Nationale spanningen teisteren Euronext

(tijd) De beurzengroep Euronext wordt formeel geleid volgens het principe dat Parijs, Londen, Amsterdam, Brussel en Lissabon evenveel hebben in te brengen. De fusie met Deutsche Börse werd mede afgewezen omdat de Duitsers een hiërarchisch model zouden voorstaan.

Dat principe wordt al langer geschonden. Onder leiding van de dynamische Fransman Jean-François Théodore trekt Parijs de macht naar zich toe. De Belgische inbreng is gering. De Nederlandse inbreng staat inmiddels ook onder druk, doordat financieel directeur Joost van der Does de Willebois in de nieuwe combinatie een plaatsje zakt en adjunct-financieeldirecteur wordt.

De Nederlander Jan Michiel Hessels is de beoogde bestuursvoorzitter van NYSE-Euronext. Maar hij vindt dat hij als voorzitter van de nieuwe combinatie onmogelijk alleen kan opkomen voor het Nederlandse belang. Bronnen stellen dat Théodore wel degelijk de belangen van Parijs scherp in het oog houdt, volgens critici ook als dat ten koste gaat van het groepsbelang.

Van der Does bevestigt tegenover Het Financieele Dagblad dat er sprake is van 'wat spanning', maar zegt dat die hem niet verbaast: 'Bij grote veranderingsprocessen ontstaat altijd een periode van onzekerheid. Maar als de fusie op gang komt en de verantwoordelijkheden eenmaal bekend zijn, zal het allemaal wel meevallen. Er is nu een hele kleine groep die contact onderhoudt met New York. Ik maak daar zelf deel van uit. De organisatie is er nu nog geen deelgenoot van gemaakt. Dat gaat allemaal veranderen op 4 april als we als één bedrijf voortgaan.'

Nieuw aandeel

Woensdag 4 april is de noteringsdag van het nieuwe aandeel NYSE-Euronext. Het moment, waar een jaar naar is toegewerkt, wordt feestelijk en transatlantisch luister bij gezet. De top van de nieuwe onderneming verzamelt 's ochtends op de Parijse Place de la Bourse om de eerste transactie in het aandeel te markeren. Dan volgt een dolle rit naar het vliegveld Charles de Gaulle om aan het einde van de Newyorkse handelsdag de slotbel te kunnen luiden op de NYSE-vloer. Vervolgens drinkt men Franse champagne uit Amerikaans glaswerk.

Het is een illustratie van de 'as Parijs-New York' die Euronext-topman Jean-François Théodore bezig zou zijn te smeden volgens beursmedewerkers buiten Parijs. In Brussel en Amsterdam zijn geen evenementen gepland anders dan dat de werknemers op de televisie hun Parijse collega's kunnen zien feestvieren . 'En kijk eens wie er zometeen in het vliegtuig zit', suggereert een Euronext-medewerker: 'Allemaal Fransen. Er zit nauwelijks een Brit bij. En dat terwijl de derivatenbeurs Liffe in Londen wel goed is voor 35 procent van de omzet van Euronext.' Navraag bij Liffe leert dat inderdaad slechts een handvol Britten de reis naar New York maakt. De rest van het Londense management blijft achter in Parijs en zit waarschijnlijk voor de lunch alweer achter het bureau in de City.

Theodore

De kritiek spitst zich toe op de persoon van Théodore, die de macht binnen Euronext in Franse handen zou hebben geconcentreerd: 'Théodore valt nu volledig door het ijs. Hij heeft een historische kans om een brug tussen Amerika en Europa te slaan, maar valt terug in zijn oude nationale reflex. Dat is zonde. Het Euronext-model biedt veel meer kansen dan hij ziet', luidt het.

Dat Parijs-centrische denken wordt ook genoemd als verklaring voor de weerzin van Théodore tegen een fusie met Deutsche Börse: 'Dat is te dichtbij, de markt is te groot en te efficiënt. Die zou hij niet kunnen domineren'. In tegenspraak daarmee lijkt overigens de wens van Théodore te zijn om de London Stock Exchange over te nemen, waarvoor dat ook allemaal geldt.

De centrale staffuncties van Euronext zitten vrijwel allemaal in Parijs. Alleen personeelszaken zit in Londen en 'internal audit' zit in Amsterdam. 'Maar niemand luistert naar het hoofd personeelszaken en internal audit is niet belangrijk voor de business.' Brussel heeft zelfs helemaal geen staffunctie.

Theodore wordt omgeven door een klein groepje Franse medewerkers aan wie 100 procent loyaliteit wordt gevraagd. Dat zijn mensen die al 20 of 30 jaar voor de beurs werken.

Liffe

De focus op Parijs betekent volgens de critici dat er kansen blijven liggen in de andere landen, waar nauwelijks marketinginspanningen voor worden verricht. Dat geldt primair voor het Londense Liffe, dat het bruggenhoofd vormt van Euronext in het belangrijkste financiële centrum ter wereld. 'Het is onbegrijpelijk dat Théodore de City negeert. Dat is echt gevaarlijk gedrag', zeggen de bronnen.

Maar ook in de andere Euronext-markten worden mogelijkheden niet benut. De derivatenactiviteiten, een belangrijk deel van de aantrekkingskracht voor de NYSE, bevinden zich in Amsterdam en Londen. Amsterdam trekt internationale emissies aan van hedge funds en private-equityfondsen. Lissabon heeft een interessante warrantsmarkt. Parijs is daarentegen vooral een 'cash'-markt waar aandelen van Franse bedrijven worden verhandeld, zonder al te veel internationale uitstraling.

Overigens is er ook Franse kritiek op Amsterdam. Bij de toestemming die het Nederlandse ministerie van Financiën moest geven voor de fusie met New York bedong de minister van Financiën, Gerrit Zalm, dat de belangen van de Nederlandse markt moeten worden gewaarborgd. De fusie met NYSE kan in het uiterste geval zelfs weer ongedaan worden gemaakt als er in Parijs of New York besluiten worden genomen die tegen de Nederlandse markt ingaan. Euronext Amsterdam wordt mede verantwoordelijk gehouden voor wat wordt gezien als Nederlandse bedilzucht.

Daar staat tegenover dat ook geluiden bestaan die aangeven dat de fusie op termijn juist 'heel positief' is voor Amsterdam: 'Je ziet nu al dat er een natuurlijke band ontstaat tussen Nederlanders en Amerikanen. Amerikanen zijn zeer pragmatisch. Als ze contact zoeken met Amsterdam zullen ze dat zeker niet via Parijs doen.' Hetzelfde geldt in principe voor Brussel, ook al redeneren sommigen dat Amerikanen hier sowieso weinig contacten zullen zoeken.

Vertrek

Tegenstanders van Théodore hopen dat dat proces uiteindelijk zal leiden tot zijn vertrek. 'We hopen dat Théodore er snel genoeg van krijgt tweede man te zijn achter de NYSE-topman John Thain. Zijn speeltje wordt hem afgepakt. Hij vindt het leuk bezig te zijn met het internationale dominospel - Milaan kopen en zo - maar dat soort besluiten wordt in het vervolg in Amerika genomen. We hopen dat met Théodore hetzelfde gebeurt als met George Möller.' De voormalige voorzitter van de Nederlandse beurs stapte als tweede man bij Euronext op toen de afspraak dat hij Théodore in 2004 op zou volgen niet werd nagekomen.

En vervolgens? 'Er is intern geen logische opvolger. Haal een Zwitser of een Zweed binnen die niets te maken heeft met de nationale belangen en die er één bedrijf van maakt.'

JMS/PB