Grondstoffen als peper en zout voor uw portefeuille?

Grondstoffen worden traditioneel geroemd om hun diversificatiekwaliteiten. Net als aandelen en obligaties hebben ze hun eigen specifieke drijfveren en koersbewegingen. Op die manier kunnen ze winst opleveren op een moment dat andere beleggingscategorieën klappen krijgen. Het omgekeerde geldt echter evenzeer, bleek de voorbije jaren.

Afhankelijk van de index die in beschouwing wordt genomen, noteren grondstoffen vandaag 40 tot 60 procent lager dan twee jaar geleden. Ten opzichte van de piek in 2008 lopen de verliezen zelfs op van 60 tot 80 procent. De forse terugval heeft in eerste instantie te maken met de economische groei. Die kreeg sinds de financiële crisis een stevige tik. Vooral de groeivertraging in de opkomende landen deed de grondstoffenhonger stilvallen. Al was dat zeker niet voor alle grondstoffen evenzeer het geval.

Daarmee komen we bij een belangrijk aandachtspunt voor wie in grondstoffen wil beleggen. Grondstoffen - of commodities in het Engels - is de verzamelnaam voor alle natuurlijke bronnen die worden gebruikt in industriële en andere sectoren: zowel in de energiesector (olie, gas) als in de landbouw (granen, katoen, cacao, zaden), de metaalsector (platina, goud, koper), de houtsector enzovoort.

Voor elk van die grondstoffen liggen uiteenlopende factoren aan de basis van de koersbewegingen. Behalve de economische groei worden de prijzen van bijvoorbeeld energie ook sterk beïnvloed door geopolitieke spanningen, zoals de situatie in het Midden-Oosten. Bij agrarische grondstoffen spelen dan weer de klimatologische omstandigheden een belangrijke rol. Denk bijvoorbeeld aan de droogte in Rusland in 2012. Voorts zijn er de edele metalen zoals goud en zilver. Die metalen doen het doorgaans uitstekend op momenten dat de wereld in brand staat. In oktober 2008, in volle financiële crisis, schoot de goudprijs fors de hoogte in.

Beleggingsproducten

Het voorgaande illustreert dat beleggen in grondstoffen het best met de nodige omzichtigheid gebeurt, zeker omdat u als belegger een steeds uitgebreidere waaier aan beleggingsmogelijkheden krijgt voorgeschoteld.

Wanneer grondstoffen op de markt verhandeld worden, gebeurt dat meestal via termijncontracten en afgeleide producten, zoals futures, options, warrants, forwards en swaps. In dat geval verbindt de professionele belegger zich ertoe op een vooraf bepaalde datum en tegen een overeengekomen prijs een welbepaalde hoeveelheid van de grondstof aan te kopen. Maar voor een particuliere belegger is het zo goed als onmogelijk om rechtstreeks op die markten te beleggen.

Er bestaan wel ETF’s (Exchange-Traded Funds) of trackers die indexen volgen die een weerspiegeling zijn van de termijncontracten op grondstoffen. De prestaties daarvan kunnen echter sterk uiteenlopen. Ze zijn voornamelijk gekoppeld aan de manier waarop de index gekopieerd en opgebouwd wordt. Let wel, die trackers maken bijna allemaal gebruik van synthetische replicatie. Dat betekent dat de trackers onderliggend niet de grondstoffen zelf in bezit hebben. Maar de verhandelbaarheid van trackers valt wel te vergelijken met die van aandelen. En de kosten ervan liggen een pak lager dan die van fondsen.

U kunt ook kiezen voor zogenaamde ETC’s (Exchange-Traded Commodities). Dat zijn obligaties met een nulcoupon (schuldeffecten) die ook de koersschommelingen van de grondstoffen volgen. Zij voldoen niet aan de Europese fondsenrichtlijnen. Het tegenpartijrisico is gedekt, maar het wisselkoersrisico niet. Tot slot zijn er nog ETN’s (Exchange-Traded Notes) of certificaten. Dat zijn ongedekte schuldinstrumenten die uitsluitend zijn weggelegd voor ervaren beleggers.

