Ik ga op tijdreis en ik neem mee...

Ik ga op reis en ik neem mee. Dat geheugenspelletje hebt u op reis vast al gespeeld. Het is een geestige manier om tijdens lange ritten uw gezin te entertainen. Een ideale checklist ook voor wie op vakantie niet voor verrassingen wil komen te staan. Waar willen we heen? Hoe geraken we daar? Wat hebben we nodig onderweg en op onze bestemming? Wat voorzien we bij problemen? Als u dat ritueeltje al eens doorlopen hebt: proficiat! U hebt bij deze de badge van toekomstdenker verdiend. In zijn eenvoudigste vorm is toekomstdenken niet meer dan dat.

Toekomstdenken, dat kunnen we in België niet, hoor ik u denken. Toch wel. In 2018 is een heus Nationaal Pact voor Strategische Investeringen uitgewerkt. Met zes prioriteiten voor de toekomst: digitalisering, onderwijs, cybersecurity, gezondheidszorg, energie en mobiliteit. Als we vandaag om ons heen kijken, kunnen we ons afvragen of dat plan bij de drukker zoek is geraakt.

In het nieuwe boek ‘Utopie voor realisten, de verrekijker voor toekomstdenkers’ gaan 40 denkers in 35 scenario’s op zoek naar ‘manieren hoe wetenschap en politiek vanuit een wederzijds vertrouwen kunnen samenwerken aan een zorgzame samenleving die bestand is tegen de onzekerheid van de toekomst’.

Ook de denktank Itinera publiceerde vorig jaar een blik vooruit met ‘Een plan voor het land’. De econoom Ivan Van de Cloot, een van onze vroege klokkenluiders in de coronacrisis, schreef eraan mee. En met ‘Vlaanderen 2055, Vlaamse inspiratie voor een sterk Europa’ presenteerde de politicoloog Jonathan Holslag eerder al een dun boekje tjokvol ideeën over hoe we onze toekomst kunnen vormgeven. Aan inspiratie voor tijdreizen dus geen gebrek.

Politici

U kunt het plannen voor de toekomst natuurlijk ook overlaten aan wie ervoor verkozen is. Jammer genoeg laten politici, maar ook de overheid, dezer dagen weleens een steekje vallen. Het beheer van essentiële voorraden, de ondersteuning van zorgverstrekkers, het eenzijdig openen van grenzen, het creëren van coherente en engagerende communicatie... Wie als scoutsleiding op die manier een kamp organiseert, dreigt achteraf door de ouders gelyncht te worden.

Het is daarom verstandig ook zelf na te denken over de toekomst. Voor uzelf, uw kinderen, uw gezin, uw onderneming, de omgeving waarin u leeft... We moeten uiteindelijk toch zelf voor de burgerzin, het draagvlak en de kosten opdraaien. 

Toolbox

Studenten van de Hogeschool Vives hebben daarvoor onlangs een ideale toolbox ontwikkeld. Die is opgevat als bronmateriaal voor een nieuw vak toekomstkunde voor het secundair onderwijs. Het gaat om eenvoudige denkoefeningen, uiterst geschikt om met uw gezin mee aan de slag te gaan. De inventiviteit van uw kroost kan u aangenaam verrassen. Alle materiaal is gratis te downloaden. Tijdreizen voor doe-het-zelvers.

Als we tijdens onze vakantie niet alleen op reis maar ook op tijdreis zijn geweest, zijn we bij thuiskomst beter uitgerust. Niet alleen om de carrière of onderneming een nieuwe boost te geven, maar misschien ook om voorbereid te zijn voor het geval dat we dit najaar opnieuw verkiezingen krijgen. Om te vermijden dat we weer voor dodelijke verrassingen in zorgcentra komen te staan. Om onze medeburgers en economie voor verdere schade te behoeden. Of om - op zijn minst te proberen - onze jongeren een inspirerend vooruitzicht te bieden.

Wie deze zomervakantie, geïnspireerd door boeken en podcasts, nadenkt over de toekomst heeft een stap voor op wie aan het zwembad enkel thrillers heeft gelezen. Voor wie graag thrillers leest: niets zo spannend als je te laten vervoeren in boeken over de toekomst. Wie meer van fictie houdt, kan ik ‘The Lathe of Heaven’ van Ursula K Le Guin aanbevelen. Over iemand die ontdekt dat de toekomst veranderd kan worden door te dromen. En daar uiteindelijk nog in slaagt ook.

Benieuwd naar uw leestips voor onderweg. Deel ze gerust met de hashtag #TijdReizen2020.