Enkele grote bedrijven brachten de jongste weken hun klanten ervan op de hoogte dat ze uiterlijk op 1 februari overstappen op het uniforme Europese betalingssysteem SEPA of Single Euro Payments Area. Door één uniform betalingssysteem in te voeren, wil Europa grensoverschrijdende betalingen even eenvoudig maken als binnenlandse. Het bekendste en al zichtbare gevolg is dat de nationale rekeningnummers van twaalf cijfers worden omgezet naar een Europees IBAN-nummer. Wie elektronisch bankiert en bij een overschrijving een nationaal rekeningnummer invoert, krijgt bij de meeste banken al automatisch het IBAN-nummer te zien.
Hoewel een Europese domiciliëring grensoverschrijdende betalingen vereenvoudigt, voltrekt zich achter de schermen een radicale ommekeer. Want uiterlijk vanaf 1 februari volgend jaar zullen niet langer de banken, maar de leveranciers alle informatie over de domiciliëringen van hun klanten bewaren en beheren. Bent u voor mobiel bellen klant bij Proximus en wordt de maandelijkse afrekening betaald via een domiciliëring bij Belfius, dan zal voortaan Proximus en niet langer Belfius alle informatie over uw domiciliëring opslaan.
Volgens cijfers van de Nationale Bank gaat het in België alleen om 30 miljoen mandaten. Al die betalingsopdrachten zijn of worden momenteel door de banken overgeheveld naar de leveranciers van goederen of diensten zoals nutsbedrijven, vakbonden, ziekenfondsen, krantenuitgevers enzovoort.
Electrabel bijvoorbeeld beheert als sinds november 2011 de domiciliëringen van de meeste klanten. De energieleverancier was een van de eerste grote ondernemingen om de omschakeling naar SEPA te maken, ook al omdat het deelnam aan een proefproject van de Nationale Bank van België.
Logistieke nachtmerrie
Voor de banken en ondernemingen zijn de gevolgen van SEPA een logistieke nachtmerrie. Maar voor de consumenten en bankenklanten verloopt de ommekeer bijna geruisloos. Als klant van Belgacom of Essent of als aangeslotene van een ziekenfonds hoeft u niets te ondernemen. Uw bank handelt de overdracht van de domiciliëringen rechtstreeks af met uw leverancier. De lopende mandaten blijven geldig en de banken zullen de betalingsopdrachten ook blijven uitvoeren.
Toch moet u op één punt waakzaam zijn. Want door de overdracht van het beheer naar de leveranciers zult u zich voortaan ook moeten wenden tot uw leverancier, en niet alleen tot uw bank, als u een lopende domiciliëring wil herroepen. Wat als uw leverancier geen rekening houdt met de annulering van het mandaat en bij uw bank toch de betaling int? U beschikt over diverse mogelijkheden om te verhinderen dat uw leverancier uw bankrekening ten onrechte zou ‘plunderen’.
1. Vóór de overdracht
Als u de overheveling van de domiciliëring naar uw leverancier niet vertrouwt, dan kunt u het lopende mandaat nog stopzetten door contact op te nemen met uw bank.
U zult dan zelf moeten instaan voor de betaling van de facturen. Bij een domiciliëring gebeuren de regelmatig terugkerende betalingen automatisch op de vervaldatum en hoeft u er niet meer naar om te kijken.
Een mandaat stopzetten door contact op te nemen met uw bank, kan alleen nog als er geen overdracht van de bank naar uw leverancier heeft plaatsgevonden.
Of dat is gebeurd, is niet altijd duidelijk. Uw leverancier moet u verwittigen dat de overdracht zal plaatsvinden. ‘Bij Electrabel gebeurde dat door enkele artikels in meerdere uitgaven van ons magazine Energiek’, zegt Electrabel-woordvoerster Sarah De Bruyn. Maar de kans is reëel dat dat u totaal is ontgaan. Op de banken rust bovendien slechts een algemene informatieverplichting. ‘Het volstaat dat de financiële instelling u meedeelt dat de lopende mandaten in het raam van SEPA overgeheveld worden naar de leveranciers. Een bank moet dat echter niet voor elke individuele leverancier afzonderlijk doen’, zegt Rodolphe de Pierpont van Febelfin, de federatie van de financiële sector.
