Waarom is zakgeld belangrijk?

“Jongeren zijn er zich van bewust dat ze tegenwoordig heel wat geld moeten uitgeven om in de maatschappij te kunnen meedraaien”, stelt trendwatcher Martine Clerckx vast. Maar tegelijk is hun verhouding tot geld minder op ontspanning of plezier gericht. “Ze kijken soms aan tegen problemen en moeilijke situaties en zijn er zich van bewust dat geld niet uit de hemel komt vallen.”

Plezier of noodzaak?

Tijdens hun tienerjaren bouwen jongeren aan hun identiteit en doen ze er alles aan om erbij te horen. Ze baseren zich daarvoor vooral op culturele en sociale referentiepunten. "Jongeren beoordelen elkaar in functie van hun vermogen om gedragscodes en consumptiegewoonten in specifieke domeinen (muziek, kleding, hobby’s, multimedia en nieuwe technolgieën) te identificeren en over te nemen", zegt Hugues Delforge, socioloog aan de ULB.

Vandaag heeft de ‘sociabilisering’, die jongeren toelaat om zelfstandigheid op te bouwen en ervaringen op te doen, een prijs. “Uitgaven die in feite synoniem zouden moeten zijn van ‘plezier’ en ‘ontspanning’, zijn voor hen bijna levensnoodzakelijke behoeften geworden. Zelfs in die mate dat ze absoluut noodzakelijk zijn om te kunnen meedraaien in de maatschappij”, stelt de trendwatcher vast. Computer, gsm, iPod, abonnementen, internetverbindingen… Jongeren maken intensief gebruik van de nieuwe technologieën. Dat komt omdat ze de behoefte hebben om voortdurend in contact te staan met vrienden om zo met elkaar te praten, ervaringen te delen of informatie uit te wisselen.

De consumerende tiener

Hugues Delforge, de socioloog gespecialiseerd in familie- en jongerensociologie, licht zijn stelling toe. “Onze maatschappij erkent de tiener niet als individu. De tiener heeft niet echt een volwaardig statuut. Behalve als het op consumeren aankomt. Tieners worden bijna uitsluitend beschouwd als consumenten. Ze kunnen op dat gebied vaak zelf de wet dicteren en zijn dan ook dikwijls het doelwit van merkproducten.”

Op het vlak van culturele consumptie zijn jongeren erg zelfstandig. Delforge: “Vaak zijn zij het die de mode bepalen. En laten we eerlijk zijn, zij zijn daarvoor ook het best geplaatst. Ze beschikken immers over de nodige vaardigheden om dat te doen (vooral dan op het vlak van nieuwe technologieën). En de geprogrammeerde economische veroudering van voorwerpen en levenscycli oefent een erg sterke druk op hen uit.”

Martine Clerckx stelt wel vast dat jongeren ook wel erg pragmatisch zijn. “Ze kunnen goed onderhandelen, maar laten het geld ook rollen. Wanneer ze iets kopen, houden ze al meteen rekening met de inruilwaarde, ze zijn actief op eBay én schuimen rommelmarkten en tweedehandswinkels af.”

Toegang tot hun sociale leven!

De basisbehoeften van jongeren hebben een upgrade ondergaan. “Zakgeld heeft veel minder een educatieve rol dan vroeger omdat het referentiekader van de tieners en hun ouders vervaagd is”, legt Martine Clerckx uit. “In vergelijking met de bedragen die ze uitgeven, lijkt het geld dat ze verdienen door bij te klussen, te babysitten of zelfs een studentenjob te doen, een beetje belachelijk”, besluit ze.

“We praten te vaak over zakgeld als was het een ‘gadget’. Maar voor de jongeren is het de toegangspoort tot hun sociale leven”, merkt de socioloog van de ULB op. Tieners dromen van onafhankelijkheid, maar blijven voor hun financiën nog sterk afhankelijk van hun ouders. En op dat vlak is uiteraard niet iedereen gelijk voor de wet.

In gemiddelde en welgestelde families krijgen jongeren meestal zakgeld. Maar in de minder gegoede milieus is het een schande om zakgeld aan de ouders te vragen. Want dan herinneren ze hun ouders meteen aan de armoede, de moeilijke arbeidsvoorwaarden, de werkloosheid… Jongeren uit kansarme gezinnen moeten zichzelf dus uit de slag zien te trekken door in het zwart te werken, kleine handeltjes op te zetten, ‘grijs’ geld te verdienen...