Coronasneltest eerst naar zorg, zelftest komt pas later

Om na te gaan of iemand besmet is met het coronavirus, wordt een PCR-test afgenomen. Die tests zijn zeer betrouwbaar, maar doordat ze in een labo moeten worden geanalyseerd, zijn ze zeer arbeidsintensief en duurt het enige tijd vooraleer een resultaat beschikbaar is. Een alternatief zijn de antigeentests, die ook wel sneltests worden genoemd. Doordat ze niet in een labo moeten worden onderzocht is het resultaat al na een kwartiertje beschikbaar.

Aanvankelijk waren die antigeentests onbetrouwbaar, maar intussen zijn de resultaten almaar beter. Ze detecteren niet elk coronageval, maar wie veel virussen in zich draagt en bijgevolg zeer besmettelijk is, zou positief moeten testen. Zowel de federale als de regionale regeringen hebben intussen een voorraad sneltests besteld. De federale overheid verwacht binnenkort een eerste levering van 500.000 testen.

Over de vraag hoe die sneltests kunnen worden ingezet, heeft een werkgroep onder leiding van coronacommissaris Pedro Facon en microbioloog Herman Goossens (Universiteit Antwerpen) zich de voorbije twee weken gebogen. Hun rapport, waarvan De Tijd de grote lijnen vernam, wordt woensdag op de interministeriële conferentie besproken door de federale en regionale ministers die bevoegd zijn voor Volksgezondheid.

Prioriteit voor zorg

Als het van de experten afhangt, kunnen in eerste instantie de ziekenhuizen, de triage- en staalafnamecentra en de groeps- en huisartsenpraktijken de tests gebruiken. Die worden aangeleverd door de federale overheid, al is het de bedoeling dat de testende instellingen op termijn zelf tests aankopen. Zeker voor de ziekenhuizen, die ervaring hebben met de aankoop van zulke materialen, mag dat geen probleem zijn.

De prioriteit ligt bij de ziekenhuizen, de triagecentra en de huisartsen omdat die door de tweede coronagolf zwaar onder druk zijn komen te staan. In de ziekenhuizen kunnen de tests onder meer worden gebruikt om te bepalen of een patiënt met symptomen van Covid-19 al dan niet op de corona-afdeling moet worden opgenomen.

Dat moet druk weghalen bij het klassieke testcircuit, waardoor de vertraging die er nu zit op het analyseren van de PCR-tests kan worden weggewerkt. Door die vertraging kan ook het contactonderzoek pas later starten. Daardoor kunnen risicocontacten die zich moeten isoleren mogelijk al andere mensen hebben besmet.

Strijd tegen clusters

De tests die de regionale overheden hebben aangekocht, willen de experts dan weer gebruiken in de strijd tegen coronaclusters. Als er nu een positief geval is in een klas of op de werkvloer, moeten heel wat mensen in afwachting van de resultaten van hun PCR-test in quarantaine gaan. Met de sneltests kan sneller worden nagegaan wie al dan niet positief is en kan sneller worden beslist of die mensen al dan niet in quarantaine moeten blijven.

Of sneltests kunnen worden gebruikt bij uitbraken in woonzorgcentra is nog voer voor discussie. Vanuit de sector zelf en in de politiek is er veel druk om dat te doen. Experts zien dat, gezien de foutenmarge van de tests, liever niet gebeuren. Als een positief geval door de mazen van het net glipt, kunnen de gevolgen door het hoge risicoprofiel van de rusthuisbewoners groot zijn. Ze zweren daarom voor de rusthuizen bij de betrouwbaardere PCR-tests.

Op de achtergrond is het coronacommissariaat van Facon alles op punt aan het stellen opdat de sneltest zo snel als mogelijk kunnen worden gebruikt. Naast het aankopen van de tests gaat het dan onder meer over het regelen van de terugbetaling door het RIZIV en de informatiedoorstroming naar het contactonderzoek.

Bedrijven

Ook aan bedrijven die dat willen, zou de toelating worden gegeven om sneltests aan te kopen. Het Federaal Agentschap voor Geneesmiddelen en Gezondheidsproducten (FAGG) heeft een lijst gepubliceerd van betrouwbare tests. Er wordt nu gewerkt aan een protocol waarin wordt vastgelegd wanneer en bij welke werknemers ze mogen worden gebruikt. Wel bestaat over dat punt nog wat politieke discussie. Sommigen vinden het in tijden van schaarste op de markt geen goed idee om bedrijven massaal sneltests te laten inkopen.

Ook voor veel particulieren zijn de sneltests aanlokkelijk. Snel een test afnemen voor een bezoek aan iemand met een risicoprofiel kan een gerust gemoed opleveren. Er circuleren ook al plannen om sneltests te gebruiken om feestjes, theatervoorstellingen of zelfs festivals weer mogelijk te maken. Daarvoor staan de experten echter op rem. Om te garanderen dat de test voldoende beschikbaar zijn waar ze echt nodig zijn - de zorg en bij de strijd tegen de verdere verspreiding van het virus - ijveren ze ervoor om ze daarvoor voorlopig niet te gebruiken.