Fondsen

Een alternatieve manier om in grondstoffen te beleggen is via fondsen die in bedrijven beleggen die actief zijn in de grondstoffensector. Zulke fondsen kunnen bestaan uit een korf van aandelen van ondernemingen die actief zijn in de energiesector, de metaalsector en andere grondstoffensectoren. Het gaat dan bijvoorbeeld om oliegroepen, metaalgroepen of mestproducenten.

De verschillen tussen de fondsen kunnen groot zijn (zie ook tabel). Het ene fonds specialiseert in oliebedrijven, terwijl het andere uitsluitend in mijnen belegt. Nog andere fondsen bundelen de grondstoffenbedrijven.

Ondanks de verschillen in de fondsen zien we sinds begin dit jaar toch opnieuw duidelijk positieve rendementen voor de fondsen. Vooral de fondsen die uitsluitend in mijngroepen beleggen, deden het uitstekend. BlackRock World Mining boekte sinds 1 januari, uitgedrukt in euro, een return van 30 procent.

De stijgende goud- en zilverprijzen zijn daar niet vreemd aan. Uitgedrukt in dollar werd goud 18 procent duurder, zilver zelfs meer dan 20 procent. Beide edelmetalen lijken nu vooral te profiteren van de terugval van de Amerikaanse dollar. Goud en zilver zijn de edelmetalen die het meest gelinkt zijn aan de dollar. ‘De goudkoers heeft het eerste kwartaal een indrukwekkende stijging gekend. Dat zou het begin van een nieuwe stijgende tendens kunnen inluiden. De vraag naar fysiek goud vanwege de groeilanden is opnieuw gestegen, terwijl de investeringsuitgaven van de goudmijnen sterk gedaald zijn. De wereldproductie zal in 2016 wellicht met 3 procent dalen’, luidt het bij BNP Paribas Fortis.

Ook de olieprijs zit opnieuw in de lift. Sinds begin dit jaar werd een vat olie, uitgedrukt in dollar, 24 procent duurder. ‘Sinds januari 2016 staan wij positief tegenover energie. Wanneer duidelijk wordt dat in de loop van het jaar de productie afneemt, anticiperen de markten op het herstel van het evenwicht’, klinkt het bij BNP Paribas Fortis. ‘Wij verwachten tegen eind dit jaar een prijs van 45 à 55 dollar voor een vat Brent-olie.’ BNP geeft de voorkeur aan aandelen van grote oliebedrijven die mooie dividenden kunnen uitbetalen. Maar het vermijdt olietoeleveranciers die in de nabije toekomst wellicht nog niet opnieuw zullen investeren.

Ook Nadège Dufossé van Candriam gelooft dat er een herstel van de olieprijs komt. ‘Het onevenwicht tussen de vraag en het aanbod zou moeten worden weggewerkt vanaf de tweede jaarhelft door een sterkere vraag en een constant aanbod’, zegt zij.

Niet voor alle grondstoffen zijn de vooruitzichten even positief.Voor basismetalen als ijzer, koper, aluminium en nikkel blijven analisten toch heel voorzichtig.

Gezien het zeer gevoelige en speculatieve karakter van beleggingen in de agrarische grondstoffen geven banken over die grondstoffen niet graag advies. Sommige banken geven aan dat ze geen beleggingsproducten gekoppeld aan agrarische grondstoffen willen aanbieden.

Feit is wel dat grondstoffen in het algemeen, na de forse daling van de voorbije jaren, zeker een bescheiden plaats in de portefeuille mogen innemen, al is het maar uit diversificatie-overwegingen. Een gewicht van 5 à 10 procent in de portefeuille wordt als een maximum beschouwd.

Wie een belegging in grondstoffen overweegt, kijkt wel het best naar het type product. Hoe groter de focus op één grondstoffenprijs, hoe meer schommelingen en volatiliteit. Beperk dus uw inleg en gebruik uitsluitend producten die u als belegger goed begrijpt.