België en tien andere landen van de Europese Unie kregen twee weken geleden groen licht om een taks op financiële transacties in te voeren. Ze vinden dat de financiële sector meer moet bijdragen tot de staatskas en willen ook de financiële stabiliteit bevorderen. Er komt een belasting van 0,1 procent op de handel in aandelen en obligaties en van 0,01 procent op de handel in afgeleide producten, zoals opties en futures.
De Europese Commissie hoopt dat de taks, genoemd naar de Amerikaanse econoom James Tobin, begin 2014 van kracht wordt. Florence Smets van de federale overheidsdienst Financiën publiceert in het Documentatieblad van Financiën een studie over de gevolgen van de taks voor België. Ze raamt op basis van cijfers van 2010 dat de belasting 624 tot 1.638 miljoen euro kan opleveren. Dat is 0,18 tot 0,48 procent van het bruto binnenlands product. Een precieze raming is erg moeilijk, omdat niet duidelijk is welke beleggers zullen wegvluchten.
Pensioenspaarder
Sommige beleggers zullen uitwijken naar landen die de belasting niet invoeren, zoals het VK. Daardoor zal het aantal financiële transacties dalen. Voorts zullen banken proberen de taks te ontwijken door nieuwe financiële instrumenten te ontwikkelen. ‘Een taks op financiële transacties is geen goed instrument om het risicogedrag van beleggers of het ontstaan van systeemrisico’s te voorkomen’, onderstreept Smets. ‘Er bestaat geen bewijs dat de invoering van een taks op financiële transacties de volatiliteit op de financiële markten of zeepbellen vermindert.’ Integendeel, er is zelfs een risico dat de volatiliteit toeneemt, want de liquiditeit van de financiële markten zal verminderen.
Niet enkel speculanten zullen trouwens de gevolgen dragen van de taks. Een pensioenspaarder van het eerste uur, bijvoorbeeld, dreigt volgend jaar 30 euro van zijn opgebouwde kapitaal naar de schatkist te zien vloeien. Wie sinds 1989 geld stortte in een pensioenspaarfonds heeft vandaag om en bij 30.000 euro opzij staan voor zijn oude dag. De beheerder van dat pensioenspaarfonds 'ververst' elk jaar ongeveer de hele aandelen- en obligatieportefeuille. Of beter: hij doet voor evenveel geld transacties als hij geld onder zijn hoede heeft. Wanneer de beheerder meer kosten maakt, gaat dat ten koste van het rendement. Concreet kost een taks op transacties van 0,1 procent grosso modo 0,1 procentpunt van het gemiddeld jaarlijkse rendement. Dat lijkt niet veel maar in de loop der jaren zal die 30 euro stevig aantikken.