De Belgische wetgever wil dezelfde beleggingsvoorschriften opleggen aan tak23-levensverzekeringen als aan beleggingsfondsen, zo vernam De Tijd van verschillende bronnen. ‘Dat maakt deel uit van de verzekeringswet die momenteel besproken wordt op de interkabinettenwerkgroep (IKW)’, bevestigt Sarah Vandecruys, de woordvoerster van het kabinet Vande Lanotte (sp.a).
Tot nu toe zijn tak23-producten amper gebonden aan wettelijke regels. Er is ook geen goedkeuring nodig van de toezichthouder FSMA vooraleer tak23-producten verkocht mogen worden in België. Bij beleggingsfondsen moet de toezichthouder FSMA vooraf de prospectus goedkeuren.
Tak 23
Een levensverzekering waarvan het rendement afhangt van de prestaties van een fonds. Dat fonds kan op zijn beurt beleggen in beleggingsfondsen, aandelen, obligaties, vastgoed, enzovoort. In tegenstelling tot tak21-levensverzekeringen bieden dit soort producten geen enkele waarborg.
‘Tak23-producten kunnen bij wijze van spreken in alles beleggen: van een stukje bos tot een wijnkelder’, zegt Filip Perneel van Test-Aankoop Invest. ‘Bij sommige tak23-producten is het zelfs moeilijk te achterhalen waarin ze precies beleggen, laat staan hoeveel die beleggingen waard zijn. Beleggingsfondsen moeten in hun (half)jaarverslagen duidelijk maken waarin ze beleggen. Ze moeten ook regelmatig een netto-inventariswaarde publiceren.’ Advocaat Geert Lenssens van SQ Law voegt eraan toe: ‘We weten tot vandaag niet wat de precieze samenstelling is van het fonds achter de tak23-producten die de failliete Antwerpse verzekeringsmakelaar Spaar Select verkocht.’
Noch het kabinet, noch de sectorfederatie van de verzekeraars, Assuralia, wil dieper ingaan op het wetsontwerp. Het is wel duidelijk dat de Europese richtlijn voor beleggingsfondsen (UCITS IV) als voorbeeld dient. Die richtlijn bepaalt dat beleggers een Key Investor Information Document (KIID) moeten krijgen met alle kerngegevens van het fonds op een gestandaardiseerde manier. Er zijn ook voorwaarden inzake kostentransparantie, bewaargeving, liquiditeit, spreiding van de activa, enzovoort, waaraan de beleggingsfondsen moeten voldoen.
De wetgever redeneert dat tak23-producten en fondsen in de ogen van de consument gelijkwaardig zijn en dat de consument dezelfde bescherming moet genieten. Twee maanden geleden keurde België ook al een wet goed, waardoor de Europese beleggersrichtlijn MiFID vanaf 1 januari van toepassing zal worden voor verzekeraars en hun tussenpersonen. Door die richtlijn moeten verzekeringsmakelaars en -agenten een risicoprofiel maken van hun klant en nagaan of een spaar- of beleggingsverzekering wel past bij dat profiel. In 2012 stortten de Belgen volgens statistieken van de Nationale Bank 20,7 miljard euro premies in levensverzekeringen. Het grootste deel daarvan komt terecht in spaarverzekeringen (tak21), maar met de toegenomen risico-appetijt raken ook tak23-producten steeds meer in trek.
Zowel Perneel als Lenssens betwijfelt dat de nieuwe wetgeving de uitwassen in de sector kan inperken. ‘Bij de grote spelers in ons land zijn er weinig problemen’, weet Perneel. ‘Zij beleggen het geld in de tak23-verzekeringen doorgaans in een of meer gereglementeerde beleggingsfondsen. Hoewel minder transparant dan beleggingsfondsen leveren de verzekeraars vaak redelijk gedetailleerde infofiches aan hun klanten.’ Perneel voegt eraan toe dat er altijd marge is voor verbetering. Maar de echte problemen duiken vooral op in buitenlandse verzekeringspolissen. Iets waar de Belgische wetgever weinig aan kan verhelpen.
Lenssens wijst erop dat het vaak om grote bedragen gaat. ‘Ik denk dan aan ondernemers die hun zaak verkopen en het geld in een tak23-levensverzekering stoppen.’ Ook beleggingsfondsen met een minimuminleg van minstens 100.000 euro per persoon ontsnappen sowieso aan het toezicht van FSMA.
Zowel Perneel als Lenssens maakt zich sterk dat er in België nog altijd makelaars zogenaamde ‘life settlement’-contracten verkopen. Zo’n product is een herverpakte levensverzekering. Het gaat veelal om Amerikanen die hun levensverzekering doorverkopen om sneller een deel van hun uitkering te kunnen incasseren. Het rendement voor de belegger is afhankelijk van het overlijden van de verzekerde.
‘Dat zijn zeer fraudegevoelige en complexe producten’, weet Lenssens, die een aantal gedupeerde klanten verdedigt. Beleggers laten zich echter lokken door de jaarlijkse rendementen van 7 à 8 procent waarmee de makelaars goochelen. In sommige landen geldt er een verbod op de verkoop van ‘life settlements’-producten aan particulieren.
Het is meestal onbegonnen werk om de buitenlandse ‘fabrikant’ van tak23-producten aan te pakken. Die werkt vanuit een belastingparadijs via postorderbedrijven. Gedupeerden kunnen enkel proberen zich achteraf te verhalen op de makelaar die de levensverzekering verkocht.