2. Als de overdracht al plaatsvond of bij twijfel
Is de overdracht al gebeurd en wenst u het mandaat toch te herroepen, dan moet u zich wenden tot uw leverancier. U doet dat best ook als u niet zeker bent of die overdracht is gebeurd. De consumentenorganisatie Test-Aankoop raadt aan de domiciliëring te annuleren per aangetekende brief en een kopie van die brief, samen met het bewijs van het aangetekend schrijven, te bewaren. ‘De klant moet ook een kopie van dat aangetekend schrijven sturen naar zijn bank zodat die weet dat het mandaat is herroepen. De consument doet er goed aan zijn bankier uitdrukkelijk en schriftelijk te melden dat hij zich verzet tegen elke verdere betaling in het raam van dat herroepen mandaat’, zegt Jan Moers, de woordvoerder van Test-Aankoop.
Als uw leverancier dan toch nog een betaling zou innen en uw bankrekening dus ten onrechte debiteert, dan kunt u de bank vragen dat bedrag terug te betalen. Als de betaling aan uw leverancier gebeurde op basis van een mandaat dat ondertussen was herroepen, hebt u 13 maanden de tijd om uw bank te vragen het bedrag terug te storten.
Het goede nieuws is dat de bank dan verplicht is het gedebiteerde bedrag ‘onvoorwaardelijk’ terug te storten op uw rekening. ‘Die verplichting geldt voor alle Belgische en zelfs voor alle Europese banken’, zegt de Pierpont. De financiële instelling van uw leverancier is ook altijd verplicht de geïnde som weer over te maken aan uw bank. Uw financiële instelling kan zelfs aan de bank van de schuldeiser een intrestvergoeding vragen voor onterecht betaalde inningen.
Uw bank hoeft niet eens na te gaan of uw eis tot teruggave wel gegrond is. Maar opgelet! De terugstorting door de bank bevrijdt u niet van uw verplichtingen tegenover uw leverancier. Die laatste kan zich nog altijd tot u richten of zelfs gerechtelijke stappen ondernemen als blijkt dat u de factuur wel degelijk moest betalen. Als u bijvoorbeeld aan uw bank vraagt om een betaling voor een tijdschriftabonnement terug te betalen, dan moet u die tijdschriften wel blijven betalen als ze u conform de gemaakte afspraken werden toegestuurd. Vraagt u de terugbetaling van een rechtmatig geïnde verzekeringspremie, dan blijft u die premie wel verschuldigd tegenover uw verzekeraar voor de verzekerde periode. Het is niet omdat uw bank de geïnde bedragen terugstort dat u aan de onderliggende betalingsverplichtingen kunt ontsnappen.
3. Uiterlijk 1 februari 2014
Gelukkig kan het dankzij SEPA ook eenvoudiger. Uiterlijk op 1 februari 2014 moeten alle banken u bijkomende mogelijkheden bieden om domiciliëringen te beheren.
Dan kunt u bij uw bankier een heuse ‘zwarte lijst’ aanleggen, zeg maar een opsomming van ondernemingen die uw rekening nooit mogen debiteren. Als u een mandaat tegenover uw leverancier herroept, dan moet u die onderneming toevoegen aan uw eigen ‘zwarte lijst’ bij uw bank.
Behalve een ‘zwarte lijst’ kunt u ook een ‘witte lijst’ aanmaken met bedrijven die uw rekening wel mogen debiteren. U beslist dus zelf welke leveranciers domiciliëringen op uw rekening mogen opstarten.
Daarnaast krijgt u de mogelijkheid uw bankrekening te blokkeren voor invorderingen van een Europese domiciliëring.
SEPA leidt ook tot meer bescherming van de consument. Zo zult u een maximale periodiciteit kunnen bepalen. U zult zelf kunnen opgeven of die betalingen via een domiciliëring hoogstens wekelijks, maandelijks of maximaal elk kwartaal mogen gebeuren. Tot slot zult u ook een maximumbedrag kunnen opgeven. Wenst u voor een energiefactuur via een domiciliëring niet meer te betalen dan 200 euro per maand, dan kunt u dat ook zo doorgeven.
‘De banken zullen die mogelijkheden aanbieden, ongeacht of u elektronisch bankiert of niet’, zegt de Pierpont. Of dat leidt tot extra kosten, hangt af van bank tot bank.
