Jaarlijks stellen De Tijd en de zusterkrant L’Echo een panel van experts samen om de erfenisvragen van lezers te beantwoorden. Afgelopen week streken 21 Nederlands- en Franstalige notarissen neer op onze redactie om de 190 lezers die dit keer een vraag hadden gesteld, op te bellen met een persoonlijk antwoord. Een overzicht.
1. Stiefkinderen
Ik heb een dochter uit een vorige relatie. Als mijn nieuwe partner - met wie ik al 26 jaar samenwoon - haar goederen nalaat in een testament, dan erft zij tegen het tarief voor kinderen. Maar blijft dat zo als ik voor mijn partner overlijd? Of als we op het moment dat zij overlijdt niet meer samen zijn?
Het klopt dat uw partner een testament moet opstellen als zij uw kind - dus haar stiefkind - iets wil nalaten. Overlijdt u vóór uw partner, dan blijft uw dochter voor de tarieven van de erfbelasting gelijkgesteld met een eigen kind als uw partner haar iets zou nalaten.
Als de feitelijke samenwoning stopt, is uw dochter niet langer een stiefkind van uw ex. Dan geldt de gelijkschakeling in principe niet langer. Tenzij uw dochter, vóór haar 21ste, drie achtereenvolgende jaren bij uw huidige partner heeft ingewoond en toen van jullie beiden de hulp en verzorging heeft gekregen die kinderen normaal van hun ouders krijgen.
→ Gaat uw erfenis naar wie u wilt? Regelt u zelf niets, dan bepaalt de wet wie uw erfgenamen zijn en wat zij van u erven. Hoe dat in uw geval gebeurt, tonen we hier >
2. Eigen kind
Kan ik meer nalaten aan het ene kind dan aan het andere?
Ja, dat kan. Ouders kunnen kinderen nooit volledig onterven omdat kinderen altijd recht hebben op minstens de helft van de nalatenschap. Met de andere helft - het beschikbare deel - kunt u doen wat u wilt. U kunt het dus ook schenken of nalaten aan een van uw kinderen.
Maar opgelet, wilt u werkelijk méér geven aan een van uw kinderen, dan moet u dat expliciet opnemen in uw testament of de schenkingsakte. In principe geldt het vermoeden dat giften aan kinderen een ‘voorschot’ op hun erfenis zijn. Maar de notaris kan de schenkingsakte of het testament zo opstellen dat de gift een extraatje is. Dat kan, zolang ieder kind zijn minimaal ‘voorbehouden’ deel krijgt.
→ Onze erfenisplanner legt stap voor stap uit hoe u uw erfenis in handen kunt nemen en welke instrumenten u daarbij kunnen helpen.
3. Kleinkind
Kan een kleinkind dat de erfenis van zijn overleden vader heeft geweigerd nog erven van zijn grootouders van vaderskant?
Ja. Als de vader van het kind ‘vooroverleden’ is, is sprake van een plaatsvervulling. Dat betekent dat het kind, en niet langer zijn vader, zal erven van de grootvader.
De verwerping van de nalatenschap van de vader bij diens overlijden heeft geen invloed op de mogelijkheid om te erven van de grootvader via een plaatsvervulling.
4. Kind en kleinkind
Ik ben een alleenstaande mama en grootmoeder. Ik wil mijn erfenis verdelen in drie gelijke delen: een derde voor mijn enige dochter, en telkens een derde voor haar twee kinderen, dus mijn kleinkinderen. Kan dat?
Dat lukt alleen als uw dochter zich daar niet tegen verzet. Zij heeft wettelijk recht op minstens de helft van uw nalatenschap. De hele erfenis delen door drie en twee derde via een testament toewijzen aan de kleinkinderen kan dus in principe niet. Doet u dat wel, dan kan uw dochter, om haar minimumerfdeel te krijgen, na het openvallen van de nalatenschap een ‘vordering tot inkorting’ van het legaat aan de kleinkinderen uitoefenen. Dat wil zeggen dat ze hun legaat laat verminderen.
5. Echtgenoot
Wij wonen in het huis dat ik al bezat toen we trouwden. Mijn echtgenote heeft drie kinderen, ik geen. Mijn ouders en mijn broer leven nog. Zal mijn vrouw de woning erven als ik sterf?
De gezinswoning behoort exclusief tot het eigen vermogen van de man. Het is niet ingebracht in een gemeenschappelijk vermogen, behoort niet tot een onverdeeldheid of tot een gemeenschap.
In dat geval zal uw echtgenote alleen het vruchtgebruik van het huis erven. De blote eigendom van de woning gaat voor de helft naar uw broer en uw ouders erven elk een kwart. Als u de volle eigendomsrechten op de woning wilt toekennen aan uw vrouw, moet u dus een testament opstellen.
6. Broers en zussen
Wat gebeurt met een onverdeelde erfenis als zes broers en zussen niet overeenkomen de geërfde woning te verkopen?
Heeft u een vraag over uw pensioen, vastgoed, erfenis, belastingen of andere geldzaken? Stel ze hier. Onze redacteuren beantwoorden uw vraag of schakelen daar een expert voor in. Weet wel dat de Netto-redactie geen individueel (beleggings)advies geeft.
Een overzicht van alle beantwoorde lezersvragen vindt u in ons dossier 'Lezersvragen' >
De basisgedachte is dat alle onverdeelde medegerechtigden het unaniem eens raken over het onverdeeld goed. Dat kan natuurlijk tot discussies leiden. In het slechtste geval stapt een van de zes naar de rechter om een procedure vereffening-verdeling op te starten. De rechtbank benoemt dan een notaris, die een ontwerp van de verdeling maakt. Gaan de partijen ermee akkoord, dan is de zaak klaar. Gaan ze niet akkoord, dan zal de rechter beslissen. Eventueel worden de onroerende goederen openbaar verkocht. Vaak probeert de notaris het niet zo ver te laten komen en met alle broers en zussen een akkoord te vinden om het vastgoed uit de hand te verkopen.
