Europa glijdt tegen wil en dank af naar strikte lockdown

Het coronavirus blijft ongenadig inbeuken op Europa. Haast overal begeven de verdedigingslinies het langzaam maar zeker. In een poging de verspreiding van corona in te dijken zien regeringen zich gedwongen de bewegingsvrijheid van hun burgers weer in te perken.

Nadat Europa het coronaoffensief dit voorjaar een halt toegeroepen had met een strikte lockdown, waren de politieke leiders het nochtans roerend eens. Een herhaling van dat scenario was uit den boze. De tijdelijke sluiting van alle niet-essentiële bedrijven, winkels, horeca of sportcentra en de 'blijf in uw kot'-verplichting hadden vreselijke littekens nagelaten in het sociale en economische weefsel.

De Europese politici waren vastbesloten de onvermijdelijke tweede aanval van het coronaspook in het najaar met precisiemunitie teniet te doen. Scholen en bedrijven zouden tot elke prijs openblijven, zodat de economie kon blijven draaien. Voor een nieuwe sluiting van de grenzen bestond evenmin animo.

Controle kwijt

Ruim zeven maanden nadat Italië en Spanje hun samenleving als eerste landen in Europa vergrendeld hebben, lijkt een nieuwe strikte lockdown op het continent steeds dichterbij. Want in veel landen zijn de overheden de controle over het virus kwijt.

De kracht waarmee SARS-CoV-2 Europa dezer dagen bestormt, lijkt beleidsmakers te verrassen. En zelfs wetenschappers. Dat suggereren uitspraken van  Jean-François Delfraissy, de voorzitter van het wetenschappelijke comité dat de Franse regering bijstaat in de uitstippeling van haar coronastrategie.

'We hadden deze tweede golf verwacht. Maar ook wij zijn verrast door de driestheid van wat zich afspeelt', zei Delfraissy maandag. 'De tweede golf zal wellicht krachtiger zijn dan de eerste. Ze overvalt heel Europa en duurt nog weken, misschien zelfs twee maanden.'

Geen kentering

Om een ineenstorting van het gezondheidssysteem te vermijden grepen heel wat Europese regeringen de voorbije weken al in. Nederland koos op 13 oktober voor een lockdown light. Frankrijk voerde een dag later in de zwaarst getroffen regio's een avondklok in van 21 uur tot 6 uur. Zelfs Oost-Europa, dat redelijk ongeschonden uit de eerste coronagolf gekomen was, gooit de maatschappij weer deels op slot omdat de coronadammen het begaven.

Desondanks blijft het tevergeefs wachten op een kentering in de coronatabellen. De records blijven sneuvelen. Dat was maandag onder meer het geval in Nederland. Frankrijk registreerde zondag in 24 uur meer dan 52.000 nieuwe besmettingen. 'En het werkelijke aantal ligt wellicht dubbel zo hoog als we rekening houden met asymptomatische gevallen en besmette mensen die zich niet laten testen', somberde wetenschapper Delfraissy.

De Wereldgezondheidsorganisatie (WGO) ziet de ontwikkelingen in Europa met lede ogen aan. Ze becijferde dat het continent, waartoe ze ook Rusland rekent, 46 procent van alle nieuwe infecties wereldwijd rapporteert. Covid-19 kostte ook al meer dan 250.000 mensen in de regio het leven.

Lockdown

'Europa holt achter de feiten aan. Het aantal besmettingen loopt almaar op, het virus circuleert snel onder de bevolking, de positiviteitsratio's van de testen zijn heel erg hoog terwijl de contacttracing almaar meer te wensen overlaat, waardoor Europa blind vaart in de strijd tegen corona', luidde de boodschap van Mike Ryan, een topman van de WGO, maandagavond.

Als het continent de controle over het virus wil heroveren, zal het enkele versnellingen hoger moeten schakelen, zei Ryan. 'In veel landen in Europa zal de volgende weken onvermijdelijk het schrikbeeld van een lockdown weer opduiken.'

Enkele principes vlogen al overboord. In verschillende landen ging de horeca weer op slot. Dat geldt ook voor theaters, bioscopen en sportcentra. Openingsuren van winkels zijn soms ook ingeperkt. Slovenië gooide zaterdag alle niet-essentiële winkels weer toe.

Het voornemen om scholen koste wat het kost open te houden, is in enkele landen, vooral in Oost-Europa, ook al gesneuveld. Andere Europese lidstaten verlengen de herfstvakantie of schakelen over op afstandsonderwijs.

Grenzen

Een sluiting van de grenzen lijkt niet meer uitgesloten. Italië raadt zijn inwoners af nog naar het buitenland te reizen. 'Het risico bestaat dat u vast komt te zitten als een reisverbod binnenkort nodig blijkt.' Slovenië controleert weer streng aan de grens.

Dat land verplicht zijn inwoners vanaf dinsdag ook binnen de eigen gemeente te blijven. In Spanje grendelden de besturen van Baskenland, Aragón, Navarra, Asturië en La Rioja hun regio af. In Baskenland mogen inwoners hun gemeente ook niet meer uit. Catalonië overweegt een strikte lockdown in te voeren tijdens de weekends. Eenzelfde mogelijkheid wordt in Frankrijk onderzocht.

In de zorgsector mag dan wel steun bestaan voor een terugkeer naar een radicale lockdown, het vooruitzicht doet ondernemers huiveren. Al valt niet uit te sluiten dat zij binnenkort, zelfs zonder expliciete harde lockdown, toch op een lager pitje moeten gaan draaien als te veel werknemers ziek uitvallen of in quarantaine belanden.