(netto) - Comeos, de federatie van de handel en diensten in België, heeft zopas zijn halfjaarlijkse conjunctuurenquête voorgesteld. Daaruit blijkt dat 2010 een goed jaar is geweest en 2011 dezelfde weg opgaat. Maar de stijgende loonkosten en grondstoffenprijzen wegen op de sector. Wordt de consument het kind van de rekening? Wij vroegen het aan Dominique Michel, afgevaardigd bestuurder van Comeos.
Wat zijn de conclusies van uw enquête?
Dominique Michel: "De handelaars hebben de crisis goed verteerd. De Belgische handel kende een goed 2010, vooral in de mode- en de IT-sector. Ook 2011 zou een goed jaar moeten worden. Bijna de helft van de handelaars verwacht een omzetstijging en een kwart denkt zelfs weer te kunnen investeren. Toch is niet alles rozengeur en maneschijn. In 2010 gingen heel wat handelszaken over de kop. In de horeca werden liefst 1.794 faillissementen opgetekend. Verder staat de rendabiliteit zwaar onder druk. Door de stijgende grondstoffenprijzen en arbeidskosten moeten handelaars hun marges steeds meer aanspreken. En tegen september 2011 worden nog forse stijgingen verwacht."
Wat zijn de gevolgen van die prijsstijgingen?
Klik om te vergroten
"De stijgende grondstoffenprijzen en de loonkosten vormen een rechtstreekse bedreiging voor de investeringen en aanwervingen. De handel werkt al met bijzonder kleine marges.
In de voedingssector bijvoorbeeld werkt de handelaar met een winstmarge tussen 2 en 4 procent. Bijna drie kwart van de opbrengsten gaat naar de leveranciers, 14 procent loonkosten en 9 procent zijn kosten verbonden aan energie, informatica en transport. De rest is voor de handelaar. Aan het eind van de dag houdt de handelaar van elke euro die in de kassa zit, dus gemiddeld 3 cent over. Daarvan gaat 2 cent naar investeringen
(zie grafiek hiernaast)."
Klik om te vergroten
"Als de leveranciers de grondstoffenprijs rechtstreeks aan de handel doorrekenen – en we vangen signalen op dat dat inderdaad zo zal zijn – dan zal de handelaar verplicht zijn die meerkosten te compenseren. Door de marges nog te verkleinen of de personeelskosten terug te dringen. Maar als de handelaar zijn marges verkleint, dan is uitbreiden, investeren, moderniseren en aanwerven natuurlijk onmogelijk. Laten we even terugkijken naar ons voorbeeld en van de hypothese uitgaan dat de grondstoffenprijs met 1 procent stijgt. Dan zal de handelaar niet 3, maar nog slechts 1 cent op zak hebben, waarvan hij de helft opnieuw investeert (zie grafiek hiernaast)."
Maar naast de stijging van de grondstoffenprijzen spelen ook de stijgende arbeidskosten in de groeilanden een rol.
Klik om te vergroten
"Dat klopt. In Bangladesh bijvoorbeeld zijn de loonkosten in 1 jaar tijd met 70 procent gestegen en werd het katoengaren 60 procent duurder." Gevolg: een wit T-shirt kost de handelaar vandaag tot 40 procent meer dan een jaar geleden (zie grafiek hiernaast).
In het Westen is het aandeel van de grondstoffen in de prijs van afgewerkte producten toch sterk afgenomen.
"Dat hangt af van het product. In het geval van brood bijvoorbeeld weegt de kostprijs van tarwe niet op tegen de kosten van het verwerkingsproces van tarwe, het maken van het brood en het transport naar de verschillende verkooppunten."
LEES OOK: Duurdere boodschappen in 2011?
Klik om te vergroten
"Maar voor koffie is de situatie totaal verschillend. Voor 500 gram gemalen koffie bedroeg het aandeel van de grondstoffenprijs in de uiteindelijke prijs van het afgewerkte product in januari dit jaar 67 procent." Tegen september zal dat aandeel stijgen naar 81 procent
(zie grafiek hiernaast).
Zal die prijsstijging aan de consument worden doorgerekend?
"Wij verwachten niet dat de stijging van de grondstoffenprijzen onmiddellijk aan de consument zal worden doorgerekend. Eerst zal de handelaar met de leveranciers trachten te onderhandelen in de hoop dat zij een deel van de kosten voor hun rekening nemen. Vervolgens zal hij zijn marges aanspreken en ook op andere posten besparen. Pas als die maatregelen onvoldoende blijken, zal hij zijn verkoopprijs verhogen. Maar de prijsverhoging die hij doorvoert, zal wellicht minder hoog zijn dan de werkelijke prijsstijging."
Klik om te vergroten
"Een onderzoek dat over meerdere jaren loopt (zie grafiek hiernaast) toont aan dat de winkelprijzen (de 'Shop-index'), minder snel evolueren dan de inflatie. Toch is er één uitzondering op de regel: 2009 was het enige jaar, sinds 1993 en het stopzetten van de controle op de prijzen, waarin de Shop-index hoger was dan de inflatie. Dat was te wijten aan een samenloop van verschillende factoren: de crisis, de forse stijging van de energie- en grondstoffenprijzen in 2008 en de indexering van de lonen met 4,5 procent."
U staat ook niet achter ons systeem van automatische loonindexering
"Ik vind inderdaad dat ons systeem van automatische loonindexering herzien moet worden. Het is een vicieuze cirkel. De loonindexering zet een spiraal in gang van hogere lonen, hogere prijzen en een nog hogere inflatie."
