De staatswaarborg kwam er na de val van Dexia en de vereffening van het grootste deel van de Groep Arco, een van de grootste aandeelhouders van Dexia, als gevolg van die val.
De garantie moet ervoor zorgen dat de coöperanten, die samen 1,5 miljard euro inbrachten, geen schade lijden als blijkt dat er op het einde van de vereffening onvoldoende geld overblijft. Die regeling kan de staat dus tot 1,5 miljard euro kosten.
Maar diverse partijen hadden de waarborg aangevallen voor de Raad van State. Het gaat om de beleggersfederatie VFB, enkele individuele aandeelhouders van vooral Dexia met steun van de VFB, de gemeenten Schaarbeek en Sint-Agatha-Berchem en het pensioenfonds Ogeo Fund. Zij voelen zich als Dexia-aandeelhouders benadeeld tegenover de coöperanten.
In de procedure van de VFB en de individuele aandeelhouders raakte eind vorig jaar het advies van de auditeur bekend en die bleek niet mals voor de regeling. Maar nu blijkt de Raad van State de auditeur niet te volgen in zijn arrest. De meeste beroepen worden immers verworpen.
Discriminatie
Volgens het administratieve rechtscollege mocht de regering in lopende zaken die garantie wel degelijk uitschrijven. Het advies van de Nationale Bank volstond immers om te gewagen van een dreiging van een systemische crisis, klinkt het maandag. De vraag of er sprake was van discriminatie tussen coöperanten en aandeelhouders wordt voorgelegd aan het Grondwettelijk Hof. Een definitief oordeel van de Raad is er dus nog niet.
De voorlopige beslissing is niet alleen goed nieuws voor de coöperanten zelf maar ook voor de staatsbank Belfius. Het risico bestond dat als de regeling zou worden afgeschoten, de coöperanten zich zouden keren tegen de bank. Zo'n 600.000 van de 780.000 coöperanten zijn klant bij de bank. Ze hebben samen bijna 20 miljard euro spaargeld uitstaan.
Potje
Voorzitter Paul Huybrechts van de VFB gaf maandag een gemengde reactie op het arrest. Hij zegt zich 'neer te leggen' bij het verwerpen van de vormelijke bezwaren tegen de garantie. 'Ik leef in een rechtsstaat.'
Met het besluit van de Raad om te steunen op het oordeel van de Nationale Bank dat er mogelijk een systeemcrisis zou ontstaan bij het niet toekennen van de waarborg 'heb ik het al wat moeilijker', aldus Huybrechts. Hier had de VFB gewezen op de afwijkende, internationale interpretatie van een systeemcrisis. 'De Raad verkiest hier het gezag van de Nationale Bank te respecteren. Dat lijkt me een Belgische geplogenheid.'
Huybrechts is wel blij dat het 'grote en belangrijke principiële punt' van de ongelijke behandeling tussen coöperanten en aandelen nog overeind blijft door er een prejudiciële vraag over te stellen aan het Grondwettelijk Hof. 'Ik hoop dat het Grondwettelijk Hof een luisterend oor zal hebben. Na Cyprus, waar men er een potje van gemaakt heeft, denk ik dat men er in België weer een potje van maakt. Er bestaat toch een risicohiërarchie bij beleggingen. Als je die niet respecteert, is het einde zoek.'
De VFB wijst er ook op dat de Europese Commissie zich eveneens nog moet uitspreken over de zaak.
De beslissing van de Raad komt verrassend snel. De Raad had eerder gezegd te zullen proberen tegen de paasvakantie een beslissing te nemen. Het arrest werd bekendgemaakt door DLA Piper, het advocatenkantoor van Arco in de zaak.
Annelies Verlinden van DLA Piper zegt tevreden te zijn dat 'de Raad een aantal debatten gesloten heeft'. Ze erkent wel dat er nog een openstaande vraag is waarop mogelijk pas over een jaar een antwoord komt. Namens minister van Financiën Koen Geens zei woordvoerder Rik Otten dat de overheid, eigenlijk de gedagvaarde partij, verkiest geen commentaar te geven op het arrest.
Leterme
Yves Leterme, die premier 'in lopende zaken' was ten tijde van de redding van Dexia, reageert laconiek via Twitter:
RvSt bevestigt correcte invulling 'lopende' zaken in Arco-doss.Na ander advies auditeur belaagd dr media,'analisten', oppositie. Nu, stilte.— Yves Leterme (@YLeterme) 25 maart 2013
Het ACW - Arco is de financiële arm van het ACW - zegt tevreden te zijn met het arrest 'omdat het principieel beslist dat de waarborgregeling geldig is. De enige vraag die nog overblijft is of zij een discriminatie bevat.'
Het ACW hoopt dat zowel het Grondwettelijk Hof als nadien de Raad van State zich snel uitspreken 'zodat de onzekerheid voor velen wordt weggenomen'.
Ook het advieskantoor Deminor, dat van oordeel is dat de Arco-coöperanten op grote schaal misleid werden, verwijst naar de aanhoudende onzekerheid voor de Arco-coöperanten. Het verwijst ook naar het onderzoek dat nog steeds aan de gang is bij de Europese Commissie.