Amerikaanse schuldenimpasse kan desastreuze gevolgen hebben

De hoge kredietwaardigheid van de VS staat onder druk. De Amerikaanse regering moet op 1 en 2 juni grote betalingen doen, maar ze heeft onvoldoende cash om die verplichtingen na te komen.  De schatkist kan geen geld meer lenen, omdat de federale overheid botst tegen het schuldenplafond van 31.400 miljard dollar.

De angst groeit dat de VS een wanbetaler worden. Dat zou betekenen dat Washington geen of minder dan de verschuldigde rente betaalt op de obligaties die het heeft uitgegeven of vervallende obligaties niet of slechts gedeeltelijk terugbetaalt. De slachtoffers zijn dan beleggers die Amerikaans overheidspapier hebben gekocht.

Wat heeft Fitch aangekondigd?

Fitch heeft de kredietscore van de VS op ‘rating watch negative’ geplaatst. Dat wil zeggen dat de kredietbeoordelaar overweegt de rating te verlagen. De VS hebben nog rating AAA, de hoogst mogelijke score van kredietwaardigheid.

‘De politieke ruzies hinderen het bereiken van een oplossing voor de verhoging of opschorting van de schuldenlimiet, hoewel de deadline nadert’, zegt Fitch. ‘Het risico stijgt dat de schuldenlimiet niet tijdig wordt verhoogd of opgeschort en dus ook het risico dat de regering betalingen mist voor sommige van haar verplichtingen.’

Waarom wordt het schuldenplafond niet verhoogd?

In ruil voor een verhoging van het schuldenplafond eisen de Republikeinen in het Congres forse bezuinigingen op sommige overheidsuitgaven om het begrotingstekort te verminderen. Zij hebben een meerderheid in het Huis van Afgevaardigden. President Joe Biden en de Democraten, die een meerderheid hebben in de Senaat, willen minder besparen en sommige belastingen verhogen. Maar dat stuit op verzet van de Republikeinen. Waarnemers verwachten nog altijd dat het Witte Huis en het Congres voor de deadline van 1 juni een compromis bereiken.

Maar de zenuwachtigheid neemt toe. Beleggers eisen al een hogere risicopremie voor overheidspapier dat in de komende weken vervalt en daardoor het grootste risico op een wanbetaling loopt. Het rendement van schatkistcertificaten die in de eerste helft van juni vervallen, is boven 6 procent gestegen, hoewel de beleidsrente van de centrale bank maar 5 à 5,25 procent bedraagt. Amerikaans overheidspapier wordt doorgaans als een veilige haven beschouwd en is daarom populair, vooral in tijden van crisis. Ook de prijs van een verzekering tegen een wanbetaling van de VS is toegenomen.

Wat gebeurt er als de impasse voortduurt?

Dan kan de Amerikaanse regering vanaf 1 juni haar rekeningen niet meer betalen. Een van de eerste concrete gevolgen wordt wellicht een ‘shutdown’. De Amerikaanse overheid zal dan niet-essentiële diensten, zoals nationale parken en musea, sluiten en veel ambtenaren naar huis sturen. Maar ze zal wellicht proberen sommige verplichtingen, zoals rentebetalingen op staatsobligaties, te blijven nakomen.

Het risico dat de VS de betalingen op schuldpapier niet tijdig en volledig nakomen blijft volgens Fitch ‘erg laag’. Als de VS toch een wanbetaler worden, zal Fitch de rating van verlagen naar ‘restricted default’ (beperkte wanbetaling) of RD. De rating van het schuldpapier dat wordt getroffen door de wanbetaling zakt dan naar D. De rating van kortlopende schatkistcertificaten die binnen de 30 dagen vervallen, daalt wellicht naar C.

In 2011, bij een gelijkaardige impasse over de verhoging van het schuldenplafond, verlaagde de kredietbeoordelaar Standard & Poor’s (S&P) de rating van de VS van AAA naar AA+. Toen werd de rente op schuldpapier tijdig betaald. Bij Moody’s behouden de VS voorlopig de hoogste rating Aaa met stabiele vooruitzichten.

Wat zijn de gevolgen van een wanbetaling?

Wereldwijd zou grote turbulentie ontstaan op de aandelen- en obligatiemarkten. De beurzen dalen wellicht fors. Ook de reële economie zou zware klappen krijgen. Volgens Moody’s kan een wanbetaling van een paar weken de Amerikaanse economie met 4 procent doen krimpen en 6 miljoen jobs in de VS doen verdwijnen. Omdat de VS de grootste economie ter wereld zijn en de dollar de belangrijkste munt is, zou ook de Europese economie worden getroffen.

Wie bezit de Amerikaanse federale schuld?

Ruim de helft van de Amerikaanse federale schuld is in handen van Amerikaanse private investeerders, zoals banken, verzekeraars, pensioenfondsen en particulieren. Bijna een kwart is in bezit van buitenlandse investeerders, zowel centrale banken als private beleggers. Ook bijna een kwart is in handen van Amerikaanse overheidsinstellingen, zoals de Federal Reserve en de sociale zekerheid.

Zijn er voorbeelden van wanbetaling?

Een bekend voorbeeld is Griekenland, dat vanaf 2010 het vertrouwen van beleggers verloor door een ontsporing van de overheidsfinanciën. De langetermijnrente steeg fors, waardoor Athene de facto geen geld meer kon lenen. In 2012 werd de overheidsschuld bij een tweede noodlening van de Europese Unie en het Internationale Monetair Fonds herschikt. De nominale waarde van de Griekse staatsobligaties die in handen waren van private beleggers werd met 53,5 procent verlaagd. Die knip verminderde de Griekse schuld met 107 miljard euro. Recentere wanbetalers zijn Argentinië en Sri Lanka.