‘In mijn bureau staan dozen vol kunstboeken’

Is Hans Bourlon iemand die in de zomer relaxed aan de rand van een zwembad ligt? ‘Die kans bestaat. Maar net als veel Europeanen heb ik nog geen vakantieplannen gemaakt. Ik reken niet op een verre verplaatsing. Ik ga vooral rust nemen.’ Welk boek hoort daarbij? ‘In mijn bureau staan vijf grote kartonnen dozen vol kunstboeken. Als ik eentje mag aanraden, is het ‘Valerius de Saedeleer, de tuin der afwezigen’ van Piet Boyens.’

‘Dat ik de Saedeleer zo’n topper vind, komt vooral door mijn grootvader. Hij was ook een schilder en volgde de Saedeleers stijl. Ik kom uit Baardegem, een dorpje in Aalst, en we woonden naast mijn grootouders. Mijn broer en ik hingen er tijdens onze jeugd vaak rond. Overal slingerden boeken over de schilder rond en afbeeldingen van zijn schilderijen.’

‘Net als vele kunstboeken is ‘De tuin der afwezigen’ ook een soort biografie. Je leest hoe fanatiek de Saedeleer op zoek was naar zijn eigen stijl, naar iets authentieks. Soms werkte hij maanden obsessief aan hetzelfde schilderij. Hij wilde nooit half werk leveren. Ik ben ervan overtuigd dat veel succesvolle mensen dat alleen zijn omdat ze zich op iets stortten en dingen probeerden tot ze vonden waarvoor ze bestemd zijn.’

Gevoel van nostalgie

‘De Saedeleer vond zijn stem niet meteen. In zijn jonge jaren had hij een meer impressionistische stijl, en volgde hij het voorbeeld van andere kunstenaars. Maar rond zijn 30ste legde hij plots een heel eigen toon in zijn werk. Hij schilderde bomen en landschappen bijna kalligrafisch. Zijn stijl voelt Japans en verstild aan. Echt uniek. Je kan elk schilderij van de Saedeleer uit die periode er zo uithalen. Daardoor zijn ze heel waardevol en lopen de prijzen op. Je vindt ze jammer genoeg niet vaak in musea terug.’

‘Schilders hebben vaak topperiodes. In verzamelwerken als ‘De tuin der afwezigen’ kan je de Saedeleer duidelijk zien groeien. De werken uit zijn hoogdagen roepen een gevoel van nostalgie op. Naar een tijd waarin je zomaar in de beken mocht zwemmen, toen er nog geen file was en je vrij door de natuur kon wandelen zonder stopborden en omheiningen tegen te komen. Natuurlijk is dat allemaal geïdealiseerd. Maar het maakt zijn werken waardevol.’

Latemse School

‘Het boek is geschreven door Piet Boyens, een expert van de Latemse School waar de Saedeleer deel van uitmaakte. Boyens heeft zijn carrière gewijd aan schilders uit die periode. Hij is het referentiepunt voor specifieke details en wetenswaardigheden over schilders als de Saedeleer, maar ook de broers Gustave en Léon De Smet of Constant Permeke.’

‘Kunst in een kunstboek bekijken blijft natuurlijk een andere ervaring dan ze in het echt beleven. Soms zijn werken een afknapper in de realiteit, omdat de foto’s een beetje gepimpt werden of omdat er een lelijke kader rondhangt. Maar op andere momenten kunnen ze ook een geweldige indruk op je achterlaten. Een werk kan imponeren door zijn grootte, door de sfeer die in een galerij of een museum hangt, door welke werken er links of rechts van hangen of door de persoon naast je, die je influistert hoe geweldig hij dat werk vindt.’

Piet Boyens, ‘Valerius de Saedeleer, de tuin der afwezigen’, Lannoo, 2006, 192 pagina’s. 39,95 euro.