ECB paraat om monetair wapenarsenaal in te zetten

Donderdag moet Mario Draghi opnieuw zijn reputatie waarmaken als monetaire wonderdokter voor de financiële markten. De Italiaanse ECB-voorzitter zal er volgens de analisten het grootste stimuluspakket sinds de bestrijding van de Griekse schuldencrisis bekendmaken. Want de economische indicatoren in de eurozone verslechteren zienderogen, terwijl de inflatie met 1 procent ver onder de doelstelling van ‘onder maar dicht bij de 2 procent’ blijft. Welke monetaire maatregelen verwacht de markt? En wat betekenen ze?

1. Renteverlaging

Volgens een rondvraag door het informatiebureau Bloomberg verwachten 29 economen dat de ECB de depositorente met 10 basispunten verlaagt van -0,4 naar -0,5 procent. Een minderheid rekent zelfs op een daling met 20 basispunten. De markt prijst momenteel een renteverlaging met 15 basispunten in.

De depositorente is het tarief waartegen de gewone banken elke nacht hun cashoverschotten bij de ECB moeten deponeren. Als banken meer moeten betalen voor hun overschotten, zullen ze meer geneigd zijn goedkope leningen aan de bedrijven en de gezinnen te verstrekken, luidt de redenering. Volgens het Europese ratingbureau Scope Group hebben de banken dagelijks 6,8 miljard euro liquiditeiten op overschot die ze in Frankfurt moeten parkeren.

Critici stellen dat het gunstige effect kleiner wordt bij negatieve rentevoeten. Bovendien weegt het op de rendabiliteit van de banken, die net daarom voorzichtiger worden, argumenteren ze. ‘Sinds de negatieve rentepolitiek in 2014 startte, heeft dat de banken uit de eurozone al 23,2 miljard euro gekost, waarvan 7,5 miljard vorig jaar’, stelt Scope-analist Marco Troiano. ‘Zonder de negatieve rente zouden de banken 0,4 procent meer rendement op eigen vermogen realiseren. Elke renteverlaging met 10 basispunten kost de banken 1,7 miljard euro extra.’

2. Inkoop obligaties

De ECB zal wellicht opnieuw starten met ‘Quantitative Easing’ (QE), in vakjargon kwantitatieve versoepeling of het opkopen van obligaties om de marktrente voor staats- en bedrijfsleningen nog lager te duwen. Overheden en bedrijven kunnen zich zo goedkoper financieren, wat hen tot extra investeringen zou moeten aanzetten. De consensus mikt op 30 miljard euro obligatie-aankopen per maand.

‘Hierover ging de communicatie bij de ECB-toppers toch wat in verschillende richtingen’, zegt hoofdeconoom Peter Vanden Houte van ING België. ‘Dat monetaire haviken als de Duitser Jens Weidman of de Nederlander Klaas Knot zich tegen QE kanten, zijn we gewoon. Maar ook een centrumfiguur als de Franse centraal bankier François Villeroy vroeg zich recent af of obligaties opkopen nu al een noodzaak is. De ECB zit met een dilemma. Enerzijds zal ze met een groot pakket maatregelen willen aantonen dat ze de zaken stevig aanpakt. Anderzijds dreigt ze zonder munitie te vallen als ze nu al de ‘full monty’ doet. Want wat als binnen anderhalve maand iedereen weer naar de ECB kijkt om de gevolgen van een harde brexit te bestrijden? Ik sluit daarom niet uit dat Draghi wel zal aankondigen obligaties in te kopen, maar dat de ECB het bedrag en de duurtijd later zal bepalen, afhankelijk van nieuwe economische cijfers.’

3. Beloven om rente langer niet op te trekken

Verwachtingen over het monetaire beleid zijn vaak nog belangrijker dan de huidige rente. De ECB beloofde tot nu de rente niet op te trekken tot eind juni 2020, maar kan dat betonneren tot 2021. Sommigen denken dat de ECB helemaal geen datum meer zal noemen en het hebben over een ‘zeer lange periode’ van ultralage rente.

4. Bestrijden van neveneffecten

In hun Frankfurtse toren van 185 meter hoog beseffen de centrale bankiers dat hun monetaire politiek negatieve neveneffecten heeft. De markt gaat er van uit dat er maatregelen komen om die in te dijken.

a. Invoering van een lagensysteem in depositorente

Om de verliezen bij de banken door de negatieve depositorente te counteren, zal de ECB volgens de meeste analisten een zogeheten ‘Tiering’-systeem introduceren. Daardoor zal de ECB voortaan in laagjes van verschillende rentetarieven werken. Banken zouden op een beperkte schijf van hun overschotten geen strafrente moeten betalen, op andere schijven 0,1 tot 0,4 procent en pas vanaf een heel groot bedrag de maximale strafrente.

b. Gunstiger TLTRO-tarief

Via de zogeheten TLRTRO-faciliteit verleent de ECB kredieten aan de banken voor maximaal twee jaar. Vandaag betalen ze daar de depositorente van 0 procent plus 10 basispunten voor. De ECB overweegt om dat goedkoper te maken. Sommigen vrezen echter dat indien de ECB de TLTRO-rente negatief zou maken er weer meer overtollige liquiditeit op de markt komt, die dan opnieuw bij de ECB aan het depositarief geparkeerd moet worden en zo de winst van de banksector onder druk zet. Precies het omgekeerde van wat de ECB zou willen.

c. Bankobligaties kopen

Tot nu mag de ECB als toezichhouder over de sector geen bankobligaties kopen. Ze mag bijvoorbeeld wel schulden van brouwer AB InBev inslaan, maar niet van KBC. Door dat wel te kunnen doen, kan ze op heel lange termijn de sector goedkoop financieren. De kans is klein dat Draghi dit al beslist. Volgens bronnen bij de ECB wil hij munitie overlaten voor zijn opvolgster, de Française Christine Lagarde die op 1 november het roer overneemt.