Uw gids doorheen de Amerikaanse verkiezingsnacht

Dinsdag wordt een historische dag. Ofwel breken de Amerikanen met president Donald Trump, ofwel stemmen ze hem nog eens vier jaar het Witte Huis in. Voor wie de uitslagen vanuit de Belgische tijdszone volgt, wordt het ook een lange nacht, die pas na middernacht goed op gang komt.

Voor het zover is, kan u daarom nog eens focussen op de inzet. Want er zijn drie vragen die er, vanuit België bekeken, toe doen.

De inzet

Wie wordt president? Opnieuw de Republikein Donald Trump of de Democraat Joe Biden? De Amerikanen kiezen per staat kiesmannen. In totaal zijn dat er 538. Wie er minstens 270 kiesmannen heeft, wint.

Wordt chaos vermeden? Naar schatting 95 miljoen Amerikanen hebben al vervroegd gestemd, vooral per post wat tot immense vertraging bij het tellen van de stemmen zal leiden. Tegelijk heeft Trump op verkiezingsrally’s al gezegd dat hij alleen maar kan verliezen als er gefraudeerd wordt.  Om die chaos te voorkomen helpt een snelle, duidelijke uitslag, zeker in de staten die snel tellen.

Verovert de president ook de Senaat? In de peilingen maakt Biden een overgrote kans om president te worden. In 2016 dichtten de peilers evenwel ook Hillary Clinton de overwinning toe. De zogenaamde 'shy Trump voters', mensen die in peilingen niet toegaven voor Trump te stemmen, gaven toen de doorslag. De race is dus nog lang niet gelopen.

De vraag of de nieuwe president slagkrachtig kan besturen, hangt ook af van de vraag wie de Senaat verovert. De Senaat telt 100 zetels: twee per staat. Om de twee jaar wordt een derde van de assemblee herverkozen. Deze keer staan 35 van de 100 zetels op het spel: de Republikeinen verdedigen 23 zetels, de Democraten 12.

De Republikeinen verdedigen in de Senaat een meerderheid van 53 zetels. Als ze er vier verliezen, zouden de Democraten zowel het Huis van Afgevaardigden blijven controleren - waar iedereen van uitgaat - als de Senaat controleren en het Witte Huis heroveren.

De verkiezingsnacht

1 uur ’s nachts - Georgia, Indiana, South Carolina, Kentucky, Virginia, Vermont en Virginia.

De eerste exitpolls die binnenrollen, zouden Republikeins rood moeten kleuren in Kentucky, Indiana en South Carolina. Vermont en Virginia zouden zonder veel discussie voor de Democraten moeten zijn.

Vooral Georgia wordt daarom interessant. Zelfs Barack Obama won daar nooit. Trump lag er in de peilingen de hele campagne voor, maar begin oktober beende Biden hem bij. Hij ligt in de laatste peilingen licht voorop. Georgia telt snel, maar aangezien de verkiezingszege er zo felbevochten zal zijn, zou het even kunnen duren voor de uitslag duidelijk is.

Georgia is ook belangrijk voor de Senaat. Beide zetels staan open voor herverkiezing. De Democraten kunnen hier voor het eerst sinds 2000 een of zelfs twee zetels van de Republikeinen afsnoepen.

1.30 uur - North Carolina, Ohio, West Virginia.

Ohio is cruciaal om twee redenen. Een: de politiekedatacrunchers van FiveThirtyEight geven Trump tien kansen op honderd om de verkiezingen te winnen. In alle scenario's moet hij zowel Florida als Ohio binnenhalen. Als Biden Ohio verovert, is het dus mathematisch bijna zeker over and out voor Trump.

Twee: Ohio is snel. De staat zal om half twee Belgische tijd de resultaten geven voor iedereen die per brief stemde. Die resultaten zullen meer dan gemiddeld Democratisch kleuren, wordt vermoed. Maar bij een duidelijke marge kan de uitslag van de verkiezingen zich nu al beginnen af te tekenen, in het voordeel van Biden.

Voorts: West-Virginia is Trumpland. North Carolina is een battle state, waarbij de eerste bulk van de resultaten wellicht een overwicht van de Democratische stemmen toont. Maar wacht tot alles geteld is, want deze staat zit op het scherp van de snee.

Voor de Senaat is in North Carolina een Republikeinse zetel in gevaar.

