden, niet in één rechte lijn hemelwaarts gaat en wel degelijk de grillen van de autosector ondervindt. 

Ondanks de forse investeringen in nieuwe capaciteit zag de afdeling batterijmaterialen de winstbijdrage bijna een vijfde zakken, naar 102 miljoen euro. Het rendement op ingezet kapitaal brokkelde van 18 naar 11 procent af.

Contrasteer dat met de recyclage-afdeling, de bovengrondse mijnbouwer die in Hoboken allerhande (edel)metalen puurt uit elektronica die westerse consumenten achteloos dumpen van zodra er een nieuw speeltje op de markt is. Die hield ondanks een kleine brand die 10 miljoen bedrijfswinst kostte de winstbijdrage vrijwel stabiel op 76 miljoen euro. Het rendement op ingezet kapitaal beloopt met 30 procent bijna het drievoudige van de hipsters bij E&ST. 

Hoboken, met zijn grote 'kookpot' de boeiendste industriële site van ons land, is 136 lentes jong. De Duitse groep Degussa - voluit Deutsche Gold- und Silberscheideanstalt - streek er in 1887 neer met een ontzilveringsfabriek en loodraffinaderij. Degussa zelf ontstond in 1873, het jaar van Dombasle dus, met één doel: het kluwen van munten uit het lappendeken van keurvorstendommen, koninkrijken, hertogdommen, aartsbisdommen, graafschappen en vrije steden die Duitsland tot de eenmaking was uit de handel nemen en recycleren in één munt van de jonge natie, de mark. 

Pikant detail: Umicore nam in 2003 de Precious Metals Group over, met Agosi (Allgemeine Gold- & Silberscheideanstalt) uit Pforzheim als kern. En herenigde zo Hoboken met de edelmetalenraffinadeur die in 1887 de site oprichtte. Het moet een geruststelling zijn voor CEO Marc Grynberg: doorheen de groeipijnen van de batterijmaterialen blijft Hoboken op toerental. 

Idem voor Ilham Kadri, de nieuwe CEO van Solvay. Samen met de halfjaarcijfers kondigde ze aan dat beleggers 7 november rood in hun agenda mogen omcirkelen. Dan zal Kadri haar strategisch plan voor de groep ontvouwen. We hebben een vermoeden dat dat behoorlijk ingrijpend zal zijn. Kadri is niet naar Solvay gehaald om louter op de winkel te passen.

Toch durven we haar al één advies meegeven: koester de site in Varangéville-Dombasle. Niet uit nostalgie. Wel omdat die krasse knar onverstoord blijft draaien, ook als de sprinters van de groep even op hun adem trappen.