Trump wacht zware taak in laatste campagneweek

Nadat hun eerste confrontatie was ontaard in een ordinair schreeuwfestijn, en het vervolg afgelast werd wegens de coronabesmetting van Donald Trump, hebben de Republikeinse president en zijn Democratische uitdager Joe Biden donderdagnacht een laatste televisiedebat gehouden voor de verkiezingen van 3 november. Dat verliep aanzienlijk minder chaotisch - wie niet aan het woord was, zag zijn microfoon dit keer tijdelijk afgezet worden. Maar het va-et-vient van grimmige verwijten was eens te meer onophoudelijk.

Keer op keer laakte Trump zijn tegenstander als een 'typische politicus' met 'veel praatjes maar geen daden'. Hij verwees naar Bidens decennialange carrière als senator, en zijn vicepresidentschap onder Barack Obama. Naar hun beleid inzake gezondheidszorg, migratie en economische en raciale ongelijkheid. 'Je praat voortdurend over wat je gaat doen, maar je had acht jaar de tijd en deed niks.'

Trump noemde Biden ook regelrecht een 'corrupte politicus', een verwijzing naar de artikels waarmee de rechtse tabloid New York Post al dagen uitpakt, maar waarvan de authenticiteit in twijfel wordt getrokken. Dat Biden en zijn zoon Hunter, die destijds zakelijke belangen had in onder meer Oekraïne en China, steekpenningen zouden hebben aanvaard. 'Ze zijn als een stofzuiger die het geld opslorpen.'

'Een hoop onzin, een Russisch complot', weerlegde Biden die claims. De Democraat focuste vooral op Trumps falende corona-aanpak. 'We staan voor een duistere winter. Iedereen die verantwoordelijk is voor zoveel doden, zou geen president mogen blijven.' Trump: 'Niet iedereen kan onderduiken in een kelder, zoals Joe Biden. We kunnen het land niet sluiten, want dan hebben we geen land meer.'

Ook inzake raciale spanningen liepen de gemoederen hoog op. Trumps beleid om illegale migrantenkinderen te scheiden van hun ouders, noemde Biden 'misdadig'. Trumps reactie op het politiegeweld tegen Afro-Amerikanen? 'Hij is een van de meest racistische presidenten in onze geschiedenis.' Trump stelde daarentegen dat, 'met uitzondering van Abraham Lincoln, geen president meer gedaan heeft voor de zwarte bevolking.' En andermaal: 'Jij deed niks. Ik ben president geworden door jou.'

Gamechanger?

Op goed een week voor de verkiezingen was de grote vraag: zou dit laatste debat voor een publiek van tientallen miljoenen televisiekijkers nog een gamechanger zijn? Vooral voor Trump, die flink achterophinkt in de polls. Het antwoord luidt: niet echt.

Sowieso heeft een recordaantal van ruim 47 miljoen Amerikanen - vooral Democraten - al zijn stem vervroegd uitgebracht, een derde van het totale aantal kiezers in 2016. In dit hypergepolariseerd politieke klimaat hebben beide kampen hun basis ook al danig geconsolideerd. En Biden, al zijn hele carrière berucht om verbale uitschuivers, maakte donderdagnacht geen fouten die kiezers alsnog kunnen wegjagen.

Zijn Trumps kansen op 'four more years' dan stilaan vervlogen? Allerminst. Opkomst wordt hoe dan ook cruciaal op 3 november, en Republikeinen tonen een pak minder coronavrees om aan te schuiven bij kiesbureaus. Tegelijk woedt een verbeten juridische strijd over de rechtsgeldigheid van de vroege stemmen. En Biden mag nationaal dan wel een flinke voorsprong hebben uitgebouwd, in de cruciale strijdstaten blijft de kloof vaak binnen de foutenmarge.

Democratisch trauma

'Peilingen kunnen me niks schelen', waarschuwde Barack Obama, toen hij woensdag campagne voerde in swing state Pennsylvania voor zijn voormalige rechterhand Biden. Het trauma van 2016, toen Trump ook de laatste campagneweken in ging met een achterstand op Hillary Clinton, is nog altijd niet verwerkt in Democratische kringen. Obama: 'Veel mensen zijn toen thuis gebleven, ze waren lui en zelfgenoegzaam. Dat mag deze keer niet gebeuren.'

Destijds was Trump echter een complete outsider die rücksichtslos het politieke establishment aanviel. Nu moet hij zijn eigen beleid verdedigen, en dat is, op zijn zachtst gezegd, omstreden. Vooral de coronacrisis, die al 222.000 Amerikaanse doden eiste, blijft zijn herverkiezingscampagne ondermijnen. Zeker nu een derde golf steeds meer woekert.

Na de oostkust dit voorjaar en de zuidelijke staten tijdens de zomer kreunt nu vooral de Midwest onder een recordaantal besmettingen. Zo wordt het virus, dat Trump zelfs na zijn eigen ziekte minimaliseert, ook heel erg tastbaar in strijdstaten als Wisconsin, Iowa, Ohio, Michigan en North Carolina.

Economische ravage

Dat holt op zijn beurt Trumps economische palmares verder uit. Donderdag bleek weliswaar dat het aantal eerste aanvragen voor werkloosheidsuitkeringen de voorbije week gedaald is, maar met 787.000 nieuwe werklozen blijft het leger armlastige Amerikanen groeien dat ongenadig getroffen is door de zwaarste naoorlogse recessie. Een extra steunpakket van zo'n 2.000 miljard dollar, waarover Trump een deal wil sluiten met de Democraten, wordt tegengehouden door zijn fiscaal conservatieve partijgenoten in de Senaat.

Volgende donderdag wordt een cruciale dag voor Trump. Dan worden de economische data van het derde kwartaal gepubliceerd. De kans is groot dat, na de ravage in het tweede kwartaal, het herstel aanzienlijk zal zijn, wat Trump ten volle zal uitspelen. Maar Biden zal - even terecht - onderstrepen dat die groei allerminst de opgelopen schade heeft weggewerkt.

Geldproblemen

Maandag, als zijn Republikeinse senaatsmeerderheid het licht op groen plant te zetten, kan Trump ook uitpakken met de benoeming van Amy Coney Barrett in het Hooggerechtshof. Daarmee wordt het conservatieve overwicht in 's lands hoogste rechtsinstantie nogmaals vergroot, wat veel traditionele Republikeinse kiezers Trump tot een heiland doet uitroepen. Maar wat evenzeer veel gematigde kiezers misnoegd naar de stembus drijft.

In de slotweek van zijn campagneweek heeft vastgoedmiljardair nog een probleem: geld. Deze week bleek dat zijn team begin deze maand nog maar 63 miljoen dollar in kas had, terwijl Biden 177 miljoen te besteden had. Net nu beide kampen met de megafoon nog een ultiem appeal aan hun kiezers willen richten, ziet Trump zich genoodzaakt flink wat geplande televisie-, radio- en onlineadvertenties te schrappen.

Vooral zal Trump tijdens de laatste dagen doen wat hij het liefste doet: massa-events houden voor zijn achterban, ook al ontlokt dat in coronatijden veel kritiek. Op bescheidener schaal, en met meer veiligheidsvoorschriften, plannen ook Biden en running mate Kamala Harris bezoeken aan de allesbepalende strijdstaten. Florida, Pennsylvania, North Carolina,...: veel meer dan tijdens een televisiedebat zal daar beslist worden of Trump zijn politieke stunt kan herhalen, dan wel of Biden het Democratische trauma doet verwerken.