2.30 uur -  Alabama, Connecticut, Delaware, District of Columbia, Florida, Illinois, Maine, Maryland, Massachusetts, Mississippi, Missouri, New Hampshire, New Jersey, Oklahoma, Pennsylvania, Rhode Island, Tennessee.

Om half drie volgt een resultatenbombardement, waarbij alle aandacht moet gaan naar Florida. Als Trump deze staat verliest, is het mathematisch bekeken gedaan. In de laatste honderd jaar won een Republikein nooit de presidentsverkiezingen zonder Florida. In alle scenario’s waarin FiveThirtyEight Trump een kans geeft, is het mét Florida op zak. Bovendien: net zoals in Ohio geeft Florida meteen de resultaten van wie per brief stemde. Als Biden hier wint, zou de verkiezingsuitslag in de plooi kunnen vallen.

Als Biden niet wint in Florida, wordt al de rest belangrijk. Zoals Pennsylvania. Hij zou die staat moeten binnenhalen, maar het blijft nipt. En het tellen van de stemmen per brief begint pas op 3 november. Het zal dus traag gaan. Verwachting is dat hoe later in de telling, hoe beter de resultaten van de Democraten worden, omdat de stemmen per brief later worden geteld.

Zouden zonder twijfel Republikeins moeten kleuren: Alabama, Oklahoma, Tennessee en Missouri.

Zouden zonder twijfel voor de Democraten moeten zijn: District of Columbia, Massachusetts, Maryland, Rhode Island, Delaware, Connecticut, New Jersey, Maine en New Hampshire.

Wat de Senaat betreft: de Republikeinen kunnen een zetel verliezen in Alabama en Maine.

3.00 uur - Arizona, Colorado, Kansas, Louisiana, Michigan, Minnesota, Nebraska, New Mexico, New York, North Dakota, South Dakota, Texas, Wisconsin, Wyoming

Een nieuwe resultatengolf die vooral kan tonen of de Democraten in uitzonderlijke vorm zijn. Voor het eerst sinds Bill Clinton in 1996 halen ze volgens de peilingen Arizona binnen. Voor het eerst sinds Jimmy Carter in 1976 maken ze zelfs een - minieme - kans om in Texas te veroveren. Ook Wisconsin is een battle state. Biden zou die, samen met Michigan, kunnen terug winnen van Trump.

Kleuren voorts zonder grote verrassingen Republikeins: Nebraska, Wyoming, North Dakota, Louisiana, South Dakota, Kansas. De Democraten zouden dan weer zeker moeten zijn van New York, New Mexico, Colorado, Minnesota.

In Arizona azen de Democraten op de Republikeinse Senaatszetel die aan de twee jaar geleden overleden John McCain toebehoorde en nu verdedigd wordt door een partijgenoot. Ook in Colorado - en opnieuw misschien zelfs Texas - maken de Democraten kans om een Republikeinse zetel te heroveren. In Michigan kunnen de Democraten een Senaatszetel verliezen.

4.00 uur - Iowa, Montana, Nevada, Utah

Montana en Utah zijn voor Trump, Nevada voor Biden. De grote vraag wordt wie Iowa wint. Peilingen voorspellen Trump, maar ze voorspellen ook een scherpe race en de telling zal traag verlopen. Wellicht weten we dat woensdagochtend nog niet.

Voor de Senaat zouden de Democraten een zetel van de Republikeinen kunnen afsnoepen in Iowa en Montana, maar dat wordt moeilijk.

5.00 uur - Californië, Idaho, Oregon, Washington

Normaal zou het nu al duidelijk kunnen zijn of de race op basis van de uitslag in Florida en Ohio gelopen is, dan wel of we vertrokken zijn voor enkele weken van tellingen, hertellingen en rechtszaken. Als u nog wakker bent, weet dan dat Californië sinds 1992 Democratisch stemt en dat ook nu overwegend zal doen. Ook Oregon en Washington stemmen op Biden. Idaho is voor Trump.

6.00 uur -  Hawaï

Hawaï heeft nog nooit een Amerikaanse verkiezing beslist en zal dat ook nu niet doen. Twee derden zal er op Biden stemmen, voorspellen de peilingen.

7.00 uur - Alaska

En ook op Alaska is het niet echt belangrijk om te wachten. Trump wint hier.

Op dit moment zijn er twee opties. Ofwel weten we wie heeft gewonnen. Ofwel zullen we misschien nog bijzonder lang moeten wachten.